همزمان با اعلام خبر تصویب بودجه ۲۱۵ میلیاردی برای احیای دریاچه ارومیه از سوی سیدصولت مرتضوی، روز گذشته سخنگوی دولت از برکناری عیسی کلانتری از مدیریت اجرایی احیای دریاچه ارومیه و انتصاب استاندار آذربایجان غربی به عنوان مدیر اجرایی احیا خبر داد.

دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دایمی آسیای‌غربی به شمار می‌رود که در طول هشت سال دولت روحانی با هزینه‌کردی معادل بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد ریال فقط برای طرح‌های انتقال آب به دریاچه، امروز در حال خشک شدن است که در پی آن، جانوران و زیست‌بوم منطقه را تا شعاع ۵۰۰ کیلومتری آذربایجان‌غربی و استان‌های همجوار دچار مشکل خواهد کرد. سطح تراز آب دریاچه ارومیه در حال حاضر به ۵۷/۱۲۷۰ کیلومترمربع کاهش یافته و براساس تصاویر ماهواره‌ای لندست سطح عرصه آبی دریاچه ارومیه در این سطح تراز برابر ۲هزار و ۴۸ کیلومترمربع است که نسبت به زمان مشابه سال گذشته هزار و ۲۹۴ کیلومترمربع کاهش یافته است. این روزها اما به دلیل افزایش میزان تبخیر که غالباً تا اواخر مهر ماه ادامه خواهد داشت، به نظر می‌رسد با کاهش حداقل ۵۰سانتیمتر دیگر، سطح تراز دریاچه به کمتر از ۱/۱۲۷۰ کیلومترمربع برسد و عرصه آبی دریاچه به کمتر از هزار کیلومترمربع خواهد رسید. در همین رابطه خبرنگار قدس به سراغ اسماعیل کهرم، کارشناس کهنه‌کار محیط زیست رفته است تا به بررسی مسائل مرتبط با این حوزه بپردازد. 

۷۰ هزار چاه و موتور بلای جان دریاچه ارومیه
اسماعیل کهرم، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات در بررسی کفایت یا عدم کفایت تخصیص بودجه برای حل بحران خشک شدن دریاچه ارومیه به خبرنگار قدس می‌گوید: ای کاش دولت برنامه‌اش برای نحوه تخصیص بودجه‌ها برای حل بحران ارومیه را به صورت شفاف بیان می‌کرد. این بوم‌شناس و کارشناس مسائل محیط زیست افزود: بر اساس تصاویر ماهواره‌ای تخمین من این است که حدود ۷۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در اراضی اطراف این رودخانه ملی در حال تغذیه از آب‌های زیرسطحی هستند و این یک زنگ خطر بزرگ برای ایران است. وی ادامه داد: در حال حاضر زمین‌های زراعی اطراف این رودخانه در حال تخلیه سفره‌خانه‌های زیرسطحی هستند و اگر این وضعیت تداوم داشته باشد در آینده شاهد رشد فروچاله‌ها و فرورفتگی‌های بسیاری در این منطقه هستیم.

عیسی کلانتری وضعیت را بدتر کرد
این بوم‌شناس با تصریح بر اینکه دولت روحانی برای احیای ارومیه کاری نکرد، ادامه داد: روحانی خانم ابتکار را به عنوان رئیس سازمان محیط زیست انتخاب کرد، این خانم با بالگرد وزارت نیرو رفت روی دریاچه ارومیه چرخی زد و برگشت و اسمش را بازدید گذاشت و من نیز همراهش بودم. وی اضافه کرد: حالا پرسش این است که از آن بالا چه چیزی دید؟ کدام مشکل را لمس کرد؟ در دوره کلانتری که وضع بدتر شد؛ تمام حوزه‌های دیگر مثل کوه، جنگل و حیات وحش رها شدند و محیط زیست تنها روی دریاچه ارومیه خلاصه شد که علت آن روشن و واضح است. کلانتری سلطان طرح‌های عجیب و غریبی مانند طرح خودکفایی گندم بود. او به دنبال خودکفایی گندم بود و تمامی شیب‌های حاصلخیز کشور را طی یک سال کشاورزی کاشت اما سال بعد که سراغ شخم و کاشت این زمین‌ها رفتند بحران فرسایش خاک به واسطه بر هم خوردن نظم طبیعت شروع شد و یک آسیب کلان دیگر نیز به کشور وارد شد. 

سرنوشت مبهم زیست‌بوم دریاچه
اسماعیل کهرم در بررسی تأثیر انتقال آب از رودخانه و سدها به دریاچه ارومیه گفت: انتقال آب شیرین به دریاچه‌ای که آب شور دارد، نشدنی است و اگر در گذشته مردم می‌دیدند که مقداری آب در سطح دریاچه جمع شده، آب حاصل از بارش باران بود که در ظاهر تصور می‌شد دریاچه احیا شده، اما آیا آبزیان دریاچه ارومیه هم زاد و ولد می‌کنند و اکوسیستم آن به حیات طبیعی خود ادامه می‌دهد؟ پاسخ متأسفانه منفی است و آب‌هایی که در گذشته به این دریاچه وارد می‌شد صرفاً جنبه نمایشی و دکوری داشت. 

فروچاله‌ها پیامد خشک شدن ارومیه 
این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که فروچاله‌ها چه زمانی اتفاق می‌افتند گفت: بحران فرورفتگی‌ها مدت‌هاست آغاز شده اما به دلیل پوشیده بودن سطوح بیشتر دریاچه دیده نمی‌شده است. دکتر کهرمی افزود: روند فعلی در آینده، بحران‌زا و خطرناک خواهد بود و هر چه سریع‌تر باید به سراغ حفظ سفره‌های زیرزمینی برویم و مانع تخلیه آب این ذخایر ملی شویم، در این صورت می‌شود وضعیت سطحی آب ارومیه را بهبود بخشید.

خبرنگار: حسین محمدی اصل