روستای زرده در ۴۰ کیلومتری شهر کرندغرب در شهرستان دالاهو از توابع استان کرمانشاه است که دارای قدمت تاریخی زیادی بوده و آثار باستانی و زیارتگاه بابا یادگار را نیز در خود جای داده است. زخمی که این روستا از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بر خود دارد، حاصل حمله شیمیایی رژیم بعث به آن است که ۲۷۵ تن از هموطنانمان شهید شدند و اتفاق بی‌سابقه‌ای که آثار و عوارضش تاکنون ادامه داشته و مشهود است.
صبح روز جمعه ۳۱ تیر ماه سال ۱۳۶۷ چند روز بعد از آتش‌بس و پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت از سوی ایران، پنج بمب‌افکن ارتش بعثی عراق بمب‌های شیمیایی خود را در این منطقه رها کردند و تعدادی اطراف روستا و یکی از بمب‌ها روی چشمه آب این روستا افتاد و ۲۷۵ نفر از اهالی روستا شهید و یک هزار و ۱۴۶ نفر زخمی شدند.
جمعیت روستا در آن زمان حدود یک هزار و ۷۰۰ نفر بود و تعداد زیادی از روستاها و شهرهای مجاور برای انجام آیین سنتی اهالی روستا که مذهب یارسان دارند به زرده آمده بودند و از آن میان تعدادی نیز دانش‌آموز بودند که برای اردو به این روستا آمده بودند و تعدادی در این حمله شیمیایی شهید شدند.
در همین روز همزمان با زرده روستاهای نساردیره، نساردیره سفلی و شاه مار دیره از توابع شهرستان گیلانغرب، شیخ صله از توابع شهرستان ثلاث باباجانی، دودان از توابع شهرستان پاوه و روستای باباجانی از توابع شهرستان دالاهو نیز مورد حمله شیمیایی مشابه قرار گرفتند.
دهیار روستای زرده نیز با یادآوری خاطراتی از روز حمله شیمیایی رژیم بعث عراق به روستای زرده اظهار کرد: در ۳۱ تیر ماه سال ۱۳۶۷ که روستای زرده مورد حمله شیمیایی واقع شد، جوان ۱۸ ساله‌ای بودم که تصاویر دردناکی را نظاره‌گر شدم.
وی افزود: پس از حمله شیمیایی، مردم روستا اطلاع چندانی از بمب‌های شیمیایی نداشته و نمی‌دانستند چه اقدامی باید انجام دهند. بعد از انتشار گازهای شیمیایی، پرندگان از آسمان به زمین افتاده و بعد از دقایق کوتاهی تلف می‌شدند. نیروهای سپاه که در ارتفاعات اطراف روستا مستقر بودند به روستا آمده و مردم را راهنمایی می‌کردند تا به ارتفاعات بروند و از آسیب‌های شیمیایی در امان باشند.
وی یادآور شد: برخی از اهالی به سمت چشمه روستا رفتند و بدون آنکه بدانند یکی از بمب‌های شیمیایی داخل این چشمه افتاده از آب آن استفاده کردند و بیشتر آن‌ها در اثر شیمیایی شدن شهید و باقی افراد با اثرات شیمیایی جانباز گردیدند.

ضرورت بررسی وضعیت جانبازی اهالی
سید یوسف حسینی؛ معتمد مردم روستای زرده اظهار کرد: اثرات شیمیایی بر چشم، پوست، ریه و اعصاب اهالی روستای زرده مشهود است؛ اما در تست‌های پزشکی تشخیص جانبازی تنها به ریه توجه شده و با آزمایش‌های اسپیرومتری و سی‌تی‌اسکن ریه میزان تخریب و درگیری آن را در افراد بررسی می‌کنند.
وی افزود: برای بررسی مشکلات اعصاب، آزمایشی گرفته نشده و در خصوص آثار شیمیایی بر چشم نیز در حال حاضر از حدود هزار نفر اهالی روستا بیشتر از ۸۰۰ نفر از بیماری چشمی رنج می‌برند که مشخصاً از عوارض حمله شیمیایی است. همچنین تعداد بیماری سرطان پوست و ضایعات پوستی نیز در روستا بسیار بیشتر از حدمعمول است.
معتمد روستای زرده تصریح کرد: بسیاری از مشکلات و بیماری‌هایی که بعد از حمله شیمیایی به وجود آمده در نسل‌های بعدی اهالی روستا نیز مشاهده می‌شود و تعداد سقط جنین، تولد نوزادان نارس و ناقص، مشکلات ضعف اعصاب و موارد دیگر هنوز به چشم می‌خورد.
وی گفت: یکی از مشکلات اساسی این است که در زمان رخ دادن حمله شیمیایی که ۳۱ تیرماه سال ۱۳۶۷ بود، وسیله نقلیه به اندازه کافی وجود نداشت. حتی برخی از اهالی ذکر می‌کنند که با خودرو ارتش به بیمارستان مراجعه کرده و تنها تزریق آمپول آتروپین یا شست‌وشو انجام شد. بسیاری از اهالی روستا بعد از حمله‌شیمیایی به دلیل همزمان شدن با حمله منافقین به اسلام‌آبادغرب و بسته شدن تنگه مرصاد موفق به مراجعه به بیمارستان و گرفتن پرونده بالینی نشدند.

لزوم ورود بنیاد شهید 
سید حسین حسینی؛ از اهالی روستا که در روند پیگیری پرونده جانبازی خود به مشکل برخورده این‌گونه اظهار کرد: در زمان حمله شیمیایی به وسیله خودرو یکی از روستاییان به بیمارستان مراجعه کردیم و پرونده بالینی هم تشکیل شد؛ اما آن زمان و در بحبوحه حمله شیمیایی به دلیل اشتباه نوشتاری، نام مرا «نورحسین» ثبت کردند در حالی که این نام در روستا وجود نداشته و افرادی که همراهم به بیمارستان آمدند تأیید کردند که این پرونده متعلق به من است؛ اما به دلیل اختلاف نام، پرونده‌ام پذیرفته نشد.
وی افزود: به تازگی نیز به بیمارستان امام حسین(ع) در کرمانشاه مراجعه کردم و با انجام سی‌تی‌اسکن ریه مشخص شد ۳۰ درصد ریه‌ام درگیر است با اینکه سابقه استفاده از دخانیات یا بیماری زمینه‌ای دیگر را نداشته و این مشکل گواه عوارض حمله شیمیایی در سال ۶۷ است. فرد دیگری نیز مشکلی مشابه دارد به این دلیل که در زمان مراجعه به بیمارستان با نام مستعار ثبت پرونده شده و با وجود استشهاد محلی و گواه روستاییان، پرونده بالینی وی مورد تأیید قرار نگرفته است. آثار شیمیایی نه تنها برای اهالی قدیمی روستا بلکه برای فرزندانشان نیز وجود دارد و بیماری‌های بسیاری در این روستا دامنگیر اهالی شده و هزینه‌های سرسام‌آور درمان، همه را آزرده کرده است.
این فرد اهل روستای زرده تصریح کرد: مراجعات بسیاری به بنیاد شهید کرند غرب داشته؛ اما پیگیری انجام نمی‌شود. حتی در کمیسیون پزشکی که آخرین ‌بار سال ۹۶ برگزار شد، تنها جانبازی چند نفر تأیید شد که نامشان مشخص نیست.

خبرنگار: مهسا حشمتی