همگرایی با همسایگان مسئله بسیار مهمی است که اگر در سال‌های گذشته از سوی مسئولان با جدیت دنبال می‌شد، قطعاً توطئه تحریم‌ها خنثی شده بود.
در این ارتباط دکتر محسن پاک‌آیین، سفیر پیشین ایران در کشورهای زامبیا، ازبکستان، تایلند و جمهوری آذربایجان در گفت‌وگو با ما با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب در یازدهم آبان ماه ۱۴۰۱ درباره علائم تحول در نظم جهانی می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود در قرن پیش‌رو
نظم جدیدی در جهان حاکم شود که در آن قدرت متکثر شده و مرکز قدرت از غرب به شرق منتقل خواهد شد، انحصار اقتصادی آمریکا شکسته می‌شود و حاکمیت‌های ملی در مقابل سلطه می‌ایستند.
وی می‌افزاید: در این نظم جدید، یکجانبه‌گرایی رویکرد قابل پذیرش نیست و آمریکا به دلیل سلطه‌طلبی، به تدریج قربانی سیاست یکجانبه‌گرایی خود خواهد شد. این نظم نویددهنده جهانی مبتنی بر چندجانبه‌گرایی در روابط بین‌الملل است که با ایجاد و تقویت ائتلاف کشورهای جهان برای پیشبرد یک هدف مشترک یعنی مقابله با یکجانبه‌گرایی شکل گرفته و پیش خواهد رفت. در واقع، جهان به تدریج به این جمع‌بندی می‌رسد که تقویت رویکرد چندجانبه‌گرایی و اقدام‌های مشترک کشورهای مستقل علیه قدرت‌های زیاده‌خواه
به خصوص آمریکا، کارآمدترین راه برای تأمین امنیت کشورهاست. در این قرن تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشورها اصالت خواهد یافت و قدرت‌های بزرگ قادر نخواهند بود با جنگ و خون‌ریزی، کشورهای ضعیف را تصاحب کنند.
گریز کشورها از یکجانبه‌گرایی
پاک‌آیین در ادامه ضمن پرداختن به محورهای اساسی نگاه سیاست خارجی رهبر معظم انقلاب می‌گوید: از بیانات رهبر معظم انقلاب می‌توان استنباط کرد انزوای تدریجی آمریکا و کاهش نفوذ یکجانبه‌گرایی موجب تقویت جبهه چندجانبه‌گرایان و انتقال قدرت از غرب به شرق خواهد شد. یک شاخصه، وضعیت آرای مخالف، ممتنع و موافق در رأی‌گیری مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر بود که نشان داد عمده کشورهایی که می‌توانند محور چندجانبه‌گرایی در نظم آینده باشند، آن‌هایی هستند که به قطعنامه ضدروسی رأی موافق نداده‌اند.
وی با بیان اینکه از میان ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل، فقط ۹۳ کشور حاضر شدند علیه روسیه رأی مثبت بدهند و ۱۰۰ کشور دیگر با آرای منفی، ممتنع و غیبت در رأی‌گیری، عدم همراهی با غرب در مواجهه کنونی با روسیه را نشان دادند، بیان می‌کند: توان مجموع این
۱۰۰ کشور از نظر جمعیت و قدرت اقتصادی و نظامی از اردوگاه آمریکا و ناتو بیشتر است. چهار کشور دارای قدرت رسمی سلاح اتمی (روسیه، چین، هند و پاکستان)، اعضای اتحادیه بریکس و پیمان شانگهای، اکثریت اعضای مهم اوپک و اوپک‌پلاس و اوپک گازی، بخش مهمی از گروه۲۰ و بیشتر اعضای غیرمتعهدها و سازمان همکاری اسلامی، اتحادیه آفریقا و اتحادیه آمریکای جنوبی، در جبهه غرب و علیه روسیه قرار نگرفتند، یعنی غیرمستقیم تمایل خود را به چندجانبه‌گرایی نشان دادند.
