به گزارش قدس آنلاین، محمدعلی شیخ‌الاسلامی(شیوا) بخشی از زندگی حرفه‌ای خود را به عالم پزشکی گره زده و بخشی دیگر از آن را به بند خیال شعر و ادبیات.

وی از علاقه‌مندان به سبک هندی و صائب شاعر پرآوازه این سبک است و تألیفات و پژوهش‌هایی هم در این‌ باره داشته که «اخوان، صائب و سبک هندی»، «زبور حیرت»، «در حق صائب» و غیره بخشی از آن‌هاست.  کتاب «اخوان، صائب و سبک هندی» این شاعر و پژوهشگر در یازدهمین جشنواره شعر فجر یکی از نامزدهای بخش «درباره شعر» این دوره شد.  در آستانه روز بزرگداشت «صائب تبریزی» و شناخت بیشتر شعر این شاعر پای صحبت‌های یکی از علاقه‌مندان به اشعار صائب نشسته‌ایم.  شیوا درباره علاقه‌اش به دنیای شعر و ادبیات می‌گوید: دست‌کم هشت سال پیش از اینکه وارد دانشکده پزشکی شوم، علاقه به شعر در من به وجود آمد و از همان دوران دبیرستان شعرهایم در روزنامه‌ها منتشر می‌شد.

دنیای شاعری و پزشکی برای من دور از هم نیستند

شیوا درباره تفاوت‌های دنیای یک شاعر و پزشک که او همزمان آن را تجربه می‌کند این طور می‌گوید: من تفاوتی در درونم احساس نکردم اما می‌پذیرم که در نگاه دیگران شاعری و طبابت دنیای متفاوتی دارند. البته در گذشته فرهنگ ما این گونه نبوده و عموماً پزشکان، فلاسفه و اهل علم همزمان می‌توانستند همه را کنار هم جمع کنند. اگر تلاش کنید این‌ها را کنار هم داشته باشید شاید مشکل باشد اما من برای آن تلاش زیادی نمی‌کنم.

وی ماجرای علاقه خود به سبک هندی و شاعر پرآوازه آن یعنی صائب را این طور تعریف می‌کند: در واقع من بیشتر به صائب علاقه‌مند شدم و برای شناخت او سراغ سبک هندی رفتم. خاطرم هست سال ۷۹ دوران تحصیل من تمام شده بود و شروع کردم به خواندن متون قدیمی نثر و نظم همچون بیهقی تا به دیوان صائب رسیدم؛ اما متوجه شدم برخلاف سایر شاعران اطلاعات کمی درباره او وجود دارد و برایم عجیب بود که با این شاعر ارتباط خوبی گرفتم اما در عین حال نمی‌توانستم شعرهایش را درک کنم.

به نظرم صائب شاعری است که به یک باره نمی‌توان سراغش رفت. در سبک‌های شعری دیگر مطالعات و پژوهش‌هایی وجود دارد اما در مورد سبک هندی باید از وحشی بافقی، ظهوری ترشیزی و غیره شروع کرد و با زبانشان کم‌کم آشنا شد و زمانی که به صائب می‌رسد یک اوج بزرگ شکل می‌گیرد و شاهد یک تفاوت اساسی در این سبک هستیم؛ در کمتر از ۵۰ ـ ۴۰ سال بعد بیدل را می‌بینیم که او هم یک نقطه اوج ایجاد می‌کند.

