شعیبی با ابراز خوشحالی از اینکه در مشهد درباره فیلم «بدون قرار قبلی» حرف می‌زند، در پاسخ به خبرنگار ما درباره ظرفیت‌های مغفول مانده در سینما برای پرداختن به مضامین معنوی و توجه سینمای مستقل به این موضوعات گفت: اصولاً هر جریان فرهنگی در شرایطی بروز و ظهور درستی دارد که مستقل باشد و به بخش خصوصی سپرده شود چون اگر کارها شکل سفارشی پیدا کنند، علاوه بر عدم اقبال مخاطبان، نخستین پرهیزش از سوی هنرمندان است.
او افزود: اگر قبول کنیم که امام رضا(ع) متعلق به همه مردم ایران است، فیلمسازان متوقع نخواهند شد که این موضوعات را به شکل سفارشی کار کنند بلکه این موضوع هم مانند دیگر مضامین و ژانرها در سینما، شکل مستقل پیدا می‌کند مثلاً بسیاری از فیلم‌ها می‌توانند با نشان دادن سکانس‌هایی از حرم، نگاه مستقل خودشان را داشته باشند بدون اینکه فکر کنند کارشان شکل سفارشی پیدا کرده است، در فیلم‌های پیش از انقلاب این اتفاق می‌افتاد بدون اینکه مخاطب فکر کند که فیلم سفارشی است، نمونه آن فیلم «قیصر» است.
می‌خواستم به مفاهیم عمیق‌تری بپردازم
شعیبی با تأکید بر اینکه ارادت به امام رضا(ع) ریشه در باورهای شخصی مردم ما دارد، عنوان کرد: به نظرم چنین موضوعاتی نباید درگیر سیاست‌گذاری شود بلکه این نگاه به صورت قلبی و درونی بایستی در فیلمساز وجود داشته باشد. ضمن اینکه اقبال مخاطب به این نوع از فیلم‌ها، بهترین سیاست‌گذاری برای تمایل سینماگران به ساخت چنین آثاری است. من دو سال مشغول ساخت فیلم بدون قرار قبلی بودم ولی ترجیحم این بود که اگر قرار است با بنیاد فارابی کار کنم، چنین فیلمی بسازم. اگر مخاطب به این فیلم اقبال نشان دهد، مطمئن باشید که سرمایه‌های شخصی به این سمت خواهد آمد.
او درباره مضمون فیلمش توضیح داد: اتفاق اصلی در بدون قرار قبلی بازگشت به ریشه‌ها و اصل خودمان است ولی قصه‌هایی در فیلم مطرح می‌شود که به مناطق مختلف ایران گره می‌خورد. تمام تلاش من برای ساخت این فیلم «قصه‌گویی» بود، وصل و پیوست اتفاقات در این فیلم موجب ساخت یک قصه شد که نخ اتصال آن، تغییر و تحول شخصیت اصلی در بستر اتفاقات بود.
شعیبی اضافه کرد: می‌توانستم فیلمی پر از اتفاق و ماجرا بسازم اما ترجیحم این بود که به مفاهیم عمیق‌تری بپردازم با وجود اینکه کار ما را در فیلم‌نامه‌نویسی سخت می‌کرد و ۱۴ بار با آقای توحیدی فیلم‌نامه را بازنویسی کردیم.
کارگردان «روز بلوا» خاطرنشان کرد: ما روی سرزمینی ایستادیم که مردان و زنان بزرگی زیر آن دفن شده‌اند برای همین به ارزش‌های این سرزمین پرداختم، به گذشته خودمان، به شهری پر از روابط و اتفاقات خوب، شهری که ویژگی مهم آن وجود قبله عاطفی مردم ایران یعنی حرم امام رضا(ع) است. عنایت و لطف حضرت برای من همین بود که حال خوبی از این فیلم گرفتم و خروجی آن دوست‌داشتنی است.
قصه‌ای درست در زمانی درست
شعیبی درباره استفاده از نمادها و جاذبه‌های گردشگری مشهد و تأثیری که در نمایش چهره واقعی ایران به جهانیان دارد، توضیح داد: سینما ابزاری بصری است و هر چقدر از این ابزار برای ثبت تصاویر بدیع‌تر استفاده شود بیشتر از همه به سینما خدمت شده است. من به عنوان یک فیلمساز سعی داشتم تصاویر واقعی از واقعیت‌های سرزمینم نشان بدهم، نمی‌خواستم تصویری گردشگری از ایران ثبت کنم بلکه هدفم نشان دادن تصاویری زیبا از ایران و مشهد بود چون خاصیت سینما این است.
او درباره شبهه مشهدهراسی و تقابل فیلمش با این تصور غلط گفت: من به واژه مشهدهراسی فکر نمی‌کنم چون این اتفاق نخواهد افتاد. مردم ما، علاقه و عرق مذهبی دارند، امام رضا(ع) و مشهد را دوست دارند به همین دلیل چنین اتفاقی رخ نخواهد داد.
کارگردان «دارکوب» با تأکید بر اینکه قصد دارد در حوزه رضوی کار کند، یادآور شد: این علاقه‌مندی به اعتقاد شخصی من برمی‌گردد ولی فعلاً هیچ سفارشی برای ساخت اثر جدید در این حوزه ندارم. به نظرم ساخت اثر با موضوع امام رضا(ع) باید در زمان درست و با قصه‌ای درست باشد.
