دعا و راز و نیاز با پروردگار، در همه ادیان الهی دارای جایگاه والایی است و پیروان ادیان و مذاهب، هر کدام دارای ادعیه، اوراد، نیایش‌ها و اذکار خاص خود برای ارتباط با پروردگار هستند. اما اسلام بیش از هر دین دیگری برای دعا جایگاه قائل شده است. این مسئله مخصوصا در سبک زندگی اسلامی جایگاه مهمی دارد.
برای بررسی بیشتر جایگاه دعا در دین اسلام با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی‌نیا، عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث به گفت‌وگو نشسته است.
سبحانی‌نیا در ابتدا با اشاره به جایگاهی که دعا و زیارت در فرهنگ دینی ما دارد گفت: دعا در ادبیات و فرهنگ دینی ما به معنای رابطه انسان با خدا و گفت‌وگو یا سخن گفتن انسان با خداست. در مقابل دعا، قرآن کریم وجود دارد که سخن گفتن خدا با انسان است لذا وقتی قرآن را می‌خوانیم انگار خدا با ما حرف می‌زند و از ما می‌خواهد دستورات الهی را اجرایی کنیم ولی این بنده، نیاز دارد که گاهی اوقات با خدای متعال به عنوان خالق و ولی نعمت خود، ارتباط برقرار کند و باب ارتباط با خدای متعال هم در فرهنگ اسلامی همیشه باز است.
لذت موجود در دعا
وی افزود: خدای متعال با وجود اینکه ولی نعمت و خالق انسان است اما نیازی به وقت گرفتن و مسئول دفتر ندارد بلکه هر زمان بنده‌اش اراده کند می‌تواند با خدای متعال خلوت کرده و با وی صحبت و عرض نیاز کند تا سبک شود و با خوش‌بینی و حسن ظن به پروردگار، امید به برآورده شدن حوائج خود هم داشته باشد بنابراین دعا به معنای گفت‌وگوی انسان با خدای متعال است و این امری بسیار لذت‌بخش است و اگر بتوانیم عمق این معنا را درک کنیم و ایمان لازم را داشته باشیم در اینصورت آرام‌بخش‌ترین حالات ما وقتی است که یا کلام خدا را بخوانیم یا با خدا سخن بگوییم.
حجت‌الاسلام سبحانی‌نیا درباره راز ماندگاری کتاب «مفاتیح الجنان» بیان کرد: کتاب شریف مفاتیح الجنان، شاید بتوان گفت بعد از قرآن کریم، معروف‌ترین کتابی است که یک مسلمان شیعه با آن آشناست. این کتاب از آثار برجسته‌ای است که ما از دوران کودکی خود با آن آشنا می‌شویم و اکثر خانواده‌های مؤمن در کنار قرآن، مفاتیح الجنان هم دارند. درباره اهمیت این کتاب نزد مسلمین و مخصوصا شیعیان باید گفت که به نظرم چند دلیل وجود دارد؛ دلیل اول اینکه گردآورنده این کتاب یعنی مرحوم شیخ عباس قمی، اخلاص بسیار زیادی داشته است. اگر شرح حال وی را بخوانیم این اخلاص به خوبی پیداست و همین اخلاص مایه برکت کتاب شده است. تجربه نویسندگان هم بر این موضوع کاملاً گواهی می‌کند.
