در زمینه تاریخ کشورمان بر کسی پوشیده نیست نیمی از پادشاهان قاجار را در همین فاصله ۱۲۰سال از تاریخ کنونی، انگلیس به قدرت رساند یا حتی رضاخان با آن همه ادعایش عملاً توسط لندن و عامل آن یعنی سیدضیا به حکومت رسید. پس از آن هم محمدرضا شاه با صلاحدید انگلیس قدرت را به دست گرفت و در مدت ۳۷سال به اندازه ۱۵۰سال این مملکت را با آن سیاست‌های توسعه‌ای غرب نوشته‌اش عقب انداخت. اما همین انگلیس حال ثبات سیاسی نداشته و با چالش‌های مختلف روبه‌رو است.
بر این اساس لیز تراس، نخست‌وزیر انگلیس کمتر از دو ماه پس از انتصابش، در حالی که افراد بسیاری از برنامه‌های اقتصادی وی خشمگین بودند، با کناره‌گیری از مقامش رکورد کوتاه‌ترین دوره تصدی این پست در تاریخ کشورش را به نام خود کرد. تراس ۴۷ساله به عنوان سومین نخست‌وزیر زن انگلیس که پیشتر در مسیر به قدرت رسیدن، خود را همچون مارگارت تاچر «بانوی آهنین» حزب محافظه‌کار تصویر می‌کرد، تنها ۴۵روز در این سمت دوام آورد. پیش از او رکورد کوتاه‌ترین دوران نخست‌وزیری به «جورج کنینگ» تعلق داشت که از ۱۰ آوریل تا ۸ اوت ۱۸۲۷ یعنی به مدت ۱۱۹روز عهده‌دار این منصب بود. او همچنین چهارمین نخست‌وزیر بریتانیاست که در ۶ سال اخیر قربانی اختلافات داخلی حزب محافظه‌کار می‌شود. از سال ۲۰۱۶ تا به امروز به ترتیب «دیوید کامرون»، «ترزا می»، «بوریس جانسون» و «لیز تراس» در این جایگاه قرار گرفته بودند و هر کدام به خاطر تشنج و بی‌ثباتی سیاسی از مقام نخست‌وزیری کناره‌گیری کردند.

طعنه اکونومیست به تراس
تراس روز پنجشنبه ضمن اعلام استعفا گفت تصمیم خود را به پادشاه اطلاع داده و تا تعیین نخست‌وزیر جدید در سمتش باقی خواهد ماند. استعفای نخست‌وزیر در حالی است که او در جلسه پر التهاب روز چهارشنبه پارلمان این کشور با حملات تند حزب رقیب و درخواست برای استعفا روبه‌رو شد و پاسخ داد: «من یک فرد جنگجو هستم و اهل کنار کشیدن نیستم». پیرو همین موضوع، روز گذشته طرح جلد شماره جدید هفته‌نامه اکونومیست، لیز تراس را در قامت یک جنگجوی رومی به تصویر کشیده که کلاهخودی جارویی، سلاحی چنگالی و سپری پیتزایی در دست دارد؛ یعنی جنگجویی بی‌قدرت با ابزارهایی ناکارآمد که عملاً کاری از دستش برنمی‌آید. تیتر این شماره اکونومیست هم ترکیبی از BR(دو حرف اول بریتانیا) و ITALY است که ترجمه‌اش می‌شود «به بریتالیا خوش آمدید» که اشاره به ایتالیایی شدن سیاست در بریتانیا دارد. ایتالیا کشوری است که نخست‌وزیرانش با سرعت زیاد تغییر می‌کنند و اکونومیست هم با اشاره به استعفای لیز تراس پیش‌بینی کرده جایگاه نخست‌وزیری در بریتانیا به همین شکل متزلزل شده است.

