روز جهانی شیر مادر فرصت مناسبی است برای اطلاع‌رسانی و ترویج تغذیه با شیر مادر. دکتر خلیل فریور متخصص بیماری‌های کودکان و عضو کمیته کشوری ترویج تغذیه با شیر مادر در گفت‌وگو با ما از این مهم گفته است.
آقای دکتر، چرا تغذیه با شیر مادر اهمیت دارد؟
تغذیه با شیر مادر منافع همه‌جانبه جسمی، روانی، عاطفی و اقتصادی دارد. برپایه مطالعات انجام شده تغذیه با شیر مادر براساس مقدار و مدتی که شیرخوار مصرف می‌کند می‌تواند از بروز بیماری‌ها پیشگیری کند. برای مثال اگر نوزادی ۶ماهه نخست تولد تنها با شیر مادر تغذیه شود ۷۴درصد از ابتلای وی به ذات‌الریه پیشگیری می‌شود، ۵۰ درصد ابتلای وی به عفونت گوش میانی کاهش می‌یابد و اگر چهار ماه فقط شیر مادر مصرف کند ۷۴درصد از عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی که موجب بستری شدن نوزاد در بیمارستان می‌شود، کاهش می‌یابد. همچنین اسهال که در گذشته شایع‌ترین دلیل مرگ نوزادان بود با هر مقدار شیرمادری که نوزاد تغذیه کند ۶۴درصد کاهش می‌یابد. ابتلا به دیابت، اگزما، آسم و چاقی در نوزادانی که حداقل سه ماه نخست تولد فقط با شیر مادر تغذیه شوند ۲۷ تا ۴۲درصد کاهش می‌یابد و تغذیه با شیر مادر به مدت ۶ ماه موجب کاهش ۳۵درصدی سرطان خون می‌شود و این نوزادان در بزرگسالی کمتر به پوسیدگی دندان، التهاب روده و معده، کم‌خونی و بیماری ام‌اس مبتلا می‌شوند. ضمن آنکه نوزادان دختری که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، در بزرگسالی کمتر به سرطان پستان مبتلا خواهند شد.
تغذیه با شیر مادر در ایجاد امنیت روانی و کاهش آسیب‌های اجتماعی هم نقش دارد؟
براساس تحقیقات انجام شده، ضریب هوشی کودکانی که از شیر مادر تغذیه کرده‌اند، ۱۲نمره بالاتر از دیگر کودکان است. ضمن آنکه احساس امنیت روانی بیشتر، روابط اجتماعی سالم‌تر، تربیت‌پذیری، موقعیت تحصیلی و شغلی بهتر و رفتارهای ضداجتماعی، خشونت، بزهکاری و اعتیاد کمتری دارند. خداوند متعال در هشت سوره قرآن کریم توجه کاملی به مادر و اجتماع در قبال تغذیه نوزاد با شیر مادر دارد و تنها جایگزینی که برای تغذیه با شیر مادر قرار داده، تغذیه با شیر دایه است. اکنون نیز سازمان جهانی بهداشت تأکید دارد که در ۶ ماه نخست تولد، نوزاد باید با شیر مادر تغذیه شود و شیرخشک را نمی‌توان جایگزین شیر مادر کرد.
به همین دلیل سال‌هاست به شیرخوارگاه‌های بهزیستی توصیه می‌کنیم سرپرستی نوزادان زیر پوشش این سازمان را دو سال به خانواده‌هایی که نوزاد شیرخوار دارند واگذار کنند و با پرداخت حقوق به آن‌ها علاوه بر بهره‌مند ساختن نوزاد از نعمت تغذیه با شیر مادر، با ایجاد محرمیت امکان داشتن خواهر، برادر، خانواده و فامیل را برای او فراهم کنند.
آثار تغذیه کودک از شیر مادر بر سلامت جسمی و روانی مادر چیست؟
بررسی‌های علمی نشان می‌دهد میزان ابتلای مادرانی که یک سال به فرزندان خود شیر می‌دهند به سرطان پستان ۲۸درصد، سرطان تخمدان ۳۰درصد، سرطان رحم ۱۱درصد و ابتلا به سرطان تیروئید ۹درصد کاهش می‌یابد. ضمن آنکه احتمال ابتلای آن‌ها به فشارخون، دیابت، استرس‌پذیری، خشونت، کودک‌آزاری، چاقی، کم‌خونی، پوکی استخوان، افسردگی و آلزایمر هم کاهش می‌یابد. کودکان باهوش‌تر، علاوه بر افزایش احساس امنیت اجتماعی و روانی برای خانواده‌ها کمتر به آسیب‌های اجتماعی و بیماری‌های جسمی دچار می‌شوند و مادرانی که استرس‌پذیری کمتری دارند در برخورد با همسر و فرزندان خود خوش‌اخلاق‌تر هستند. مجموع این عوامل آینده خوبی را برای خانواده‌ها و در پی آن کشور رقم می‌زند. استرالیا یکی از کشورهایی است که با ترویج تغذیه با شیر مادر، توانسته سالانه ۲۴میلیون دلار از هزینه‌های مربوط به خشونت‌های خانگی را کاهش دهد.
نگاه فرهنگی کشور ما به تغذیه با شیر مادر در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته چگونه است؟
متأسفانه ما به مادران و تغذیه با شیر مادر اهمیت نمی‌دهیم؛ درحالی که در بعضی کشورها مثل عربستان به مادران شاغلی که نوزاد شیرخوار دارند از اواخر دوران بارداری دو سال و نیم مرخصی زایمان می‌دهند و شیر خشک برای کودکانی استفاده می‌شود که به دلیل بیماری خود و یا مادرشان امکان تغذیه با شیر مادر ممکن نیست. مرخصی زایمان مادران شاغل در کشور ما بسیار محدود است که همین مسئله یکی از موانع شیردهی مادران به نوزادان و ترویج استفاده از شیرخشک محسوب می‌شود. ضمن آنکه در بیشتر داروخانه‌ها و صداوسیما انواع شیرهای خشک تبلیغ می‌شود که اهمیت تغذیه با شیر مادر را به حاشیه می‌کشاند.
همچنین در هیچ یک از دانشگاه‌های کشور رشته تخصصی برای تغذیه با شیر مادر ایجاد نشده و تاکنون کلینیک مشاوره تغذیه با شیر مادر که شبانه‌روزی فعال باشد و یا تلفن برخط برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های مادران شیرده ایجاد نشده است. در مراکز بهداشت آن‌گونه که باید به زایمان فیزیولوژیک مادر و حمایت از او برای تغذیه نوزادش با شیر خود تا پایان دو سالگی توجه نمی‌شود. در حالی که در آمریکا مادران تحصیلکرده بیش از سایر مادران به نوزادان خود شیر می‌دهند و برای مادرانی که امکان استفاده از مرخصی شیردهی طولانی مدت ندارند با فراهم ساختن امکان دورکاری و یا ایجاد مهدکودک در محل کار، امنیت روانی مادر و کودک را فراهم کرده‌اند و با تشویق مادران به تغذیه با شیر مادر در ۶ ماه نخست زندگی نوزاد، موجب کاهش سالانه ۹۵۰میلیون دلار از هزینه‌های مربوط به مراقبت‌های بهداشتی و خرید شیرخشک و دارو شده‌اند.
خبرنگار: اعظم طیرانی
نظر شما