برخی از ما به دلیل علاقه به امامان معصوم (ع) و عده ای به دلیل برخورداری از ثواب و بهره مندی از اثرات نزدیکی به ایشان تمایل داریم که پس از مرگ در جوار آستان این بزرگان به خاک سپرده شویم. این درخواستی ست که ممکن است وصیتش برای همه ما مقدور نباشد و از این بابت خود را محروم از نعمتی عظیم بدانیم. در ادامه به این پرسش و پرسش های دیگری که در این خصوص می توانید در ذهن داشته باشید، پاسخ داده ایم:

تأثیر مثبت دفن در کنار قبور اولیای الهی چیست؟

آموزه های اسلامی، تفاوت در جایگاه دفن و برتری برخی جایگاه ها را بر برخی دیگر تأیید می کند که به چند نمونه آن اشاره می‌کنیم:

۱. دفن انسان ها حتی برخی گناهکاران در کنار مکه می تواند موجب امنیت آنها در روز قیامت باشد. (برقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج ۱، ص ۷۲)

۲. امام صادق (ع) می فرماید: پروردگار به حضرت موسی (ع) وحی فرمود که استخوان های حضرت یوسف (ع) را از رود نیل بیرون آورد. حضرت موسی (ع) بعد از عمل به این دستور، پیکر ایشان را به شام برده و در آن جا دفن کرد و به همین جهت اهل کتاب (یهودیان و مسیحیان)، پیکر مردگان خویش را به شام برده و در آن جا دفن می کنند. (صدوق، محمد بن علی بن حسین بن بابویه القمی، علل الشرائع، ج ۱، ص ۲۹۶)

۳. امام حسن مجتبی (ع) به برادرشان امام حسین (ع) سفارش کردند که در صورت امکان، ایشان را در کنار قبر پیامبر خدا (ص) به خاک بسپارند. [کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۳۰۰، ح ۱]

همه از این تاثیر به یک میزان بهره می برند؟

درست است که دفن در جوار بارگاه ملکوتی امامان و همچنین در مکان های خاص دارای اتراث مثبتی برای فرد در گذشته دارد اما باید توجه داشت که انجام این عمل به معنی رهایی از حساب و کتاب یا آمرزش کامل متوفی نیست. در این خصوص می توان به روایتی از رسول خدا (ص) توجه کرد که چنین نقل شده است: «پیامبر خدا (ص) با حالتی عزادار در تشییع جنازه یکی از بهترین یاران خود حاضر شده و او را با دستان خود به خاک سپرده، ساختن قبر او را بر عهده گرفت. مادر سعد با مشاهده این وضعیت، خطاب به فرزندش گفت که بهشت گوارای وجودت باد!، اما پیامبر (ص) رو به او کرده و فرمود: در کاری که مربوط به خداوند است با قاطعیت سخن مگو. هم اکنون سعد، دچار فشار قبر شده است. بعد از آن که مردم از قبرستان برگشتند، گروهی از پیامبر (ص) پرسیدند: شما نسبت به جنازه سعد احترام فراوانی کرده و در طول تشییع او رفتاری بی سابقه انجام دادید و ...، اما سپس فرمودید که سعد دچار فشار قبر شد؟ ایشان در پاسخ فرمود: آری! سعد دچار فشار قبر گردید؛ زیرا برخی از رفتارهای او با خانواده اش چندان مناسب نبود.   (طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، الأمالی ج ۱، ص ۴۲۷)  

به گفته کارشناسان اگر چنین رفتاری از پیامبر (ص) در زمان زندگی مبارکشان نتواند کیفر را به صورت کامل از انسانی با ایمان منتفی کند، نتیجه خواهیم گرفت که دفن در کنار او و فرزندانش گرچه بسیار مفید است، اما به تنهایی کافی نیست.

آنها که به این نعمت دسترسی ندارند، چه کنند؟

به گفته کارشناسان خداوند برای موقعیت های معنوی که برخی توان رسیدن به آن را ندارند، جایگزین های مناسبی نیز مشخص کرده است که نمونه های زیر از آن جمله است:

۱. روایت شده است که عده ای از زنان  خدمت رسول خدا (ص) رسیده و عرضه داشتند: ای پیامبر خدا! پاداش جهاد در راه خدا را ویژه مردان است. ما چه کنیم که بتوانیم به چنین پاداشی برسیم؟ ایشان در پاسخ فرمودند: تلاشی که شما در خانه انجام می دهید، پاداشی برابر پاداش جنگ جویان راه خدا را برایتان به ارمغان می آورد. (نیشابوری، فتال، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج ۲، ص ۳۷۶)

۲. گروهی از نیازمندان خدمت رسول خدا (ص) رسیده و پرسیدند: ما توان مالی نداریم که بتوانیم انفاق کنیم یا حج و عمره به جای آوریم. بر این اساس، بهشت مخصوص ثروتمندان خواهد شد. حضرت در پاسخ فرمودند: آن که از شما به خاطر خدا، وضعیت نسخت و دشوار  خود را تحمل کرده و صبر کند. به مقاماتی خواهد رسید که ثروت مندان از آن محروم اند. (مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۶۹، ص ۴۸)

گفتنی است، اگر فردی علی رغم میل باطنی به دفن خود در کنار این پیشوایان، به دلیل عدم تمکن مالی و یا هر دلیل دیگر چون قرار ندادن دیگران در زحمت (که موضوع پرسشتان بود) نتوانسته به این هدف خویش دست یابد، خداوند به یقین پاداش نیت پاک او را فراموش نخواهد کرد.

برگرفته از گنجینه پرسش‌های قرآنی