آشنایی من با محمد نیک از چهرههای پیشکسوت شعر خراسان برمیگردد به سالهایی که برای تحصیل از زادگاهم یونسی به مشهد آمده بودم. در همه این سالهایی که گذشته است و شاگرد مدرسه شعر بودهام، ایشان را یکی از چهرههای جدی در شعر و ادب یافتهام. محمد نیک از نسلی است که بیش از هر چیز، ادب شاعر را مهم میداند و در نگاه این نسل شاعر باید علاوه بر طبع بالا و زلال از ادب کافی نیز برخوردار باشد.
میدانستم که استاد چند وقتی است در خانهاش جلسه شعری دایر کرده است جلسهای که میتوان آن را امتداد جلسات شعری خانه زنده یادان استاد سرهنگ نگارنده، محمود فرخ و بعد از آن زنده یاد محمد قهرمان به حساب آورد.
جلسه فردوسی سرگرد
به روایت زنده یاد علی باقرزاده متخلص به بقا، سال ۱۳۲۶ یا ۱۳۲۷ انجمن ادبی سرگرد نگارنده شکل گرفت. جلسه در آغاز به صورت چرخشی در خانهایشان و افراد و سپس به گونه ثابت در منزل سرگرد عبدالعلی نگارنده استقرار یافت که آن را انجمن ادبی فردوسی نام گذاشته بودند. جلسات هفتگی شنبه شبها تشکیل میشد و تا پایان عمر سرگرد نگارنده ادامه یافت. در آن انجمن استادان دانشکده ادبیات که تازه تأسیس شده بود یعنی دکتر فیاض، دکتر احمدعلی رجائی، دکتر غلامحسین یوسفی، دکتر مجتهدزاده و احمد خراسانی شرکت میکردند و برخی از روحانیان سرشناس و طلاب جوان همچون برادران محترم خامنهای، سید جلال آشتیانی، محمدرضا حکیمی، سید جلال طباطبایی و بعضی از چهرههای مطرح همچون دکتر علی شریعتی، دکتر سیدحسین خدیوجم، محمدرضا شفیعی کدکنی و...
نخستین مجمع عالی ادبای معاصر
از دیگر جلسات مشهد که درخانه افراد تشکیل میشد جلسه استاد فرخ بود. زنده یاد رضا افضلی درباره آن جلسه نوشته بود: «منزل استاد سید محمود فرخ، نبش خیابان جهانبانی، کنار کوچه ای نزدیک به سه راه جم مشهد قرار داشت. خانه ای که به یقین نخستین مجمع عالی ادبای معاصر در شمال شرق ایران بود. معمولاً ادیبان و شاعرانی مانند ابوالقاسم حبیب اللهی، گلشن آزادی، دکتر یوسفی، دکتر فیاض، دکتر رسا، احمد کمال، غلامرضا قدسی، ذبیح ا... صاحبکار، محمد قهرمان، علی باقرزاده(بقا)، غلامرضا صدیق، دکتر مجتهدزاده، تقی بینش، دکتر حجازی، دکترحسین شهیدی، دکتراحمد علوی، حبیب بی گناه، تقی فتوت، محمدحسین ساکت، حسن معین، محمدباقر کلاهی اهری و...اعضای ثابت این محفل بودند. گهگاه نیز برخی اعضای سابق انجمن که به تهران رفته و پایتخت نشین شده بودند، می آمدند و دیدار تازه می کردند. بزرگانی مثل مهدی اخوان ثالث، شفیعی کدکنی، حسین خدیوجم و... از این جمله بودند. » انجمن فرخ که از سال ۱۳۲۵ فعالیت خود را آغاز کرده بود با درگذشت استاد فرخ به پایان رسید.
دانشکده واقعی ادبیات خراسان
اما جلسهای که تا همین چند سال قبل یعنی ۱۳۸۲ در مشهد برگزار میشد و نام و آوازهای داشت جلسه خانه استاد محمد قهرمان بود. درباره جلسه شعر خانه استاد قهرمان هم که استاد شفیعی کدکنی آن را مجمع اهل ادب خراسان نامیده بود، میتوان به جمله معروف استاد شفیعی کدکنی در اهمیت آن اشاره کرد که گفته بود: «منزل شاعر استاد و شعرشناس برجسته روزگار ما، دوست بزرگوارم محمد قهرمان که هر هفته سه شنبه اهل ادب در آن جا گرد هم جمعاند دانشکده واقعی ادبیات خراسان است. » همین جمله استاد شفیعی کدکنی نشان از اهمیت والا و تأثیرگذار جلسه استاد قهرمان دارد و افسوس میخورم چرا وقتی میتوانستم از شرکتکنندگان ثابت آن باشم تنها دو جلسه در آن جلسه شرکت کردم آن هم وقتی که در اولین دیدار با استاد تا خودم را معرفی کردم و استاد فهمید زادگاهم کجاست، خواست که سه شنبهها به جلسه بروم. درباره آن جلسه هم لازم نیست که بگویم چه شخصیتها و چرههایی به آن رفت و آمد میکردند و با فوت استاد چه سعادتی از شعر دریغ شد.
در کمال ادب با اهل ادب
گفتم جلسه شعر کمال ادب را محمد نیک به یاد استادش استاد احمد کمال پور (کمال) راه انداخته است. جلسه محمد نیک در امتداد همان جلساتی است که در همین نوشته ذکر خیرشان رفت و بیشک هر کدام تأثیرات خود را بر شعر و ادبیات خراسان گذاشتهاند. این جلسه در خانه شخصی آقای نیک برگزار میشود یعنی نزدیک میدان ده دی در خیابان رازی. این جلسه هر جمعه از ساعت ۱۰ تا ۱۲ پذیرای شاعرانی است که دل در گرو شعر دارند.
به اسلوب جلسات قبل از این که در خانه شاعران برگزار میشد در این جلسه هم میزبان از مهمانان که یکی یکی و گاهی با هم وارد جلسه میشوند پذیرایی میکند. یعنی آقای نیک بیشتر در آشپزخانه است اما در همان حال با کمک یکی دیگر از دوستان جلسه را هم اداره میکند. هم معرفی شاعر است و هم شعر خوانی و بعد از هر شعر خوانی اگر نیاز به صحبت باشد درباره شعر خوانده شده هم گفتگویی در میگیرد و نقدی انجام میشود.
همه آن لحظاتی که شنونده شعر شاعران هستم به این فکر میکنم که خراسان از دیرباز مهد شعر بوده است از جلسات رسمی که در اداراتی همچون ارشاد، حوزه هنری، آموزش و پرورش و دیگر نهادها برگزار شدند تا جلساتی که درخانه اهل ادب شکل گرفته است و همه این جلسات در حد و اندازه خودشان به اعتلای شعر در خراسان کمک کردهاند هر کدام البته در حد و اندازه خود.
خبرنگار: عباسعلی سپاهی یونسی
نظر شما