به گزارش قدس خراسان، رویداد ۶۰ سال سینمای ایران و ارادت به امام رضا (ع) با نمایش فیلم بدون قرار قبلی به کارگردانی بهروز شعیبی به کار خود پایان داد.
شعیبی در آخرین نشست نقد و بررسی این رویداد بیان کرد: در این دهه فقط نمایش فیلم‌ها اتفاق نیفتاد. یک کار پژوهشی انجام شد و ما بعد از سال‌ها محاسبه و ارزیابی کردیم که این فیلم‌ها در چه کیفیتی قرار دارند. مضمون امام رضا(ع) فقط حرم ایشان نیست. فیلم‌هایی است که با احساس واقعی ما در ارتباط است. این برآیند به ما کمک می‌کند ببینیم در این جنس از سینمای معنوی چقدر پیوستگی و استمرار داریم.
هرچیزی که دوست داشتم به آن بپردازم در بدون قرار قبلی آورده‌ام
وی ادامه داد: زندگی کاری و معنوی‌ام بعد از بدون قرار قبلی به دو بخش تقسیم می‌شود. هرآن چیزی که دوست داشتم به آن بپردازم را در این فیلم آوردم. این فیلم برای خود من اتفاق بسیار خوبی بود. من احساس مضاعفی به خراسان و هنر خراسان دارم. قطعا اگر بخواهم روزی از بخش دیگر این سرزمین کار کنم سعی می‌کنم خودم را به بالاترین سطح از احساس و اطلاعات برسانم. خراسان گذشته‌ایست که با من همراه است. مهم‌ترین ارتباط ما با این سرزمین امام رضاست. مردی عالم و دانشمند که روزی در این سرزمین می‌زیسته. بنابراین ارتباط ما با امام فقط جنبه مذهبی ندارد و بسیار کلان‌تر است. ما در تمام ایران با شنیدن نام او حس مشترکی پیدا می‌کنیم.
شعیبی درمورد نگاه تازه‌ای که در بدون قرار قبلی تجربه کرده است می‌گوید: یکی از کارهای سخت ما در فیلمسازی این است که کلیشه‌های قبلی را نادیده بگیریم. من این تجربه را قبلا در سینمای اجتماعی هم داشتم. در بدون قرار قبلی هم این اتفاق افتاده است. ما درحال حاضر اثاری معناگرا یا به اصطلاح مذهبی داریم اما لازم بود با نگاهی نو به این مضامین بپردازیم. هرکس از زاویه دید خودش و شکلی که علاقه دارد، به مضامین مذهبی نگاه می‌کند. تاریخچه ما با پایه یکتا پرستی شکل گرفته و ما خودمان بلدیم چطور مسلمان باشیم. کار مسوولین و مبلغین دینی فقط می‌تواند راهنمایی باشد. بهتربن کاری که مسوولین می‌توانند بکنند این است که از راه دین مردم بروند کنار و اجازه بدهند دین شکل خودش را در بین مردم پیدا کند. ما و نسل بعد از ما باید این را به خود یادآوری کنیم و ارتباط خود را با پیشینه خودمان حفظ کنیم و همچنان پایبند به فرهنگ خودمان باشیم. این فرهنگ در خراسان وجود دارد و ارتباط و علاقه ما با امام رضا(ع) تناقضی با دوتار خراسانی و فردوسی ندارد. بهترین کار مرور این‌ها باهم است. برای روایت این فیلم ما از دریچه انسانی جلو رفتیم که کم‌کم به گذشته خودش میرسد، گذشته‌ای که در ذهن او بسیار کمرنگ باقی مانده است.
پدری که نماد امام رضا(ع) است
این کارگردان سینما ادامه داد: قبل از ورود به متن، راجع به مضامین فیلم خیلی فکر کردیم. پدر در زندگی این دختر یک تعریف پیشینه بود و صرفا شکلی عاطفی نداشت. میراثی که از این سرزمین به دختر رسید، از طرف پدر اتفاقا افتاد. هدف ما این بود که نشان دهیم پدر در نبودش هم مایه آرامش دخترش شد. از طرفی یکی از کلید واژه‌های اصلی نسبت به امام رضا)(ع) در ناخودآگاه همه ما یک پدر است. مجموعه این مفاهیم باعث شد به این نتیجه برسیم که در قصه پدر نباشد و در طول فیلم او را بشناسیم.
شعیبی درمورد نقش سیدمهدی شجاعی در شکل‌گیری فیلمنامه گفت: شجاعی در زمانی که بدنه اصلی قصه را شکل می‌دادیم حضور موثری داشت. او نویسنده‌ای است که فضای معنوی را خیلی خوب می‌شناسد و یکی از ویژگی‌های او این است که از شعارزدگی پرهیز کرده است . در مرحله مضمون و ساختمان اولیه قصه با ما بودند اما در طول نوشتن فیلمنامه فرهاد توحیدی و مهدی تراب بیگی با ما همراه شدند.
