صدای رنده‌ای بر تن چوب می‌خورد و تراشه‌ها را در هوا پراکنده می‌کند. کمی آن سوتر، صدای دستگاه تراشکاری، قطعه‌ای فلز را می‌برد. سنگ‌های مرمر با دستگاه برش می‌خورد و گلدان و جاشمعی‌های سنگی مثل روز اولش می‌شود.

اینجا در هر ساعت از شبانه روز که بیایی، صدا در صدا می‌پیچد. اما فقط صدا نیست، بوی رنگ. بوی نفتالین، بوی روغن ماشین، شمعی که می‌سوزد، لنت‌های سوخته، تسمه‌های از هم باز شده سماورهای برقی و سیم مفتولی که آب شده است. خیاط حرم، نوارهای چرمی را با دقت برش می‌دهد. به زودی این نوارها حاشیه فرش‌های حرم را می‌پوشاند و رفوگرها، بخش‌های آسیب دیده فرش را ترمیم می‌کنند. کمی آن سوتر، کمپرسور یخچال‌های رسیده برای تعمیر چک می‌شود. یکی گازش تخلیه شده و دیگری موتورش سوخته و باید تعویض شود. سیم‌کشی لوسترهای حرم مطهر و چلچراغ‌ها چک می‌شود و لامپ‌های سوخته تعویض می‌شود.

در پارکینگ شماره یک حرم مطهر رضوی، نیازی نیست دنبال در کرم رنگ با تابلویی که حکایت از کارگاه اداره خدمات فنی دارد، بگردید. کافی است کمی گوش‌هایتان را تیز کنید تا صدای کوبیدن چکش روی آهن را بشنوید. در این گارگاه خادمی شکل دیگری دارد. خادمان این بخش آچار و ابزار به دست در حال تعمیر یکی از وسایل خراب شده و البته موقوفه آستان علی بن موسی‌الرضا(ع) هستند تا برای تسهیل زیارت زائران این بارگاه قدمی برداشته باشند.

کارگاهی که همیشه باز است

سنت هر چقدر می‌خواهد باشد، با عینک و بی‌عینک، با هر نخی که به سوزن کشیده می‌شود و با هر مته‌ای که داخل ورق‌های فلزی می‌رود و با چرخش دست هر سرویسکاری که ماشین‌های برقی حرم را تعمیر می‌کند، چروک زیر چشم‌ها هم بیشتر می‌شود، وقتی یک چشم بسته می‌شود چشم دیگر به حکم آنکه باید دقتش را بالاتر ببرد، ذره‌بینی می‌شود و سویش را لای وسایل رسیده برای تعمیر جا می‌گذارد.

عقربه‌های ساعت، عدد ۱۹ را نشان می‌دهد. سرپرست کارگاه، به ساعتش نگاه می‌کند. چند ساعتی هست که شیفت دوم تعویض شده است. سر شیفت‌ها را چک می‌کند و تعداد وسایلی که باید زودتر تعمیر و تحویل داده شود.

دستگاه برش روشن است و گرد و خاک از برش سنگ به هوا برمی خیزد. هنوز سرویس «زمین شوی» تمام نشده که «زائربر» دیگری برای تعمیر به سرپرست کارگاه سپرده می‌شود. اما ساعت کار مهندس مکانیک حرم تمام شده و سرپرست کارگاه قول فردا را می‌دهد.

خدمت در مجموعه کارگاه‌های بخش فنی حرم مطهر از نگاه خادمین این بخش، شوقی است وصف ناپذیر. سرپرست کارگاه مشغول بررسی وضعیت وسایل برقی که برای تعمیر آمده است، کنتورهای برق کارگاه را چک می‌کند که مبادا با نقص فنی یک وسیله برقی خطر آفرین گردد.

یک دقیقه بامداد است. ساعت کار شیفت دوم هم تمام شده و خادمیاران بخش فنی حرم، به خانه بر می‌گردند تا هفته بعد. اما کارگاه تا هفته بعد تعطیل نمی‌شود. با خداحافظی هر فنی کار، استادکار دیگری سلام می‌دهد. حالا یک دقیقه بامداد باشد یا ۶صبح. می‌خواهد ۴بعد از ظهر باشد یا ۱۲ شب.

