به گزارش قدس خراسان، نشست سوم سلسله‌ جلسات تخصصی نقد تئاتر مشهد، دیوار چهارم، با نقد نمایش بی‌خردان به نویسندگی و کارگردانی کیوان صباغ در سالن اصلی تئاتر شهر مشهد برگزار شد.

نمایش هیچ خللی در مباحث قانونی ایجاد نمی‌کند

امیر احسان امیرپور نمایش را از جنبه‌های حقوقی بررسی کرد و گفت: جنبه‌های هنری یک اثر نمایشی، باید بر دیگر جنبه‌ها ترجیح داشته باشد. در نمایش بی‌خردان هم شرایط باید همین باشد و با این رویکرد اثر را بررسی می‌کنیم. طنز سیاسی در بی‌خردان بسیار هوشمندانه اتفاق افتاده است. نقاط قوت کار از منظر حقوقی سواد دفاعیات وکلای مدافع بود. ابزار وکلا کتاب قانون است و خیلی مودبانه این مناقشه رو انجام می‌دهند در حالی که در باطن، این دفاعیات درواقع جنگ است. کارگردان نمایش هوشمندانه میزانسلی را طراحی می‌کند که باطن دفاعیات را در ظاهر نشان می‌دهد و این پارادوکس را نمایان می‌کند.

وی افزود: نشان دهنده سیستم قضایی ناسالم نقطعه قوت دیگر نمایش است. کار یک طنز سیاسی است، اما به نظرم فضای انتقادی هم دارد که یک سیستم ناسالم را نشان می‌دهد. کارگردان باز هم هوشمندانه شلوغی دادگاه و گرفتاری مردم را برای هیچ و پوچ با افراد حاضر در دادگاه نشان می‌دهد. ما هیچ صحنه دادگاهی را اینطور که در نمایش هست نمی‌بینیم اما این موضوع خللی در بحث حقوقی ایجاد نمی‌کند. این پارادوکس‌ها و جنبه‌های هنری به صورت هوشمندانه کنار هم چیده شده و تمام این موارد از منظر حقوقی در چهارچوب یک اثر هنری می‌گنجد چراکه ما قرار نیست یک کار مستند درمورد دادگاه ببینیم.

امیرپور ادامه داد: صباغ برای یکدست کردن بازیگرها از هیچ کاری فروگذاری نمی‌کند. تمام کاراکترهای نمایش چه فرعی‌ها چه اصلی‌ها در زهن می‌ماند و همگی شخصیت هستند.

بی‌خردان طنز سیاسی است

کیوان صباغ در این نشست بیان کرد: شاید در دو دهه اخیر، تعداد کارهایم در ژانر تراژدی بیشتر از کمدی بوده است. کمدی به نظرم واژه‌ای تجاری است که روی اثار می‌گذاریم. بی‌خردان کمدی نیست، طنز است هرچند ‌شاخصه‌های کمدی را در بازیگری هم دارد. اما برای عمومیت بیشتری که واژه کمدی دارد، از این واژه استفاده می‌کنیم. تفاوت این دو مفهوم در هدف اصلی است. در کمدی هدف اول سرگرمی و خنداندن است اما در طنز هدف اول نقد اجتماعی و ایجاد تفکر است. معتقدم بی‌خردان یک طنز سیاسی است.

وی ادامه داد: ما در این نمایش قلیان احساسات نداریم و بر ایجاد تفکر تاکید داریم. ما در این نمایش بازی تیپیکال و رئال را همزمان داریم. هرکدام از بازیگرها و کاراکترهای ژست‌های بدنی خاصی دارند که به ساخت شخصیت کمک می‌کند.

کارگردان نمایش بی‌خردان ادامه داد: همیشه در کارها، در کنار یک تیم حرفه‌ای از تازه‌واردها استفاده می‌کنم. اتفاقا کلنجار رفتن با تازه‌کارها برایم راحت‌تر است، چراکه بهتر می‌توانم بازی آن‌ها را در نمایش شکل بدهم. در این نمایش 18 شخصیت داریم که 11 بازیگر آن‌ برای اولین بار روی صجنه می‌روند. جدا از جلسات تمرین نمایش، بیشتر با آن‌ها کار کردم و تمرینات بیشتری داشتم و از نتیجه راضی‌ام. از تماشاچی عام اولین چیزی که می‌پرسم این است که به نظرشان کدام بازیگر اماتور بود و کدام حرفه‌ای؟ و می‌گویند مگر همه حرفه‌ای نبودند. این یعنی بازی‌ها یکدست شده است. و این یعنی همه بازیگرها تلاش می‌کنند و انگیزه خیلی خوبی دارند.

وی ادامه داد: خوشحالم که این فضا برای نقد تئاتر در مشهد ایجاد شود تا افراد فعال حس کنند دیده می‌شوند و نمی‌توانند هرکاری را روی صحنه ببرنذ. این موجب پیشرفت فضای تئأتری هم می‌شود.

عدم استفاده از شوخی‌های رکیم نقطه قوت نمایش بود

دانوش یزدان‌پناه، منتقد تئاتر درخصوص این نمایش بیان کرد:کیوان صباغ به عنوان کسی که هم کمدی را می‌شناسد هم بازیگر است هم نویسنده و کارگردان، بهترین شخصی است که در دو دهه گذشته در بحث کمدی فعالیت کرده است.

وی افزود: در این نمایش و متن نویسنده می‌گوید شما باید به اگاهی و خردتان توجه کنید و درگیر احساسات نشوید. کمدی در این نمایش به صورت پلکانی و انباشت موقعیت جلو می‌رود، این انباشت موقعیت‌ها به عمق کمدی اضافه می‌کند. در متن کهن‌الگوها در موقعیت مکانی نوین و جدیدی و المان‌های نمایشی برشتی در کنار المان‌های ایرانی توانسته این نمایشنامه را خلق کند. هرچند درمورد آمریکا که موقعیت نمایش در آن خلق شده است، باید نظام سرمایه‌داری به چشم بیاید و اینکه ما در این نمایش شاهد آن نیستیم جای بحث دارد.

یزدان‌پناه ادامه داد: کارگردانی در خدمت کار بود. اما نکته‌ای که دارم این است که ما در جنس بازی بازیگرها شکل‌های مختلفی می‌بینیم. بازی خانم کلالی بسیار قابل توجه بود و بازی بدن و صورت ایشان بسیار خوب بود، اما این مدل بازی را در دیگر کاراکترها نمی‌بینیم یا کم می‌بینیم.

وی افزود: یکی از نکات مثبت نمایش، پرهیز از شوخی‌های رکیک بود. نمایش به خوبی توانسته بود به دور از این فضا مخاطب را با کمدی همراه کند. از دیگر نقاط قوت نمایش، کارگردانی آن است که از متن جلوتر رفته.