وی ادامه داد: وقتی ما قصه‌ای را با مضمون مذهبی تعریف می‌کنیم، یادمان نرود این قصه از چه دریچه‌ای تعریف می‌شود. شخص مولف نتیجه‌ای که به ان رسیده را تبدیل به درام می‌کند و در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. سینما و قصه گویی در آن امری کاملا تخصصی است و با دنیای ادبیات متفاوت است. سینما با همین شکل معنوی هم بخشی از سینماست و باید با تکنیک به آن پرداخته شود. خیلی کارها مضمون خوبی دارند اما مخاطب را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.
تمام اتفاقات زندگی ما بدون قرار قبلی است
وی درمورد دلیل انتخاب نام فیلم بیان کرد: این نام از روز اول قطعی و پیشنهاد من به نویسنده‌ها بود. خیلی از اتفاقات زندگی ما، و مهم‌ترین اتفاق قصه یعنی مرگ، بدون قرار قبلی رخ می‌دهند که باید بتوانیم با آنها مواجه شویم و آینده‌ای متفاوت رقم بزنیم.
شعیبی ادامه داد: امام رضا(ع) نقطه اتصال همه ماست. ما هنوز خیلی از ابعاد وجودی ایشان را نمی‌شناسیم. امام رضا(ع) دانشمند بزرگی بودند و شاگردهای بزرگی داشتند. درواقع ایشان تقوا و تخصص را توأم با یکدیگر داشتند.
آن‌هایی که وظیفه دارند، هیچ حمایتی نکردند
وی درمورد سختی‌های تولید بدون قرار قبلی و اکران آن بیان کرد: درمورد اکران فیلم ما دل پر دردی داریم. فیلم با همه سختی‌ها و خوبی‌ها ساخته شد. بخش تولید فیلم برای ما سخت نگذشت اما شکل عرضه و ارائه اینگونه فیلم‌ها مهم است. من فکر می‌کنم اینگونه فیلم‌ها با حمایت یا عدم حمایت ارگان‌ها بالاخره ساخته خواهند شد جه بسا بدون حمایت ارگان‌ها راحت‌تر هم بشود به آنها پرداخت. البته جا دارد از آستان قدس رضوی و نگاه فرهنگی آن نسبت به این فیلم تشکر کنم. نگاه فرهنگی تولیت محترم نسبت به این پروژه خیلی به ما کمک کرد. من فکر می‌کنم همین نگاه معنوی و حمایت‌های معنوی می‌تواند خیلی کارگشا باشد.
وی افزود: فیلم ما نسبت به خیلی از فیلم‌های هم‌دوره خودش، برآورد مالی منطقی‌تری داشت. من بودجه کلانی نگرفتم و سعی کردم با همان بودجه معمول فیلم را به بهترین شکل ارائه کنم. ما از سمت ارگانی که وظیفه‌اش حمایت از اینگونه فیلم‌هاست، فیلم‌هایی که اندیشه‌ای را دنبال می‌کنند، هیچ حمایتی دریافت نکردیم و تا همین لحظات اخر عرضه فیلم در نمایش خانگی دچار چالش بودیم. در یک جمله می‌گویم: این فیلم علی‌رغم تمام ادعاها و تهمت‌ها به هیچ‌وجه سفارشی نیست. نگاه من این است که هیچ‌وقت قرار نیست از فیلم سود ببرم، اثر باید سود ببرد که در طول زمان اگر خوب باشد خواهد برد. چه بسا که من با ساخت کلیشه‌ها مورد حمایت بیشتری قرار میگرفتم.
قدر هنر مشهد را بدانید
وی افزود: با حال امروز اگر صحبت کنم، ترجیح می‌دهم دیگر اینگونه فیلم‌ها را نسازم. ولی من مطمئنم به این حرف خودم پایبند نخواهم بود و باز هم دغدغه‌های خودم و فرهنگ مردمم میپردازم. من جزیی از مردمم و کنار آنها زیست می‌کنم. پس به خواست و دغدغه آنها میپردازم. من تمام بودجه‌ای که دریافت می‌کنم را صرف فیلم می‌کنم نه زندگی شخصی.
شعیبی در پایان با اشاره به ظرفیت‌های مهم فرهنگی و هنری در مشهد بیان کر : یکی از نکات جالب در مورد این شهر برای من تئاتر آن است. مسوولان قدر تئاتر و هنر مشهد را بدانند. این تعداد نمایش درحال اجرا و این تعداد سالن نمایش در یک شهر نشان دهنده یک هنر رو به رشد است.
نظر شما