آنچه این سفر منطقه‌ای را متمایز می‌کند ابتکار عمل ایران برای عادی‌سازی روابط آنکارا-دمشق است و این دست اقدامات بیانگر نقش کلیدی جمهوری اسلامی در برقراری ثبات منطقه‌ای است. برای اشراف هرچه بیشتر به دستاوردهای احتمالی این سفر با دو کارشناس ارشد و راهبردپژوه تحولات منطقه غرب آسیا به گفت‌وگونشسته‌ایم که در ادامه بخشی از مهم‌ترین محورهای آن‌ می‌آید.

بازگشت بازیگران منطقه به «امنیت درون‌زا»
دکتر رسول نوروزی فیروز، کارشناس ارشد روابط بین‌الملل در تحلیل روابط سه ضلعی تهران- دمشق- آنکارا و نقش آن‌ها در تحولات غرب آسیا با اشاره به مفهوم «نظم منطقه‌ای درون‌زا» به عنوان نکته اول؛ آن را دغدغه مشترک هر سه کشور دانست و افزود: امنیت مبتنی بر خارجی، شکننده وسست خواهد بود و دلیل عدم استقبال بشار اسد از پیشنهاد میانجی‌گرایانه روس‌ها برای حل وفصل مناقشات، معلول همین دغدغه مشترک است. وی در بیان نکته دوم، روابط ۴۰ساله استراتژیک تهران دمشق را مورد تأکید قرار داد و افزود: امروز اگر سوریه نقش میانجی‌گرانه ایران در حل پرونده روابط با ترکیه را می پذیرد، یعنی در منطقه ،
جمهوری اسلامی همچنان نقش آفرین اصلی تحولات است و تولید «نظم درون‌زای منطقه‌ای» با محوریت ایران در اولویت است. این کارشناس تحولات منطقه غرب آسیا ادامه داد: اما چرایی این حرکت برای جمع شدن دور یک میز را باید در مفهوم امنیت جمعی تحلیل کرد. نوروزی افزود: در این‌گونه ائتلاف‌های دسته جمعی، ایجاد یک ساختار امنیت‌آفرین موجب دفع تهدید بازیگران ضدامنیت مانند داعش و کاهش کنشگری منفی‌ آن‌ها خواهد شد. ایجاد ائتلاف‌های امنیت‌ساز موجب افزایش قدرت کنشگری و کاهش سرعت مؤلفه‌های ناامن‌ساز صلح بین‌المللی می‌شود. وی تصریح کرد: این امکان وجود داشت هرکدام از کشورهای اروپا ارتشی به بزرگی ناتو فعلی داشته باشند، اما این سازمان به عنوان یک پیمان امنیتی موجب ساختاری شدن تأمین امنیت در بین کشورهای عضو شد و آن‌ها را در فضای امنیت دسته جمعی قرار داد. این عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی در پایان گفت: اگر سوریه به پیشنهاد ایران اقبال نشان می‌دهد، به دلیل آن است که جمهوری اسلامی یک عنصر نظم‌دهنده منطقه‌ای است و اگر به دیپلماسی روسیه تمایل نشان نمی‌دهد، به این جهت است که یک نیروی بیرونی است.

ترکیه به دنبال عبور از بحران‌های کهنه
مهدی خورسند، کارشناس مسائل اوراسیا در پاسخ به این پرسش که هدف ترکیه از حرکت به سمت عادی‌سازی روابط با سوریه و همچنین انگیزه ایران از ابتکار برای میانجی‌گری در روابط دمشق-آنکار را چگونه ارزیابی می‌کنید، معتقد است درخواست ترکیه از روس‌ها برای آوردن دولت بشار اسد پای میز مذاکره حاکی از تلاش این کشور برای عبور از بحران‌های‌ کهنه‌ای‌است که نتیجه نوع مدیریت حزب عدالت‌وتوسعه بر دیپلماسی آنکاراست. این پژوهش‌گر تحولات منطقه‌ با بیان اینکه ترکیه باوجود دستاوردهای اقتصادی، با معضلاتی مانند تورم بالای۱۰۰درصد و ضعف در دستاوردهای راهبردی سیاست خارجی روبه‌رواست اظهار کرد: تلاش حزب عدالت و توسعه برای دیدار اردوغان با بشار اسد یکی از مؤلفه‌های شکست سیاست خارجی آنکارا در دیپلماسی منطقه است. وی با اشاره به استمرار حاکمیت دولت بشار اسد و شکست توطئه‌ها گفت: مقاومت بشاراسد درمقابل توصیه‌های ترکیه و روسیه برآمده از نقش اثرگذار و دیپلماسی فعال جمهوری اسلامی بود و قطعاً یکی از محورهای اصلی دیداروزیرامورخارجه کشورمان با آقای اردوغان و رئیس دستگاه سیاست خارجی ترکیه پس از هماهنگی‌ها برای سفر رئیس قوه مجریه به آنکارا، مربوط به نقش سازنده ایران در حل و فصل مناقشات دمشق-آنکار و عادی سازی روابط این دو همسایه خواهد بود. مهدی خورسند با بیان اینکه نقطه اصلی تحولات منطقه، جمهوری اسلامی است، گفت: ترکیه و روسیه پس از گذراندن یک دوره آزمون و خطا برای حل این مشکل در نهایت به ایران رجوع کردند؛ چراکه ایران کانون صلح و ثبات غرب آسیاست.

خبرنگار: حسین محمدی اصل