با این حال بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت ۲۶آذر خبرهای مربوط به نرخ مهاجرت پزشکان و متخصصان ایرانی را جوسازی رسانه‌ای دانست و به فرارو گفت: امسال ظرفیت جراحان قلب چند برابر سال‌های گذشته شده و وضعیت نیروهای ذخیره متخصص و تربیت شده، خوب است؛ به‌طوری که امسال ۴هزار دستیار به کار گرفته شده که رقم کمی نیست.
چندی پیش نیز محمدعلی یوسف نیا، عضو انجمن جراحان قلب ایران به ما گفته بود: نبود رزیدنت در برخی رشته‌های پزشکی سیاه‌نمایی نیست و باید مسئولان وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه‌گر با همکاری انجمن‌های تخصصی رشته‌هایی مثل جراحی قلب اطفال و بزرگسال، جراحی اطفال، جراحی ارتوپد و تخصص اطفال تمهیداتی بیندیشند و با بررسی همه جوانب، زمینه تحصیل رزیدنت‌ها را در رشته‌های موردنیاز فراهم کنند و اجازه ندهند در آینده نیازمند اعزام بیماران به خارج کشور و یا وارد کردن پزشک مانند دهه‌های ۵۰ و ۶۰ شویم.

مبادا در آینده غافلگیر شویم
محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور با استناد به آمارهای موجود به ما می‌گوید: سال‌هاست جامعه‌ پزشکی به خودکفایی رسیده و با آنکه زیرساخت‌های موجود کافی نیست، اما تعداد پزشکان در مقایسه با ابتدای انقلاب رشد قابل توجهی داشته به‌گونه‌ای که سرانه پزشک نسبت به جمعیت، پنج تا شش‌ برابر رشد کرده و تعداد دانشکده‌های پزشکی کشور از ۱۳دانشکده به ۶۷دانشکده رسیده است. از سوی دیگر نه‌ تنها از نظر کمّی، بلکه به‌ لحاظ کیفی نیز در موضوع آموزش نیروهای متخصص، فوق‌تخصص و فلوشیپ تا حد امکان رشد کرده‌ایم. با آنکه در کمتر حوزه‌ای می‌توان اعلام کرد به خودکفایی رسیده‌ایم به‌ جرئت اعلام می‌کنم در حوزه پزشکی و ارائه خدمات‌ درمانی، به خودکفایی مطلق رسیده‌ایم، یعنی نیاز به اعزام هیچ نیرویی برای آموزش به خارج از کشور نداریم و سال‌هاست همکاران ما پیچیده‌ترین درمان‌ها و جراحی‌ها را در حوزه‌های مختلف قلب و عروق، مغز، ارتوپدی و سایر رشته‌ها با همین تعرفه حداقلی قانونی در کشور انجام می‌دهند به‌طوری که در هر ماه بیش از ۸۰میلیون نفر خدمت در حوزه سلامت به مردم ارائه می‌شود و سال‌هاست هیچ بیماری برای درمان نیازمند اعزام به خارج نیست. همچنین هر سال شمار قابل توجهی از مردم کشورهای منطقه برای دریافت خدمات درمانی تخصصی و فوق‌تخصصی به کشور ما مراجعه می‌کنند؛ البته اگر زیرساخت‌های جذب گردشگر سلامت فراهم بود به‌طور حتم بیش از این می‌توانستیم از ظرفیت درمانی کشور برای جذب گردشگر سلامت استفاده کنیم. با این حال برای توسعه این وضعیت، نباید به وضع موجود راضی باشیم و باید هوشمندانه تمامی رشته‌های تخصصی، فوق تخصصی و تکمیلی کشور را رصد کنیم تا در آینده غافلگیر نشویم.

برنامه‌ریزی کشورهای منطقه برای جذب پزشکان ایرانی
وی با اشاره به برنامه‌ریزی برخی کشورهای منطقه برای جذب پزشکان ایرانی اضافه می‌کند: این کشورها پیش‌بینی کرده‌اند تا چند سال آینده بیماران ایرانی برای درمان به کشور آن‌ها مراجعه می‌کنند و اکنون درصدد آماده کردن زیرساخت‌های مورد نیاز آن هستند. گرچه امیدواریم پیش‌بینی آن‌ها هرگز محقق نشود اما نمی‌توانیم به این اخبار بی‌تفاوت باشیم چرا که پیشگیری بهتر از درمان است و احتمالاً آن‌ها شواهد و نشانه‌هایی را دیده‌اند که چنین ادعاهایی را مطرح می‌کنند. بنابراین با توجه به اینکه تربیت نیروی پزشک متخصص و فوق‌تخصص دست‌کم ۱۵سال زمان نیاز دارد، باید هوشمندانه مراقب باشیم اگر جایی دچار کمبود یا مشکل هستیم برای رفع آن‌ها چاره‌اندیشی و برنامه‌ریزی کنیم.

