بر اساس آمارها و داده‌های مستند، تحولات جمعیت کشور با حدود ۶/۱فرزند به ازای هر خانم به معنای منفی شدن نرخ رشد جمعیت است که بسیاری از متخصصان این حوزه، بحران جمعیتی را دهشتناک‌تر از شیوع ویروس کرونا می‌دانند و آثار زیانبار شدید فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن نشان می‌دهد در حوزه ساختارهای جمعیتی با یک ابرچالش و بحران راهبردی روبه‌رو هستیم.
با همین هشدارها بود که سرانجام قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» سال گذشته به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. به این امید که با اجرای آن، ایران در یک فرصت هفت‌ساله از افتادن در سیاهچاله جمعیتی نجات پیدا کند.
در عین حال برخی معتقدند با اینکه تربیت، سیاست و معیشت سه محور تأثیرگذار جمعیتی به شمار می‌روند، فعلاً تأکید این قانون بر کمیّت جمعیت است و موضوع کیفی کردن آن در اولویت قرار ندارد.البته عده‌ای دیگر، همچون امیرحسین بانکی‌پور فرد، رئیس کمیسیون مشترک قانون جوانی جمعیت مجلس با این دیدگاه مخالف‌اند.
کسب شایستگی‌های تربیتی همراه با شایستگی‌های آموزشی
امیرحسین بانکی پور فرد، رئیس کمیسیون مشترک قانون جوانی جمعیت مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ما ضمن بیان نظر خود اظهار می‌کند: قانون جوانی جمعیت چند بُعدی است و از ابعاد مختلف به موضوع جمعیت توجه کرده است و با اینکه نگاه غالب در این قانون به معنای عام و کمیّت جمعیت مطرح است، اما به کیفیت جمعیت نیز در موارد مختلف پرداخته شده است. از جمله اینکه وظایفی برای آموزش و پرورش در نظر گرفته شده تا مهارت‌های زندگی و چگونه زیستن را از سال نخست دبستان تا پایان
متوسطه دوم به کودکان و نوجوانان آموزش دهند تا شایستگی‌های تربیتی و مهارتی را همراه با شایستگی‌های آموزشی کسب کنند.
بانکی‌پور فرد با بیان اینکه قانون جوانی جمعیت موارد مختلفی همچون بازنگری متون آموزشی، شیوه‌های تربیتی در مدارس، دانشگاه‌ها، پادگان‌ها و همچنین صدا و سیما را مورد توجه قرار داده است، می‌افزاید: همه این موارد در کنار کمیّت رشد جمعیت بر کیفیت آن نیز تأکید دارد زیرا درزمینه داشتن جامعه‌ای جوان قطعاً باید جامعه جوان سالم داشته باشیم؛ جامعه‌ای که در عین آنکه نشاط و جوانی خود را حفظ می‌کند به کیفیت تربیت فرزندان در جنبه‌های فرهنگی و معنوی نیز اهمیت دهد.
با کاهش جمعیت جوان، نخبگان هم کاهش یافتند
رئیس کمیسیون مشترک قانون جوانی جمعیت مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در برخی مواقع دوگانه غلطی در این بین مطرح می‌شود، می‌گوید: برخی تصور می‌کنند وقتی به کمیّت پرداخته شود کیفیت مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد، البته ممکن است این نگرش در برخی موضوعات درست باشد، اما در موضوع جمعیت این موضوع برعکس است به طوری که در سال‌هایی که سیاست تعدیل جمعیت داشتیم و جمعیت جوان کاهش پیدا کرد، کیفیت جمعیت هم به همان نسبت کاهش یافت. به عنوان نمونه ۱۲ تا
۱۵ سال پیش کشور ما در المپیادهای جهانی جزو ۱۰ کشور نخست دنیا بود، اما وقتی کمیّت نوجوانان و دانش‌آموزان کشور کاهش یافت به همان نسبت کیفیت علمی آن‌ها نیز پایین آمد. این موضوع نشان می‌دهد وقتی جمعیت جامعه افزایش پیدا می‌کند شمار افراد باهوش، تیزهوش و نخبه جامعه نیز بیشتر می‌شود.
بانکی‌پور فرد ادامه می‌دهد: برخی می‌گویند وقتی تسهیلاتی در قانون در نظر گرفته می‌شود، خانواده‌های محروم، کشاورزان و روستاییان بیشتر ترغیب به فرزندآوری می‌شوند و نتیجه‌گیری می‌کنند کیفیت جمعیت کاهش می‌یابد، در حالی که گذشته تاریخی کشور نشان می‌دهد بسیاری از شخصیت‌های نخبه جامعه در خانواده‌هایی با سطح رفاه پایین رشد کرده و در شرایط دشوار بزرگ شده‌اند و از درون این سختی‌ها و محرومیت‌ها انسان‌های توانمند بار آمده‌اند.
ضرورت حضور روان‌شناسان در مدارس
تقی ابوطالبی احمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان نیز با اشاره به اینکه انسان‌ها به لحاظ رویکرد دینی مأموریت مهمی برای تربیت فرزندان دارند به ما می‌گوید: امروزه بسیاری از جوانان اوقاتی را برای فراگیری مهارت‌هایی مثل نقاشی، خیاطی، آشپزی، رانندگی، نجاری و ... اختصاص می‌دهند، اما متأسفانه رغبتی برای گذراندن دوره‌های آموزشی ازدواج و تربیت کودک که یکی از خطیرترین وظایف والدین دربرابر فرزندان است نشان نمی‌دهند. شما وقتی وسیله‌ای برقی برای استفاده می‌خرید ابتدا دفترچه راهنمای آن را مطالعه می‌کنید تا ضمن آشنایی با ویژگی‌های دستگاه، روش کار با آن را بیاموزید اما آیا والدین فرصتی را برای مطالعات عمیق در خصوص فرزندآوری و پرورش کودک اختصاص می‌دهند؟ بنابراین ضرورت دارد در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت ضمن اشاره به مشاوره‌های پیش، حین و پس از ازدواج، بر ضرورت گذراندن دوره‌های آموزشی چگونگی تربیت فرزند به روش اقتدار منطقی تأکید شود تا فرزندانی که در این دوره طلایی هفت‌ساله جمعیت در کشور متولد می‌شوند به همه نیازهای جسمانی، روانی، عاطفی، اجتماعی، دینی، اقتصادی، سیاسی و معنوی آن‌ها پاسخ داده شود تا نسل آینده کشورمان نسلی موفق و آگاه باشند. البته ضرورت دارد علاوه بر خانواده‌ها، نظام آموزش رسمی کشور و همه دستگاه‌های متولی به‌ویژه رسانه‌ها به والدین کمک کنند و با ایجاد زیرساخت‌های لازم و ارائه آموزش‌های بهنگام، آن‌ها را در این زمینه توانمند سازند.
به گفته این دکترای تخصصی روان‌شناسی تربیتی، بخش عمده زیرساخت‌ها در آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی برای آموزش مهارت‌های زندگی و مهارت تربیت کودک و نوجوان فراهم است اما باید تمهیداتی اندیشیده شود که در هر مدرسه یک روان‌شناس حضور داشته باشد تا والدین و فرزندان آن‌ها در صورت نیاز بتوانند با مراجعه به وی از خدمات مشاوره مورد نیاز بهره‌مند شوند.
خبرنگار: اعظم طیرانی
نظر شما