به گزارش قدس آنلاین، روز جهانی تالاب‌ها از سال ۱۹۹۷ میلادی, هر ساله روز دوم فوریه, همزمان با کنوانسیون رامسر (پیمانی بین‌المللی برای حفاظت از تالاب‌ها و حیوانات و گیاهان وابسته به آن‌ها) که در سال ۱۹۷۱ به امضا رسید, برگزار می‌شود.
در کشور ما ۱۵۴ تالاب وجود دارد که ۸۴ تالاب بین‌المللی و ۳۴ تالاب هم عضو کنوانسیون رامسر هستند.
درخصوص اهمیت تالاب‌ها، "سیروس زارع" فعال و کارشناس محیط زیست گفت: تالاب‌ها زیست‌بوم‌های پالایشگاهی کره زمین هستند که به صورت طبیعی طی هزاران یا میلیون‌ها سال شکل گرفته‌اند و عمیق‌ترین و گودترین نقطه در حوضه‌های آبی هستند. این مناطق تمام آلایندگی‌های حوضه‌های آبی را در خود جمع کرده که این آلودگی‌ها می‌تواند منشأ انسانی یا غیرانسانی داشته باشد.
وی ادامه داد: تالاب‌ها پالایش این آلودگی‌ها را انجام داده و سلامتی را به مناطق اطراف خود هدیه می‌کنند. متأسفانه طی چند دهه اخیر به دلیل دستکاری‌های انسانی بیش از ۸۰ درصد تالاب‌های ما یا خشک شده و یا در معرض خشکی کامل قرار گرفته‌اند که برگرداندن بسیاری از آن‌ها به شرایط قبلی امکان‌پذیر نیست و یا هزینه بسیار زیادی دارد.
این فعال محیط زیست گفت: تاوانی که ما برای خشک شدن تالاب‌ها می‌دهیم، کم نبوده و آسیب‌های وارده بر اثر خشک شدن تالاب‌ها بیش از نفع بارگذاری‌هایی بوده که در بالادست آن‌ها انجام شده و مصرف آب را در بالادست این حوضه‌ها افزایش داده است.
زارع با بیان اینکه کاش جریان‌های طبیعی شکل گرفته که انتخاب طبیعت بوده را نادیده نمی‌گرفتیم و اجازه نمی‌دادیم که تالاب‌های کشور به این روز بیفتد، تأکید کرد: در نتیجه فعالیت‌ها ما، تالاب‌هایی که آلودگی را در حوضه آبریز پالایش می‌کردند به کانون ریزگرد و یا کانون دیگر آلودگی‌ها تبدیل شده است.
وی بیان کرد: لازم است تا حق‌آبه و نیاز آبی تالاب‌ها را پرداخت کنیم؛ باید حد بستر تالاب‌ها مشخص و تعیین محدوده شود و نیاز آبی تالاب در اولویت قرار گیرد. شاخصه سلامت مدیریت در حوضه‌های آبی وجود زیستگاه‌های آبی و شرایط تالاب‌هایی است که در انتهای حوضه‌ها هستند. هرجا که تالاب زنده‌ای وجود داشته باشد به این معنی است که مدیریت آب در آن حوضه مطابق با نیازهای طبیعی و استاندارد بوده است و هرجا که تالابی خشک شده به این معنی است که مدیریت صحیح نبوده است.
این کارشناس با اشاره به اینکه در برخی موارد بیان می‌شود که بحران مدیریت وجود داشته اما در برخی تالاب‌های ما "سوء‌مدیریت" صورت گرفته است، گفت: وقتی که تالابی خشک شده و تبدیل به کانون ریزگرد می‌شود، ذرات میکرونی بستر تالاب با حداقل قدرت وزش باد، پراکنده شده و از طریق چشم و پوست و تنفس جذب شده و اثرات جبران‌ناپذیری را بر محیط اطراف خود می‌گذارند و سبب بروز بیماری‌های صعب‌العلاج می‌شوند.
زارع افزود: نتایج یک مطالعه در مورد خشکی دریاچه "آرات" نشان داد که تولد کودکان ناقص‌الخلقه در نزدیکی دریاچه متأثر از خشک شدن دریاچه آرات و ریزگردهای آلوده آن بود.
وی گفت: ریزگردها علاوه بر تهدید سلامت انسان، سلامت پوشش گیاهی و جانوری اطراف تالاب را نیز دچار مشکل کرده و شرایط بحرانی را برای گونه‌های مختلف در اطراف تالاب‌های خشک شده ایجاد می‌کند.
این فعال محیط زیست تصریح کرد: وقتی که تبعات تالاب‌ها از جمله از بین بردن مواهب طبیعی، بیماری‌ها، مهاجرت‌های اجباری و...، را در کنار توسعه‌هایی که باعث برهم خوردن تعادل طبیعت و ایجاد این شرایط شده است را در کنار هم قرار می‌دهیم، می‌بینیم که ما چه بار مضاعفی را بر دوش طبیعت کشور گذاشته‌ایم که بخش زیادی از این موارد به دلیل به دلیل اشتباهات سازمان آب بوده است که نتوانسته حوضه نظارتی و حدود اختیارات خود را به خوبی مدیریت کند.
وی ادامه داد: فرقی نمی‌کند که رودخانه‌ای که خشکیده رودخانه کر یا زاینده‌رود باشد، رودخانه‌های منتهی به تالاب خشک بختگان و کمجان، رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه یا رودخانه‌های منتهی به هورالعظیم و مجموعه تالاب‌های خوزستان باشد؛ هرجا که رودخانه‌ای بوده، مدیریت آبی آن توسط شرکت‌های آب منطقه‌ای استان‌ها زیرمجموعه وزارت نیرو بوده که این شرکت‌ها به وظایف و تعهدات خود عمل نکرده و در نتیجه رودخانه‌ها خشکیده است.
زارع با اشاره به نقش کشاورزی در عدم تخصیص حق‌آبه تالاب‌ها توضیح داد: اگر این بارگذاری‌ها به دلیل عدم درک درست از اهمیت حفظ منابع آبی صورت نمی‌گرفت، توسعه کشاورزی به جای کمی، کیفی می‌شد، کشت غرقابی نبود و راندمان مصرف آب کشاورزی در اولویت قرار می‌گرفت و ۹۰ درصد آبی را که در بخش کشاورزی صرف می‌کنیم را به درستی مدیریت می‌کردیم، امروز دچار بحران نمی‌شدیم.
وی درباره خطر فرونشست خاطرنشان کرد: امروزه از نابودی منابع آب سطحی نیز فراتر رفته، از خشک شدن تالاب‌ها پیشتر رفته، آب‌های زیرزمینی را کشیده‌ایم و در بسیاری مناطق با بحران فرونشست مواجه شده‌ایم.
این کارشناس تأکید کرد: باید محتاط باشیم و دخالت ما در طبیعت همراه با تعادل و تابع شرایط زندگی سالم مردم در جامعه باشد. باید حیات تالاب‌ها را برگردانیم تا کانون‌های تولید ریزگرد از بین برود. امیدوارم همگی به این درک برسیم که حفاظت از تالاب‌ها در سلامت جامعه انسانی و غیرانسانی پیرامون آن چه نقش مهمی دارد.
نظر شما