خالی ماندن ظرفیت برخی رشته‌های تخصصی
این متخصص جراحی عروق با تحلیل وضعیت جراحی کشور می‌افزاید: با آنکه در حال حاضر وضعیت حوزه جراحی خوب است و در بسیاری از رشته‌های جراحی تخصصی و فوق‌تخصصی مثل جراحی قلب و جراحی عروق از وضعیت عالی برخورداریم، اما نمی‌توان به آینده چندان خوشبین بود زیرا کمبود رزیدنت در برخی رشته‌های جراحی واقعیت دارد و سیاه‌نمایی نیست.
رئیس‌زاده با اشاره به خالی‌ماندن ظرفیت‌های تخصصی که از چند سال پیش در رشته‌هایی همچون جراحی قلب، بیهوشی و اطفال وجود داشته و اکنون دامنگیر سایر رشته‌ها از جمله جراحی قلب اطفال، جراحی عمومی، طب اورژانس، جراحی ارتوپد و چند رشته دیگر نیز شده، ادامه می‌دهد: امسال در جراحی قلب و جراحی عروق داوطلب نداشتیم. ضمن آنکه در چند سال اخیر هم تمایل دانش‌آموختگان پزشکی عمومی برای ورود به رشته‌های تخصصی و هم تمایل متخصصان برای ورود به رشته‌های فوق‌تخصصی کاهش یافته و هر سال نسبت به سال پیش در حال کاهش است. وزارت بهداشت باید ابتدای مهر برای بخش‌های آموزشی بیمارستان‌ها رزیدنت داشته باشد در غیر این صورت برای ارائه خدمت به بیماران دچار مشکل می‌شود؛ اما این وزارتخانه به‌ جای ریشه‌یابی و حل اساسی مشکل، برای پرکردن ظرفیت این بخش‌ها با خروج از استانداردهای لازم در طرح‌های تکمیل ظرفیت، شروع به جذب دستیار بدون آزمون و تأیید صلاحیت‌های علمی کرده که این خود در آینده به‌شدت مشکل‌ساز خواهد شد زیرا آموزش و مهارت از مؤلفه‌های مهم جراحی محسوب می‌شوند، اما به دلیل نداشتن درک صحیح مسئولان از جامعه جراحی، اکنون دانشجویان ضعیف‌تری در حال تربیت هستند. اگر این رویه ادامه یابد مسیر جراحی در ایران نزولی خواهد شد و احتمال دارد تا ۱۰سال دیگر ازنظر کیفیت دچار بحران جبران‌ناپذیر جایگزینی شویم. اگر این احتمال به وقوع بپیوندد، در آینده نه‌چندان دور در برخی رشته‌های پزشکی با یک عقب‌گرد ۴۰ ساله مواجه خواهیم شد.

تغییر موج مهاجرت‌ پزشکان‌
وی درخصوص مهاجرت پزشکان نیز می‌گوید: مهاجرت پزشکان از گذشته وجود داشته و موضوع تازه‌ای نیست و هنور آمار مهاجرت پزشکان در مقایسه با سایر اقشار جامعه پایین‌تر است، اما برخلاف سال‌های پیش که بیشتر پزشکان عمومی برای ادامه تحصیل مهاجرت می‌کردند، در سال‌های اخیر موج مهاجرت‌ به‌ سمت پزشکان‌ متخصص و فوق‌تخصص رفته که این موضوع برای جامعه پزشکی نگران‌کننده است.
رئیس سازمان نظام پزشکی کشور در پاسخ به این پرسش که چرا برخی پزشکان از ادامه تحصیل در برخی رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصص منصرف شده و یا به این نتیجه رسیده‌اند که طبابت در ایران به‌صرفه نیست، می‌گوید: دلیل اصلی این مسئله فضای کسب و کار و زیرساخت‌های معیشتی و اقتصادی پزشکان است که باید با تقویت و اصلاح ساختار سازمان‌های بیمه‌گر و مدیریت منابع بیمه‌ها با هدف پیشگیری از درمان‌های القایی، اقدام به واقعی شدن تعرفه‌های خدمات درمانی شود تا تعرفه واقعی به خدمت واقعی اختصاص یابد.
رئیس‌زاده در خصوص غیرواقعی بودن تعرفه خدمات جراحی نیز ادامه می‌دهد: وقتی قانونی مطابق با واقعیت‌ها و منطبق با اوضاع اجتماعی طراحی و تدوین شود، می‌توان آن را اجرا و بر آن نظارت کرد، اما قانون یا مصوبه دستوری که منطبق با واقعیت‌ها نباشد، در عمل همراه با بی‌قانونی است و بی‌قانونی هزاران قانون غلط را در پی خواهد داشت.
وی اضافه می‌کند: در دوره‌ای برخی اعضای شورای عالی بیمه با تغییر و دستکاری کتاب تعرفه‌گذاری ارزش نسبی خدمات پزشکی، تعادل بین رشته‌های پزشکی را برهم زده و برای برخی خدمات جراحی تعرفه بالا و نامتعارف با نوع خدمت و برای بسیاری از جراحی‌های دشوار تعرفه‌های غیرواقعی و ناعادلانه تعیین کرده‌اند. با این حال ما بارها این موضوع را پیگیری کرده و با ترجمه نسخه اصلی این کتاب که در سال ۲۰۱۸ تجدید چاپ شده، آن را در اختیار شورای عالی بیمه قرار داده و درخواست کرده‌ایم برای امسال این کتاب محور تعرفه‌گذاری خدمات درمانی قرار گیرد تا عدالت بین‌رشته‌ای برقرار شود، اما هنوز این مهم تحقق نیافته است.

خبرنگار: اعظم طیرانی