پایگاه خبری «العربی جدید» در گزارشی با اشاره به اخراج عجیب نماینده رژیم ‌صهیونیستی از جلسه افتتاحیه نشست اخیر اتحادیه آفریقا در آدیس آبابای اتیوپی، سعی کرده به واکاوی ابعاد مختلف تحول مذکور و البته تحلیل معانی آن در سطوح کلان منطقه ای و بین المللی بپردازد. 

این پایگاه خبری می‌نویسد: «از ماه جولای سال 2021 زمانی که رئیس اتحادیه آفریقا، "موسی فَکی محمد" به صورت یکجانبه به اسرائیل امتیازاتی را داد که به نوعی آن را آماده دریافت موقعیت عضو ناظر در تشکیلات مذکور می کرد، کشورهای عضو اتحادیه مذکور رویه ها و سیاست های مختلفی را در این رابطه در پیش گرفته اند. در این راستا به طور خاص شاهد آن بوده ایم که در جریان یکی از نشست های اتحادیه آفریقای در آدیس آبابای اتیوپی، سفیر اسرائیل را به زور از سالن کنفرانس بیرون انداختند. 

آیا اسرائیل دعوت شده بود؟ 

جو متشنج حاکم بر اتحادیه آفریقا در ماجرای اخراج سفیر اسرائیل "بار لی" از سالن کنفرانس اتحادیه آفریقا، سبب شده تا پاسخ روشنی در رابطه با ابعاد مختلف مساله مذکور از سوی مسوولان ارشد اتحادیه آفریقا داده نشود. بنا بر آنچه یکی از منافع آگاه در اتحادیه آفریقا گفته است، اساسا هیچ دعوت نامه ای برای سفیر اسرائیل جهت شرکت در نشست آدیس آبابا ارسال نشده بود و وی خودسرانه سعی در حضور در نشست مذکور داشته است. 

منبع مذکور تصریح کرده که بار لی از سوی کمیسیون اتحادیه آفریقا به عنوان سفیر اسرائیل در اتیوپی مورد شناسایی قرار نگرفته است. در ادامه، "موسی فکی محمد" توضیح کاملا روشنی را ارائه کرد. او گفته است که "ما مقام های اسرائیل را به نشست خودمان دعوت نکرده بودیم". وی همچینن گفته است که "وضعیت عضویت ناظر اسرائیل در اتحادیه آفریقا تا زمان تشکیل یک کمیته از سوی اتحادیه آفریقایی و بررسی جوانب مختلف این موضوع، به حالت تعلیق درآمده است". 

جالب اینکه برخی منابع گفته اند که قرار بوده فرد دیگری از سوی اسرائیل در نشست اتحادیه آفریقا شرکت کند اما بار لی به نیابت از او سعی در حضور در نشست اتحادیه آفریقا داشته است. مساله ای که از سوی اتحادیه آفریقا رد شده و تاکید شده که هیچ برنامه ریزی مشخصی در این رابطه انجام نشده بود و اخراج فرد اسرائیلی مذکور از نشست اتحادیه آفریقا نیز امری کاملا منطقی و درست بوده است. 

چرا مواضع مبهم اتحادیه آفریقا در مورد اسرائیل خطرناک است؟ 

اقدام اخیر اتحادیه آفریقا در اخراج سفیر اسرائیل از نشست این سازمان، لزوما نشانه شجاعت آن نیست بلکه در عین حال از شکاف های عمیق در داخل اتحادیه آفریقا در مساله اعطای موقعیت عضویت ناظر به اسرائیل در تشکیلات مذکور خبر می دهد. 

در این راستا برخی معتقدند که ایجاد یک کمیته جهت تعیین تکلیف وضعیت اسرائیل در چهارچوب اتحادیه آفریقا نیز صرفا یک تاکتیک برای مسکوت سازی موضوع است. کمیته مذکور تاکنون تشکیل جلسه نداده و کاملا محتمل است که هیچگاه نیز جلسه ای تشکیل ندهد و مساله اسرائیل نیز در قالب آن حل نشود. این رویه راهی ساده جهت فرار از پاسخگویی در مساله مذکور نیز است. سطح اختلافات در اتحادیه آفریقا در مورد مسائل مرتبط با اسرائیل بالاست و الا اینکه اتحادیه آفریقا علیه عضویت ناظر اسرائیل در این اتحادیه رای بدهد، به هیچ عنوان حرکت سخت و عجیبی نیست. 