وقتی ۱۱۰۰نفر خادمیار، عشق خدمت به مجموعه حرم را دارند، ناگزیر پرسنل فنی کار در طول یک هفته بصورت گردشی کار می‌کنند تا این توفیق نصیب باقی مشتاقان نیز گردد. من به ۲۲ تابلوی نصب شده بر بخش‌های مختلف اداره فنی می‌نگرم؛ کارگاه خیاطی، نقاشی، جوشکاری، بخش مکانیک، تعمیر لوازم برقی، بخش برودتی، کارگاه تراشکاری و...

نیروهای این کارگاه همه افتخاری خدمت می‌کنند

حمید قلی‌ تبار، مسئول بخش فنی اداره خدمات و روشنایی حرم مطهر رضوی می‌گوید: در بخش اداره فنی حرم، ۲۲کارگاه مختلف داریم. در این کارگاه‌ها تمام خدمات فنی مورد نیاز حرم مطهر انجام می‌شود. در این اداره ۱۱۰۰نفر نیروی خادمیار فنی و مهندس داریم که همگی بصورت افتخاری در این مجموعه کار می‌کنند. برخی از آن‌ها مهندس و دانش آموخته دانشگاه هستند و بعضاً استاد دانشگاه داریم و یا افرادی که خود در سطح شهر کارگاه‌های تخصصی فنی و تعمیر لوازم خانگی و موتوری دارند. ولی همگی به عشق حضرت امام رضا(ع) در کارگاه فنی حرم علی بن موسی الرضا(ع) به صورت داوطلبانه خدمت می‌کنند.

او در ادامه بیان می‌کند: در حال حاضر در هر شبانه‌روز ۱۱۰ خادمیار در سه شیفت کاری در بخش‌های مختلف اداره فنی کار می‌کنند. به جهت آنکه حرم رضوی در تمام ساعات شبانه‌روز پذیرای زائران است، بخش فنی نیز در سه شیفت در تمام طول شبانه‌روز خدمات ارائه می‌دهد.

قلی‌تبار وظایف مسئولان هر شیفت را توضیح داده و زمان‌بندی شیفت‌ها را اینگونه توضیح و شرح می‌دهد: شیفت نخست، از ساعت ۷ تا ۱۶ آغاز می‌شود و با پایان شیفت اول، بلافاصله از ساعت ۱۶ تا ۲۴ شیفت دوم شروع می‌شود و شیفت سوم از بامداد روز بعد تا ۷ صبح آغاز می‌شود. این چرخه با دقت و نظارت بر کار هر ۳ شیفت ادامه دارد و در مجموع ۸کشیک چرخشی داریم.

مسئول بخش فنی می‌گوید: خدام این مجموعه همگی افتخاری هستند و با وجود مشغله کاری که خود دارند، هفته‌ای یک روز در یک شیفت کاری، به اداره فنی می‌آیند و با توجه به تخصص و رشته فنی که در آن تبحر دارند، در یکی از ۲۲کارگاه تخصصی اداره فنی مشغول بکار می‌شوند.

کارگاهی برای تعمیر لوازم مصرفی حرم رضوی

صحبت‌های ما رو به پایان است که یکی از تعمیرکاران ماشین‌های زائربر به جمع ما می‌پیوندد و توضیح می‌دهد که زائربر خراب شده نیاز به چه تعمیراتی دارد و یادآور می‌شود که چادر برزنتی آن هم پاره شده، پیچ و مهره برخی از صندلی‌ها و کمک‌ها باز شده و فایبرگلاس برخی از بخش‌ها هم باید تعویض شود. فنی کار دیگری از مشکلات زمین‌شویی که برای تعمیر آورده‌اند می‌گوید.

بخش فنی را ترک می‌کنم. بخشی که از تعمیرات خودروهای برقی همچون زائربرها گرفته تا تعمیرات ماشین‌های شست‌وشوی مکانیزه و تعمیر لوازم غیرمنصوب اداری و آسایشگاهی مانند سماور، تلویزیون، میز و کمد همینطور سازه‌های نمایشگاهی و تابلوهای اطلاع‌رسانی و زیبانمایی؛ همگی به دست توانمند خادمیاران فنی بارگاه علی بن موسی الرضا(ع) انجام می‌شود.

مریم احمدی شیروان