استفاده از ظرفیت‌های نظم آینده برای تأمین منافع ملی
این دیپلمات باسابقه ادامه می‌دهد: رویکرد ضدروسی رژیم صهیونیستی که این اواخر نیز تشدید شده موجب انزوای بیشتر این رژیم در غرب آسیا شده و می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای چندجانبه‌گرایان و ایران ایجاد کند. آن چیزی که باید برای ایران مهم باشد، استفاده از ظرفیت‌های نظم آینده برای تأمین منافع ملی است. کارشکنی‌های اخیر آمریکا و اروپا در مذاکرات نشان می‌دهد کماکان خصومت‌های غرب علیه ایران پابرجاست و نمی‌توان به این بلوک امید بست؛ بنابراین برنامه‌ریزی برای افزایش همکاری‌های اقتصادی با روسیه و چین و تقویت مناسبات با اتحادیه اوراسیا، سازمان شانگهای و اولویت بخشیدن به افزایش حضور در حوزه اوراسیا می‌تواند موجب تأمین منافع ملی کشورمان شود.
سفیر سابق ایران در زامبیا با اشاره به بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ۲۹بهمن ۱۳۹۶ می‌گوید: رویکرد نگاه به شرق و تقویت روابط با همسایگان در تنظیم روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران یک راهبرد منطقی و عقلانی است که بر اساس آن، ایران برای ارتباط با کشورهای شرق اولویت قائل می‌شود. از نظر رهبر معظم انقلاب، نگاه به شرق یک رویکرد واقع‌بینانه و به دنبال استفاده از فرصت‌های ارتباطی با کشورهای همسایه و حوزه آسیاست.
وی با بیان اینکه رویکرد نگاه به شرق در سیاست خارجی جمهوری اسلامی، به معنای پذیرش سلطه شرق و مغایر با سیاست «نه شرقی نه غربی» نیست، اضافه می‌کند: جمهوری اسلامی ایران در عین داشتن رابطه حسنه و دوستانه با همسایگان و قدرت‌های شرقی، هرگز سلطه آنان را نمی‌پذیرد و با استقلال کامل، مناسبات خود را با این کشورها تنظیم می‌کند. رویکرد نگاه به شرق که امروز به دلیل رفتار خصومت‌آمیز آمریکا نسبت به ایران و بی‌اعتمادی در مورد سیاست‌های اروپا، در اولویت برنامه‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد، به دنبال ارتباط سالم و مبتنی بر منافع طرفین با قدرت‌های شرقی و همسایگان است.
در این رویکرد، اصل سیاسی و زیربنایی «نه شرقی نه غربی» محفوظ و تغییرناپذیر است و افزایش روابط با همسایگان و کشورهای شرق، با هدف تأمین منافع ملی و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی و همچنین تقویت جبهه چندجانبه‌گرایی در جهان دنبال می‌شود. به نظرم در نظم جدید، دولت‌های اوراسیایی از جمله ایران نقش مهمی در شکل‌دهی به نظام اقتصادی بین‌المللی خواهند داشت. در جهان اسلام نیز کشورهای تأثیرگذار از جمله ایران، ترکیه، مصر و عربستان به تدریج به یکدیگر نزدیک شده و رویکرد مشترکی برای تأمین امنیت منطقه‌ای و مبارزه با صهیونیسم و تروریسم اتخاذ خواهند کرد.
نابودی اسرائیل محقق خواهد شد
پاک‌آیین اظهار می‌کند: اگر یادتان باشد رهبر معظم انقلاب اسلامی در شهریورماه ۱۳۹۴ در سخنانی مهم خطاب به صهیونیست‌ها تأکید کردند: «شما ۲۵ سال آینده را، اصولاً نخواهید دید و به فضل الهی، چیزی به نام رژیم صهیونیستی در منطقه وجود نخواهد داشت». ایشان در آذرماه ۱۳۹۵ نیز در دیدار «رمضان عبدالله» این جمله را تکرار کرده و فرمودند: «رژیم صهیونیستی به شرط مبارزه همگانی و متحد فلسطینی‌ها و مسلمانان با صهیونیست‌ها در ۲۵سال آینده وجود خارجی نخواهد داشت». اقدام‌هایی که به تازگی در سرزمین‌های اشغالی اتفاق می‌افتد و ارتباط مستقیم با روی کار آمدن نتانیاهو و دیدگاه‌های افراطی و جنگ‌طلبانه او دارد، موازین و مقررات بین‌المللی را کاملاً نادیده گرفته و حتی همپیمانان و متحدان این رژیم در اروپا هم بارها تذکر داده‌اند و در مقاطعی نیز قطعنامه‌هایی علیه اسرائیل در سازمان ملل متحد به تصویب رسیده است. به‌تدریج کشورهای مستقل جهان، جنبش عدم تعهد، سازمان همکاری اسلامی و... هم در سازمان ملل نسبت به این امر اعمال فشار کرده و در جهتی حرکت می‌کنند که این رژیم اقدام‌های ضدانسانی خود علیه ملت فلسطین را متوقف کند.
