خاورمیانه به شکل فزاینده ای در معرض تغییرات آب و هوایی است و با چالش هایی از جمله کمبود آب، آلودگی هوا و طوفان های شن، افزایش دما و رویدادهای شدید آب و هوایی مواجه است.

اروپایی ها باید فعالانه از یک بستر منطقه ای برای رسیدگی به مسائل آب و هوایی به عنوان ابزاری برای پیشبرد منافع خود در کاهش تنش، و اعمال نفوذ در یک منطقه چند قطبی شده در خاورمیانه، برای اجرای تعهدات امنیت محیطی و اقلیمی حمایت کنند.

ابتکارات اروپایی باید مزایای همکاری منطقه‌ای را با تمرکز بر دیپلماسی، تحقیقات علمی مشترک، ظرفیت‌سازی و سرمایه‌گذاری استراتژیک برجسته کند.

خاورمیانه یکی از مناطقی است که بیشترین خطرها را در خصوص قرار گرفتن در معرض تغییرات آب و هوایی و بیابان زایی را احساس می کند. چالش‌های فوری که این منطقه با آن مواجه است عبارتند از آلودگی هوا و طوفان‌های شن، دمای هوا که در برخی مناطق از آستانه سازگاری انسان نیز فراتر می‌رود، و همینطور رویدادهای آب و هوایی شدید، مانند طوفان شاهین در اکتبر ۲۰۲۱ و سیلی که در تابستان ۲۰۲۲ صدمات شدیدی به این منطقه زد. این بحران ها در حال بدتر شدن است و با این حال، کشورهای خاورمیانه برای مقابله با این تهدیدات مشترک برای مقابله با بحران های محیطی و آب و هوایی خود آنچنان با جدیت حرکت نکرده و به ندرت با یکدیگر در این زمینه ها همکاری کرده اند. از آنجایی که این نگرانی‌ها به تدریج برای سیاست‌گذاران کشورهای خاورمیانه از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شوند، اروپایی‌ها نز باید آنها را برای همکاری با یکدیگر تشویق کرده و بستری را ایجاد کنند که طرف های این بحران بتوانند این بحران ها را حل کنند. این امر می تواند موجب پیشبرد برنامه های اقلیمی اروپایی ها نیز شده و نشان دهنده تعهد آنها برای مقابله با تغییرات آب و هوایی به عنوان یک مشکل جهانی باشد. همچنین این اتفاق می تواند زمینه ساز روند کاهش تنش بین کشورهای عرب خلیج فارس و ایران را نیز بشود.

تلاش های کشورهای خاورمیانه برای کاهش تنش تا زمانی که نتوانند گفتگوهای جدی با یکدیگر درباره نگرانی های ژئوپلیتیکی و امنیتی خود داشته باشند، شکننده خواهد بود. در چنین محیطی، بستری برای گفت‌وگو در مورد اقلیم و امنیت محیطی ممکن است یکی از معدود راه‌های سیاسی امکان‌پذیر برای تقویت و حفظ کانال‌های دیپلماسی منطقه‌ای باشد، حتی اگر روند برجام به هم بخورد.

دولت های خاورمیانه به طور فزاینده ای به چنین دیپلماسی علاقه مند هستند، زیرا آنها تشخیص داده اند که تلاش های مشترک برای مقابله با بحران های زیست محیطی از نظر سیاسی و فنی، مبحثی کاملا منطقی به شمار می رود. تمایل اولیه آنها برای روابط نزدیکتر درون منطقه ای که مبتنی بر همکاری و گفت و گوی سازنده میان تمامی طرف هاست، تا حد زیادی با رویکرد اروپا به این منطقه همسو است.

اروپایی ها می دانند که ترویج تنش زدایی بین ایران و همسایگان عرب آن به نفع آنها نیز می باشد. این می تواند موقعیت اتحادیه اروپا را در این منطقه تقویت کرده و به آن کمک کند تا تعهدات خود که بارها در خصوص مقابله با بحران های آب و هوا و محیط زیست اعلام کرده اند، انجام دهند. اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن برای کمک اساسی در این حوزه ها باید فراتر از چالش های زیست محیطی در منطقه به فرصت هایی برای راه حل های مشترک نگاه کنند. اروپایی‌ها می‌توانند از اعتباری که در مورد تلاش برای حل مسائل آب و هوایی و زیست محیطی دارند، برای ترویج گفت‌وگو درباره همکاری‌های سیاسی و فنی در امنیت محیطی بین ایران، عراق و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس استفاده کنند.

مترجم: امیرمحمد سلطانپور