پیامدهای عضویت ناظر اسرائیل در اتحادیه آفریقا چیست؟ 

باید اذعان کرد که اتحادیه آفریقا در صورتی که بخواهد اسرائیل را به عنوان عضو ناظر بپذیرد با چالش های قابل توجهی رو به رو خواهد شد. برخی ناظران و تحلیلگران بر این باورند که پیشروی اسرائیل تا به نقطه کنونی در اتحادیه آفریقا نیز عملا در نقطه مقابل کلیه رویه ها و روندهای قانونی در چهارچوب پذیرش عضویت ناظر یک کنشگر خارجی بوده است و سرعت تحولات در این رابطه، بسیاری را نگران کرده است. 

مسئله‌ای که سبب شده تا بسیاری نسبت به ایجاد یک بدعت خطرناک در قالب اتحادیه آفریقا هشدار دهند. موضوعی که حاکی از قدرت کنشگری های پشت پرده به نفع اسرائیل در چهارچوب اتحادیه آفریقا و از طریق بازیگریِ کشورهای مختلف آفریقایی است. 

در عین حال، اخراج اسرائیل از اتحادیه آفریقا و تعلیق حضور آن در تشکیلات مذکور پیامی امیدوار کننده را به فلسطینی ها، آن هم در زمانی که ملت فلسطین هدفِ آماج حملات رژیم اسرائیل با مصونیت تمام قرار می‌گیرد، ارسال می کند. در این راستا شاهد آن بوده ایم که هم جنبش فتح و هم حماس نیز صریحا از تصمیمات اخیر اتحادیه آفریقا علیه اسرائیل حمایت کرده اند. 

هرج و مرج، سناریوی مطلوب اسرائیل است

باید در نظر داشت که اخراج اسرائیل و تصمیمات اخیر اتحادیه آفریقا علیه تل آویو را باید با احتیاط نگریست. بخش زیادی از دیپلماسی اسرائیل با دولت های آفریقایی از طریق شرکت های خصوصی و واسطه هایی صورت می گیرد که عملا اعمال نفوذ اسرائیل بر کشورهای آفریقایی و در راهروهای قدرت در قاره آفریقا را تسهیل می‌کنند. 

از این رو برخوردهای مبهم، دوگانه و پر از هرج و مرج کشورهای عضو اتحادیه آفریقا در رابطه با اسرائیل، تا حد زیادی با گزاره فوق الذکر و تفاوت نفوذ اسرائیل در کشورهای مختلف آفریقایی و فعالیت های جدی واسطه ها و عوامل این رژیم در این دسته از کشورها، همخوانی دارد. در این راستا، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که اسرائیل با ارائه مشوق های نظامی، اقتصادی و فناوری به کشورهای آفریقایی سعی دارد تا برای خود و مشروعیتِ عضویتش در اتحادیه آفریقا تا جای ممکن زمینه های مساعدی را ایجاد کند. 

اسرائیل دو دهه است که سخت تلاش می کند تا جایگاهی را برای خود در اتحادیه آفریقا کسب کند. با این حال، علی رغم تمامی این تلاش ها، به تازگی از این تشکیلات اخراج شده است. اسرائیل با بیش از 40 کشور آفریقایی روابط رسمی دارد، با این حال هنوز این رژیم نتوانسته شناسایی دیپلماتیک خود را از جانب اتحادیه آفریقا کسب کند. مساله ای که بدون تردید شکستی بزرگ برای آن است.  

اکنون نیز به احتمال فراوان اسرائیلی ها تمام تلاش خود را خواهند کرد تا کمیته 7 نفره ای را که جهت بررسی وضعیت آن ها در اتحادیه آفریقا تشکیل داده شد، تحت تاثیر قرار دهند. از این رو آن ها بر کامرون، جمهوری دموکراتیک کنگو، روآندا و سنگال که همگی از حضور اسرائیل در اتحادیه آفریقا حمایت کرده اند، اعمال فشار خواهند نمود تا به نفع تل آویو وارد کنشگری های میدانی شوند. الجزایر، نیجریه و آفریقای جنوبی نیز از دیگر اعضای کمیته مذکور هستند که با عضویت ناظر اسرائیل در اتحادیه آفریقا مخالف هستند. 

اتحادیه آفریقا همواره یکی از اصلی ترین متحدان وفادار ملت فلسطین در عرصه بین المللی بوده است. طرح انتقادات گسترده علیه رویه های غیرقانونی رژیم صهیونیستی در اراضی اشغالی، یکی از مسائل رایج در اتحادیه آفریقا است و جالب اینکه حتی اعلامیه های این اتحادیه از کشورهای عضو می خواهد تا روابطشان را با اسرائیل قطع کنند. با این همه، مواضع میدانی اتحادیه آفریقا نیز باید به صورت کامل با مواضع کلامی آن هماهنگ باشند».