هنوز الفبای سبک هندی را نمی‌شناسیم

وی معتقد است؛ اگر اشعار صائب سخت و پیچیده به نظر می‌آید به دلیل این است که هنوز الفبایش را نمی‌دانیم و شناخت آن نیازمند کار بسیار است. البته من در این حوزه فعالیت‌هایی داشتم؛ اما این گونه پژوهش‌ها باید در حوزه‌های دانشگاهی اتفاق بیفتد و زمانبر است. شیوا تأکید می‌کند: سبک هندی زمانی پدید آمد که حافظ شعر و غزل فارسی را به اوج برده بود و پس از آن هر کسی که می‌خواست شعر بسراید چاره‌ای نداشت که مانند حافظ باشد و بیرون آمدن از زیر سلطه سبک عراقی بسیار سخت بود؛ اما شاعرانی مانند وحشی بافقی تلاش کردند با مفاهیمی همچون واسوخت در شعر و ادب فارسی طعم جدیدی به شعر بدهند و کم‌کم رنگ و بوی آن را عوض کنند تا شاعر بزرگی مانند صائب آمد که این سبک را به اوج رساند و شاعران دیگری همچون بیدل، نظیری نیشابوری، کاشانی و غیره آمدند و همزمان در ایران و هند این تغییرات زبانی اتفاق افتاد.

صائب، شاعری معتدل

این شاعر و پژوهشگر ادامه می‌دهد: وقتی اقبال به شعر افزایش پیدا کرد، شاعر هم زیاد شد و این با خودش آفتی به همراه داشت؛ اواخر دوره صفویه کسانی که با این الفبا آشنا نبودند دست به تکرار و تقلید زدند و شعر سبک هندی مسیر انحطاطی در پیش گرفت تا جایی که عده‌ای دوباره به سبک عراقی و حافظ بازگشتند. این انحطاط حدود ۲۰۰ سال به طول انجامید تا اواخر دوران مشروطه که عده‌ای از شاعران به آن علاقه‌مند شدند و سبک هندی دوباره وارد بازار شعر فارسی شد؛ اما گسستی که طی این ۲۰۰ سال ایجاد شده بود، موجب شد مردم دیگر با آن انس نداشته باشند و از طرفی بسیاری از شاعران به هند رفته بودند و باورهای مردم هند وارد شعر شده بود که ما هم با آن آشنا نبودیم و مؤلفه‌هایش برایمان بیگانه بود. اما معتقدم اگر شعری کمند جاذبه داشته باشد سراغش می‌رویم و من صائب را در میان این شاعران معتدل‌ترین می‌دانم.

شناخت سبک هندی یک علم جدید و نیازمند الفبای خاص خودش است. زمانی من می‌گفتم ما در شناخت الفبای صائب مانده‌ایم اما الان می‌گویم به طور کلی در شناخت الفبای این سبک مانده‌ایم. به نظرم زمینه و بستر کار پژوهشی برای این سبک هنوز خیلی ناقص است؛ اما خوشحالم کارهایی در حال انجام است. اگر به ۳۰ سال پیش بازگردیم هیچ کدام از مقالاتی که در مورد صائب و شاعران سبک هندی وجود دارد عمری بیش از این نداشته، اما در حال حاضر این گونه نیست و از ۱۵-۱۰ سال پیش بیش از ۱۰۰مقاله درباره صائب در مجلات معتبر منتشر شده است.

ضرورت آشنایی دانش‌آموزان با «صائب»

محمدعلی شیوا درباره ضرورت اینکه اشعار صائب به کتاب‌های درسی دانش‌آموزان راه پیدا کند، می‌گوید: به نظرم باید از دانشگاه شروع کرد، زیرا معلم باید آن را در دانشگاه خوانده باشد. اگر علت‌یابی کنیم به حوزه پژوهش و تحقیق می‌رسیم و وقتی هم وارد این حوزه می‌شویم می‌بینیم آنجا هم هیچ کاری صورت نگرفته تا بخشی از آن به کتاب‌های درسی منتقل شود. به طور مثال برای صائب اصلاً کار فنی انجام نشده، شاید بنده هم در حوزه فنی صاحبنظر نباشم و این فقط از عهده عزیزانی برمی‌آید که در بستر دانشگاهی رشد می‌کنند یا شاعرانی که خودشان ادبیات خوانده‌اند.

خبرنگار: صبا کریمی 

انتهای پیام/