چرایی فروپاشی دولت
لیز تراس در شرایطی کار خود را آغاز کرد که از همان ابتدا با چالش‌های بزرگی روبه‌رو بود؛ زیرا گذشته از نبود اعتماد به دولت و رهبران حزب محافظه‌کار که نتیجه رسوایی‌های متعدد بوریس جانسون بود، اقتصاد بریتانیا نیز در آستانه رکود قرار داشت. گزارش‌های مختلف نشان می‌داد گرانی به‌شدت رو به افزایش است و نهادهای مدنی و خیریه هشدار می‌دادند تحت تأثیر افزایش بهای سوخت و موادغذایی، تعداد جمعیت فقیر و محتاج افزایش یافته است. نخست‌وزیر با وعده ایجاد تغییرات اساسی و تقویت بنیه اقتصادی کشور بر سر کار آمد و اعلام کرد با کاهش نرخ مالیات‌ها و افزایش نرخ رشد اقتصادی، یک دوران خوش پسابرگزیت را رقم خواهد زد. اما سیاست‌های او در عمل کاملاً شکست خورد. نتیجه اینکه، کواسی کوارتنگ وزیر دارایی چند روز پیش، از مقامش برکنار شد. سیاست‌ اقتصادی اشتباه کابینه، بریتانیا را دچار بزرگ‌ترین بحران اقتصادی خود از زمان اجرای برگزیت کرد و محبوبیت سیاسی لیز را نیز به‌طور بی‌سابقه‌ای کاهش داد.
علاوه بر مشکلات داخلی، خانم تراس با چالش‌های مهمی در عرصه سیاست خارجی از جمله جنگ اوکراین و کشمکش با اتحادیه اروپا بر سر نحوه اجرای توافق برگزیت روبه‌رو بود. تراس از منتقدان سرسخت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و جنگ او در اوکراین بود؛ به همین دلیل نیز یکی از نخستین واکنش‌ها به استعفای او را مسکو داشت. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه اعلام کرد بریتانیا هرگز چنین رسوایی از یک رهبر ندیده است و افزود: تراس به دلیل «بی‌سوادی فاجعه‌بارش» در یادها خواهد ماند. تحلیلگران همچنین این شرایط را ناشی از پس‌لرزه‌های برگزیت می‌دانند و معتقدند جدایی از اتحادیه اروپا به عاملی بزرگ برای ایجاد جدایی در میان اعضای حزب محافظه‌کار تبدیل شده است.

زمزمه بازگشت جانسون به قدرت
استعفای نخست‌وزیر انگلیس بار دیگر گمانه‌زنی‌ها درباره اینکه چه کسی جانشین او خواهد شد را پیش کشیده است. در این شرایط، «ریشی سوناک» رقیب تراس در انتخابات درون‌حزبی قبلی بخت اصلی پیروزی در انتخابات درون‌حزبی پیش رو دانسته می‌شود. بوریس جانسون که تراس جانشین او شده بود یکی دیگر از نامزدهایی است که گفته می‌شود در حال سنجیدن شرایط برای ورود به گود این رقابت است. «پنی موردانت» مشاور پیشین وزیر تجارت انگلیس در امور بین‌المللی، «بن والاس» وزیر دفاع دولت بوریس جانسون و «جیمز کلورلی» وزیر خارجه فعلی انگلیس سیاستمداران دیگری هستند که نامشان به عنوان گزینه‌های جایگزینی نخست‌وزیر مستعفی مطرح شده‌است.
اگرچه به گفته لیز تراس حزب محافظه‌کار تلاش می‌کند در هفته پیش رو و تا جمعه بعدی جانشین او را انتخاب کند اما در این شرایط، افزایش محبوبیت «حزب کارگر» تا آنجا بود که «کی‌یر استارمر» بحث برگزاری انتخابات زودهنگام را پیش بکشد. نیکلا استروجن، وزیر اول اسکاتلند هم گفت: پس از استعفای تراس، برگزاری انتخابات سراسری یک ضرورت است. این درحالی است که شمار امضاکنندگان طوماری که در تارنمای پارلمان انگلیس برای برگزاری انتخابات عمومی ثبت شده از مرز ۶۵۰هزار نفر عبور کرده است. با وجود این بعید به نظر می‌رسد نمایندگان این حزب به یک انتخابات زودهنگام تن بدهند.
در شرایط کنونی، بریتانیا به‌خاطر افزایش بهای انرژی در پی خروج از اتحادیه اروپا و توقف فعالیت‌ها در دوران کرونا، با دشواری زیادی روبه‌رو است. گرانی در این کشور به بالاترین میزان در ۴۰سال گذشته رسیده و تورم در بخش کالا و غذا مرز ۱۰درصد را پشت سرگذاشته و پیش‌بینی می‌شود تا سال آینده از مرز ۲۰درصد عبور کند؛ بنابراین عمر کوتاه کابینه تراس قابل پیش‌بینی بود و کابینه بعدی بریتانیا نیز با توجه به بی‌ثباتی سیاسی و نابسامانی اقتصادی دوام زیادی نخواهد آورد.

خبرنگار: هدایت جاویدان