برخی از آنها که از هنر و تخصص بیبهرهاند و صرفاً به دلیل هنجارشکنیها و یا نمایش زندگی لوکس خود معروف شدهاند تأثیر منفی و مخربشان مشکلات فراوانی برای زندگی ساده و واقعی مخاطبان به بار آورده است. دنبالکنندگان جوان و بیتجربهای که تنها به ظاهر زندگی این سلبریتی توجه میکنند و بیخبر از فضای واقعی زندگی این قبیل سلبریتیها، وقتی دست به مقایسه زندگی واقعی خود با زندگی تزئینشده و مجازی آنها میزنند نتیجهای جز احساس یأس و ناامیدی بدست نمیآورند.
اما گروه دیگر از سلبریتیها، تأثیراتی مثبت بر افراد جامعه دارند. آنها میتوانند یک زندگی سالم و شیوههای صحیح برخورد با مسائل مختلف را در صفحه مجازی خود ارائه دهند و بر دنبال کنندگان خود تأثیری عمیق و مثبت بگذارند. ازجمله نقش مثبت سلبریتیها را میتوان شرکت در فعالیتهای خیرخواهانه و تشویق مردم به حمایت از خیریهها، حضور پررنگ برای جمعآوری کمکهای مردمی در شرایطی که جامعه با بحران و مشکلات خاصی روبهرو شده، دانست.
چرایی قدرت گرفتن سلبریتیها
امان اله قرائی مقدم، جامعهشناس و اسـتـاد دانـشـگـاه خــوارزمــی تـهـران در تعریف مفهوم سلبریتی به ما میگوید: سلبریتیها به طور کلی به دو گروه تقسیم میشوند. نخست افرادی که شهرتشان در خدمت به جامعه و برای جامعه و هدفشان خدمت کردن به مردم و نظام است و سلبریتی اصلاحگر محسوب میشوند. اما متأسفانه امروزه با سلبریتیهایی مواجهایم که رفتار بیشتر آنها پیامدی جز بدآموزی و پیروی از سبک زندگی تجملگرایی ندارد. شهرت این عده کاذب است. تنها به این خاطر که از طریق رسانهها یا فضای مجازی مشهور شدهاند و به انحراف جوانان میپردازند و سلبریتی سوداگر محسوب میشوند. متأسفانه این طیف از سلبریتیها در مقایسه با گروه نخست، نمود بیشتری در جامعه دارند. به طوری که حتی اگر در خبرها از آنها بد گفته شود، این بدگویی موجب افزایش معروفیت آنها بین طرفدارانشان خواهد شد.
این پژوهشگر اجتماعی درخصوص چرایی قدرت گرفتن سلبریتیها و پررنگ شدن تأثیر آنها در جامعه میگوید: بخشی از این مشکل متوجه مسئولان فرهنگی کشور است، چراکه در معرفی اسطورههایی مثل آرش کمانگیر، فردوسی، ناصرخسرو و سایر بزرگان علم و ادب به جامعه بهویژه جوانان و نوجوانان کوتاهی کردهاند. با این حال هنوز هم در جامعه از نام سلبریتیهایی مثل مرحوم تختی، مرحوم استاد شجریان، علی دایی و سایر افراد معروف و مشهوری که بر جامعه تأثیر مثبت میگذارند، به نیکی یاد میشود و مردم به آنها احترام میگذارند.
قرائی مقدم میافزاید: معروفیت سلبریتیهایی که تأثیر منفی بر جامعه میگذارند بسیار کوتاه است، در حالیکه یاد و نام سلبریتیهایی چون فردوسی، استاد شجریان، بتهوون و... جهانی شده و به دلیل اینکه آثار و هنر آنها در خدمت جامعه بوده قرنها در خاطره جهانیان خواهند ماند. با این حال تأثیر منفی که سلبریتیهای گروه دوم بر جامعه میگذارند بسیار بیشتر از تأثیر مثبتی است که سلبریتیهای گروه نخست بر جامعه میگذارند، هرچند این تأثیر منفی نیز به اندازه عمر معروفیت این افراد کوتاه است.
ایجاد همبستگی و یا تفرق اجتماعی
اما امیرمحمود حریرچی، جامعهشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این پرسش که سلبریتیها چقدر در ایجاد همبستگی اجتماعی و یا تفرق اجتماعی مؤثر بوده و هستند، میگوید: در گذشته به جای واژه سلبریتی از ستاره استفاده میکردند که ممکن بود آن فرد؛ ستاره آواز، ستاره سینمایی، ستاره ورزشی و یا ستاره هنری باشد که وجه مشترک همه این افراد علاوه بر معروفیت آنها، با مردم بودن و کنار مردم بودن بود. اما متأسفانه اکنون برخی از این افراد، خود بزرگبین و خودخواه هستند و نه تنها مردمی نیستند بلکه با به تصویر کشیدن زندگیهای لوکس و لاکچریشان به ناامیدی در جامعه دامن میزنند. البته برخی سلبریتیها هم خود را سلبریتی نمیدانند اما همواره کنار مردم هستند و مردم آنها را به خاطر سادهزیستی و مردمی بودنشان دوست دارند.
وی اضافه میکند: سلبریتیها میتوانند در جامعه موجب تفرقه شوند و با الگوهای مخربی که ارائه میدهند، موجب افزایش خودخواهی و یا احساس تحقیر در نوجوانان و جوانان شوند که این احساس مخرب مانع ادامه تلاش و امید جوانان و نوجوانان به آینده میشود. در حالیکه یک سلبریتی مردمی از مشکلات جامعه مطلع است و چون از وضعیت جامعه آگاه است با حذر کردن از مصرفگرایی و دوری از سبک زندگی تجملگرایی همواره نقش مؤثری در آگاهسازی جامعه و تشخیص ریشه مشکلات دارد. به عنوان نمونه وقتی سلبریتیها در بحرانهای جامعه همراه مردم و مسئولان به افراد آسیبدیده امدادرسانی میکنند موجب میشوند دوستداران آنها نیز با الگوبرداری از این رفتار به مردم کمک کنند و این رفتار آنها موجب افزایش همبستگی اجتماعی در جامعه میشود که بسیار مفید و ارزشمند است و به نوعی این قبیل سلبریتیها موجب افزایش اخلاقیات بین طرفداران خود میشوند. آنها به خوبی از شهرت و معروفیت خود استفاده و مراقبت میکنند و میکوشند تصویرهای متنوعی از نوعدوستی، اهمیت امدادرسانی، ارزش کمک به محرومان و نیازمندان، رسیدگی به بیماران و رفتارهایی که موجب رفع مشکلات (هرچند اندک) جامعه میشود را در شبکههای اجتماعی به تصویر بکشند و همین رفتارها به عنوان الگو و ارزش بین طرفدارانشان رواج مییابد و موجب رشد، ارتقا و افزایش اخلاقیات و همبستگی بین مردم میشود.
خبرنگار: اعظم طیرانی
نظر شما