همواره وجود مبارک امام زمان(عج) و بحث انتظار فرج در سخنان همه ائمه اطهار(ع) بوده است، اما میتوان گفت این موضوع توسط امام رضا(ع) بسیار مورد تأکید بوده تا جایی که ایشان قصیده مشهور دعبل خزاعی را با ابیات خود تکمیل کردند و در این ابیات به حضور امام زمان(عج) در سالهای پس از شهادت خویش اشاره داشتند.
این قصیده اینگونه آغاز میشود: «مدارس ایات خلت من تلاوة و منزل وحی مقفر العراصات»، معنی این دو بیت این است آن خانهها، جایگاه تدریس آیاتی چند بود که بیت رسالت در آنها تفسیر آیات میفرمودند و اکنون به سبب جور مخالفان، از تلاوت قرآن خالی شده، زیرا جای تفسیر آن، محل نزول وحی الهی بود و اکنون عرصههای آن عبارت و هدایت خالی و بیابان و ویران شده است.
پس از اینکه دعبل خزاعی دو بیت «خروج امام لا محالة واقع، یقوم علی اسم الله بالبرکات، یمیز فینا کل حق و باطل و یجزیی علی النعماء و النقمات» را برای امام رضا(ع) میخواند، ایشان گریه میکنند و میفرمایند: ای خزاعی، روحالقدس این دو بیت را به زبان تو انداخته است، آیا میدانی آن امام کیست؟ دعبل خزاعی میگوید: نه، مولای من، جز اینکه شنیدهام امامی از خاندان شما خروج خواهد کرد و دنیا را از فساد، پاک و پر از عدل و داد خواهد نمود. امام رضا(ع) میفرمایند: پس از من پسرم محمد امام است و پس از او پسرش علی و پس از علی پسرش امام حسن عسکری(ع) و پس از او پسرش،حجت منتظر که ظهورش حتمی و قطعی.
براساس روایتهای موجود از دعبل خزاعی، امام رضا(ع) پس از اینکه از حضور امام زمان(عج) صحبت میکنند، این موضوع را میفرمایند اگر بیش از یک روز از دنیا باقی نمانده باشد، خداوند همان یک روز را آن قدر طولانی خواهد کرد تا آن امام ظهور و دنیا را پر از عدل و داد کند، با اینکه پر از ظلم و جور شده باشد.
در ادامه دعبل خزاعی یکی از ابیات را با این مضمون که «اءری فیئهم فی غیر هم متقسما و ایدیهم من فیئهم صفرات» میخواند که براساس عیون اخبارالرضا، این بیت به عصر روز عاشورا اشاره دارد و امام رضا(ع) نیز این بیت را تأیید کردهاند.
زمانی که دعبل به بیت «و قبر ببغداد لنفس زکیة، تضمنها الرحمن فی الغرفات» رسید، امام هشتم(ع) به او فرمودند دو بیت پایانی این شعر را میخواهند اضافه کنند و ابیاتی با این مضمون که «و قبر بطوس یالها من مصیبة، الحت علی الاحشاء بالزفرات الی الحشر حتی یبعث الله قائما یفرج عنا الغم و الکربات» را به این قصیده اضافه کردند.
اینجاست که دعبل خزاعی از امام رضا(ع) میپرسند: آقا! آنجا قبر کیست؟ ایشان میفرمایند: قبر من است و روزها و شبها به پایان نخواهد آمد مگر آنکه شهر توس محل رفت و آمد پیروان و زائران من شود، بهدرستی که هر که در شهر توس و غربت من را زیارت کند، روز قیامت با من در درجه من باشد و گناهانش آمرزیده شود.
در این ابیات پایانی امام رضا(ع) نه تنها درباره مکان قبر خویش صحبت میکنند بلکه به این موضوع اشاره دارند که فضیلت زیارت ایشان از چه ویژگیهایی برخوردار است.
از دیدگاه امام رضا(ع)، ظهور امام زمان(عج) ظهور عدالت و امام عصر(عج) امام عدالت هستند، ایشان هم در این بیت و هم در روایت دیگر به تربیت نسل و مسئله صبر و مقاومت تأکید میکردند.
امام رضا(ع) همواره در سخنان خویش به این نکته توجه داشتند که صبر در سه بخش از دیدگاه پروردگار، از دیدگاه پیغمبر(ص) و از دیدگاه اهل بیت(ع) مورد توجه است. نخست صبر از دیدگاه پروردگار یعنی کتمان راز ، دوم این مقوله از دیدگاه پیغمبر به معنای مدارا با مردم عنوان شده و در مرحله سوم صبر در مقابل دشمنان پروردگار و اسلام است.
با این توضیح به این نتیجه میرسیم صبر سرچشمه بسیاری از فضائل است و انتظار برای فرج یعنی انتظار برای ظهور عدل و داد و تلاش برای رفع ظلم و ستم.
نظر شما