اخلاص شیخ عباس قمی
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث تصریح کرد: ما کتاب‌های ارزشمند محتوایی، کم نداریم اما هر میزان نویسنده یک کتاب از اخلاص بیشتری برخوردار باشد برکت آن کتاب هم بیشتر خواهد شد لذا بنده یکی از رموز ماندگاری مفاتیح الجنان، اخلاص مرحوم شیخ عباس قمی می‌دانم. این کتاب خصوصیات دیگری هم دارد از جمله اینکه دارای جامعیت بسیار بالایی در زمینه دعا و دسته‌بندی بسیار ارزشمند و حرفه‌ای است و این باعث شده یک انسان مؤمن که علاقه‌مند است با خدای متعال ارتباط برقرار کند وقتی کتاب مفاتیح الجنان را در دست می گیرد تقریباً نیاز وی برطرف شده و هر مطلب دعایی که بخواهد به صورت تمام و کمال در کتاب وجود داشته باشد. لذا این کتاب، یک دایرالمعارف جامع دعایی است که باعث شده نیاز مخاطب با داشتن آن برطرف شود و ما بتوانیم در هر حوزه‌ای که می‌خواهیم دعای لازم را در این کتاب پیدا کرده و از آن بهره ببریم.
سبحانی‌نیا درباره لوازم تقویت فرهنگ دعا و زیارت در کشور مخصوصا وظایف رسانه‌ها در این زمینه گفت: وقتی می‌خواهیم با خدای متعال ارتباط برقرار کنیم باید بدانیم در ارتباطی که با خدا برقرار می‌کنیم چه بگوییم که حاجات ما به شکل بهتری برآورده شود. ادعیه هم میراث ارزنده‌ای است که از سوی ائمه معصومین(ع) به ما رسیده و آنها فرموده‌اند از خدا، چه چیزی را و چگونه بخواهیم وگرنه هر کسی می‌تواند ادعا کند که من با خدا حرف می‌زنم اما ما به راحتی آداب دعا را تشخیص نمی‌دهیم بنابراین ادعیه عمدتاً همان متون فاخر دعایی هستند که از ناحیه معصومان(ع) برای ما به یادگار مانده و مرحوم شیخ عباس قمی، آنها را در اختیار ما قرار داده تا در اوقات مناسب با خدا ارتباط گرفته و آنچه شایسته است از وی بخواهیم.
وی با اشاره به وظایفی که پدر و مادرها در قبال ترویج فرهنگ دعا دارند ادامه داد: بنابراین اگر پدر و مادرها بخواهند این فرهنگ اصیل دینی که مایه رشد معنوی و حتی برآورده شدن حوائج و آرامش روحی و روانی فرد می‌شود را در بین فرزندان خود به یادگار بگذارند حتماً باید در این زمینه توصیه‌هایی داشته باشند اما توصیه شفایی اصلا سفارش نمی‌شود بلکه اگر والدین می‌خواهند فرزندان آنها با این میراث ارزنده اسلامی ارتباط بگیرند باید خودشان با این فضا آشنا باشند.
مفاتیح الجنان؛ میراث ارزنده دینی
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث تأکید کرد: با این اوصاف برای ترویج فرهنگ دعاخوانی در میان فرزندان، لازم است پدر و مادرها، اولاً کتاب مفاتیح الجنان را در کنار قرآن در منزل داشته باشند و ثانیاً به صورت روزمره و نه به صورت موقت، از این کتاب شریف استفاده کنند چون ما ادعیه زیاد و معارف بلندی در کتاب مفاتیح داریم که اگر خودمان به خوبی با آن ارتباط بگیریم و از آن استفاده کنیم و فرزندان ما ببینند که با این کتاب مأنوس هستیم آنها هم روش ما را پی می‌گیرند و یقیناً هرچه بر سن آنها افزوده شود بیشتر با دعا مأنوس می‌شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث در پایان سخنان خود گفت: یکی از میراث‌های ارزنده دینی ما کتاب مفاتیح الجنان است که با زحمت بسیار زیاد به دست ما رسیده است. این کتاب گنجینه‌ای است که مخصوصا به جهان تشیع اختصاص دارد چراکه در جهان اهل سنت، فرهنگ دعا چندان رایج نیست و آنها متون دعا ندارند بنابراین باید قدر این میراث ارزشمند را بدانیم و ان‌شاء الله همه ما شاکر این نعمت بزرگ الهی باشیم.
نظر شما