شعیبی با بیان اینکه دغدغه شعاری نشدن فیلم، یکی از ملاحظات حرفه‌ای گروه سازنده در قصه‌پردازی و تکنیک ساخت بود، گفت: امروز باید در قصه‌گویی حساب شده‌تر قدم برداریم. مخاطب امروز آن قدر باهوش است که فیلمساز را مجبور می‌کند در قصه‌پردازی ملاحظات بیشتری داشته باشد، قصد من این نبوده که در «بدون قرار قبلی» فقط احساسات مخاطب را درگیر کنم یا او را در لحظاتی هیجان‌زده کنم، هدف من ساخت فیلمی عمیق بود که با گذشت زمان و فرونشست هیجان‌ها، ذهن تماشاگر درگیر اتفاقات و جزئیات فیلم شود.
او با ابراز خرسندی از بازخوردهای خوبی که از فیلمش گرفته، اظهار کرد: خیلی بیشتر از چیزی که فکر می‌کردم مخاطبان درگیر این فیلم شدند و به جزئیاتی اشاره داشتند که فکر نمی‌کردم به آن‌ها توجه کنند.
کارگردان «بدون قرار قبلی» در پاسخ به پرسشی درباره رواج فیلم‌های تلخ و سیاه در سال‌های اخیر گفت: به نظرم مخاطبان سینما به فیلمسازان می‌گویند که چه بسازند و اصلاً مسئله سیاه‌نمایی و سفیدنمایی نیست بلکه معضل‌شناسی غیراصولی است. اگر سینما به کارکرد اصلی خودش که قصه‌گویی است نزدیک شود، مخاطب حتماً از فیلم‌ها استقبال می‌کند.
با پیشوند سینماگر مؤلف وسوسه نمی‌شوم
شعیبی با بیان اینکه در فیلم‌نامه بدون قرار قبلی سعی کرده ماجراها و روابط آدم‌ها را عمیق‌تر کند و تحول شخصیت در سفر برایش مهم‌تر از کشمکش‌ها بوده، تأکید کرد: کار من به عنوان فیلمساز، قصه‌گویی است به همین دلیل کارهایم شبیه به هم نیست و ژانرها و موضوعات مختلفی را در آثار قبلی‌ام تجربه کردم، دنبال این نیستم که با وسوسه پیشوندهایی مثل سینمای سبک شعیبی یا سینماگر مؤلف، خودم را محدود کنم.
او در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه عده‌ای به وی برچسب فیلمساز حاکمیتی می‌زنند، گفت: زمان نشان می‌دهد که چه کسانی در سینما ماندگار می‌شوند من اگر حاکمیتی هستم تمام آنچه بدست آوردم را برای فیلم و ذات سینما خرج کردم. کسانی که به من برچسب حاکمیتی می‌زنند ببینند که چه برخوردی با فیلم‌های روز بلوا و سیانور شد. این برچسب‌زنی‌ها برای این است که عده‌ای نتوانند کار کنند ولی اصل سینما، ماندن و فیلم ساختن است، مردم کاری به این حرف‌ها ندارند و این حرف‌ها تأثیری روی فروش فیلم‌ها ندارد.
وی درباره ایرادی که به ریتم کند فیلمش گرفته شد، پاسخ داد: به نظرم هر فیلمی ریتم خودش را دارد و نوع نگارش و لحن فیلم‌نامه این گونه است، نمی‌توان گفت ریتم فیلمی کند یا تند است.
حمایت‌های معنوی آستان قدس رضوی
محمود بابایی، تهیه‌کننده بدون قرار قبلی درباره برنامه اکران این فیلم در سینماهای خارج از کشور گفت: ما پنج هفته دیگر اکران داخلی داریم و پس از آن حضور در جشنواره‌های خارجی را خواهیم داشت، سپس برای اکران در خارج از کشور اقدام می‌کنیم.
او با اشاره به دشواری‌های اکران خاطرنشان کرد: آن قدر اکران و نمایش فیلم سخت شده که انرژی بیشتری نسبت به ساخت فیلم از ما گرفت. خوشبختانه در مسیر تولید فیلم، شاهد حمایت‌های معنوی خوبی از سوی آستان قدس رضوی بودیم و در ایده‌آل‌ترین شرایط، فیلم‌برداری سکانس‌های حرم را داشتیم.
وی افزود: رسالت ما به عنوان سینماگر در شرایط فعلی جامعه این است که بتوانیم حال مردم را خوب کنیم. فیلم بدون قرار قبلی در میان آثاری که عموماً فضاهای تلخ و گزنده دارند، فیلمی حال خوب‌کن است.
بابایی درباره طرح شناور شدن بلیت سینماها و تأثیر آن روی فروش فیلمش عنوان کرد: دو سه هفته از اجرای این طرح می‌گذرد و نتیجه مثبتش را دیدیم. با وجود اینکه بلیت سینما در مقایسه با هزینه‌های تولید آن، گران نیست اما اوضاع معیشتی مردم به سمتی رفته که سینما از سبد خانوارها حذف شده و سینما رفتن برایشان اولویتی ندارد اما طرح شناور شدن بلیت‌ها موجب ایجاد انگیزه و اقبال مخاطبان شده است.
خبرنگار: زهره کهندل
نظر شما