وی می‌افزاید: از سوی دیگر تظاهرات‌ها و مخالفت‌ها علیه کابینه نتانیاهو در پی افزایش سطح تنش در اراضی اشغالی و آغاز انتفاضه جدید در کنار اعمال نوعی نژادپرستی و آپارتاید علیه عرب‌تبارهای درون اراضی اشغالی نشان می‌دهد آینده این رژیم، آینده روشنی نیست و زمینه برای تحقق پیش‌بینی رهبر معظم انقلاب و سرعت یافتن روند فروپاشی صهیونیسم در حال فراهم شدن است. به تدریج مردم اراضی اشغالی چه مسلمان، چه مسیحی و چه یهودی برای رها شدن از بی‌ثباتی، برگزاری همه‌پرسی که طرح جمهوری اسلامی ایران هم هست را مطالبه خواهند کرد و همان گونه که عمر آپارتاید در آفریقای جنوبی به ۵۰ سال نکشید؛ عمر صهیونیسم در اراضی اشغالی نیز طولانی نخواهد بود و پیش‌بینی رهبر معظم انقلاب که مبتنی بر واقعیات میدان است، عملی خواهد شد.
بیانیه گام دوم انقلاب و حرکت در مسیر ایجاد تمدن نوین اسلامی
این کارشناس ارشد سیاست خارجی با بیان اینکه یکی از اهداف اصلی و شاید مهم‌ترین هدف رهبر معظم انقلاب اسلامی از صدور بیانیه گام دوم انقلاب، توجه دادن ملت بزرگ ایران برای حرکت در مسیر ایجاد تمدن نوین اسلامی است، تصریح می‌کند: یکی از الزامات تمدن نوین اسلامی، تفاهم حداکثری میان مسلمانان و فعال‌سازی دیپلماسی وحدت اسلامی در چارچوب دیپلماسی عمومی کشور است. توجه به تداوم بیداری اسلامی در میان مسلمانان و فاصله گرفتن آنان از تمدن غرب و حکام مستبد، در این روند بسیار مهم است.
وی اضافه می‌کند: واقعیت این است که حضور مقتدرانه و نفوذ مشروع ایران موجب ایجاد و تقویت «محور مقاومت» علیه استکبار و صهیونیسم شده و تضعیف حضور نامشروع استکبار در منطقه را در پی داشته است. نگاه رهبر معظم انقلاب به عنوان یک عالم دینی و فقیه برجسته به موضوع مقاومت، یک نگاه اعتقادی و برگرفته از آموزه‌های اسلام ناب است و پشتیبانی جمهوری اسلامی ایران از فلسطین و دیگر اعضای محور مقاومت، در همین قالب اعتقادی معنا پیدا می‌کند.
راهبرد اصولی ایران؛ حضور مقتدرانه در غرب آسیا
پاک‌آیین در پایان با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات خود، اتهام غرب مبنی بر اینکه حمایت ایران از محور مقاومت با رویکرد توسعه‌طلبانه بوده را قویاً رد می‌کنند و علت اصلی این امر را دفاع از مظلوم، مقابله با ظالم و برگرفته از اعتقادات توحیدی می‌دانند، تشریح می‌کند: بر این اساس، حضور مقتدرانه و نفوذ تأثیرگذار ایران در غرب آسیا، با وجود تمامی هزینه‌های مادی و انسانی آن، می‌تواند به عنوان یک راهبرد اصولی در ۴۰سال دوم انقلاب اسلامی و در نظم نوین جهان، در حوزه سیاست خارجی مدنظر قرار گرفته و کارایی خود در برابر فشارهای منطقه‌ای و جهانی آمریکا و اذناب آن علیه نظام اسلامی را حفظ و افزایش دهد. تشریح، تبیین و تحلیل نظریه مقاومت به‌عنوان یکی از ملزومات ایجاد تمدن نوین اسلامی باید در ایران مورد توجه صاحب‌نظران در حوزه و دانشگاه قرار گرفته و راهکارهای علمی حفظ و تقویت آن مشخص و معرفی شود.
خبرنگار: محمدی اصل
نظر شما