آمنه‌مستقیمی: عهد بستن با ائمه(ع) و تلاش برای ادای آن از سنت‌های مرسوم شیعه است چنان‌که هر صبح برای پیمان و میثاق با امام زمان‌شان دعای عهد می‌خوانند. اما این عهد به تنهایی کافی نیست باید به آن عمل شود و بهترین راه این عمل‌گرایی مسیری است که امام رضا(ع) پیش روی ما گشوده‌اند و در گفتگو با حجت‌الاسلام حسین صدر، کارشناس و خطیب مذهبی به بررسی آن پرداخته‌ایم که در ادامه مرور می‌شود:
**امام رضا(ع) در حدیثی زیارت را راه ادای دِین شیعیان و محبان به امامان معصوم(ع) معرفی کرده‌اند، در زیارت چه ظرفیتی وجود دارد که چنین شأنیتی می‌یابد؟
این حدیث را هم مرحوم کلینی در کتاب کافی، هم شیخ صدوق(ره) در چند اثر و نیز مرحوم قولویه و مرحوم شیخ مفید و دیگر محدثان شیعه ذکر کرده‌اند؛ راوی حدیث از رجال معتبر به نام حسن‌بن علی‌وشاء از امام هشتم(ع) روایت می‌کند که حضرت(ع) فرمودند: هر امامی به گردن دوستان و شیعیان خود عهدی دارد که وفای کامل به این عهد ، و به‌جای آوردن نیکوی آن با زیارت قبور آنان است. پس کسانی که با رغبت و علاقه به زیارت ایشان و باور داشتن آنچه آنان ترغیب کرده‌اند، زیارت‌شان کنند، امامانِ آنها در روز قیامت شفیع‌شان باشند.
در تعبیر روایت بر باور به زیارت و امامی که زائرش می‌شویم تأکید و تصریح شده اگر کسی چنین زیارتی را انجام داد اضافه بر منافع مادی و دنیایی زیارت، در آخرت به جایی می‌رسد که نه فقط بهشت برای او حتمی می‌شود بلکه ائمه معصومین(ع) شفیع او می‌شوند!
یکی از مسائلی که رهبر معظم انقلاب در جهاد تبیین بر پرداخت به آن تاکید دارند، زیارت حضرات معصومان(ع) است چون وقتی مردم به این زیارت مشرف شده و در فضای معنوی و تربیتی آن قرار می‌گیرند، بصیرت و آگاهی‌ای بواسطه زیارت در آنها ایجاد می‌شود که مانع فریب و نفوذ دشمن در آنها خواهد شد.
*ماجرای عهد شیعه نسبت به امامان معصوم(ع) و ضرورت ادای آن به واسطه زیارت از کجا ریشه می‌گیرد؟
بنابر روایات، ماجرای امامت همچون رابطه پدر و مادر و فرزندان، دوسویه است همان‌طور که ائمه(ع) از سوی خدای متعال بر امت اسلام پدری و هدایتگری کرده و واسطه فیض هستند ما نیز در مقابل این مقام پدری و رهبری، وظیفه‌ای داریم و باید به آن عمل کنیم، عمل کردن همان عهدی است که در روایت بر به‌جای آوردن به آن اشاره شده است. این نعمت هدایت به قدری مهم است که ما را مدیون خود می‌کند و به تعبیر امام رضا(ع) بهترین راه ادای این دین زیارت بااشتیاق و رغبت است همان حالتی که مردم ایران در زیارت ثامن‌الحجج(ع) دارند!
*در زیارت چه ظرفیت‌هایی وجود دارد که انجام با رغبت و انگیزه آن سبب ادای دِین اهل بیت(ع) می‌شود؟
معمولاً در زیارت ائمه(ع) ما نگاه به جنبه‌های معنوی داریم مثل نیایش در حرم‌ها، مناجات و توسل که این حق است اما باید توجه داشت امامان(ع) بر نکات تربیتی و ارتباط علمی با خود نیز در زیارت تأکید دارند، برای همین هم به دست زائران زیارت‌نامه داده‌اند! این زیارت‌نامه‌ها متون علمی درسنامه‌های تربیتی اهل بیت(ع) هستند زائر با تدبر در این درسنامه به مقامات بالای تربیتی می‌رسد یعنی همان‌طور که بیوت اهل بیت(ع) در زمان حیات‌شان دانشگاه تربیت شاگرد و انسان‌سازی بود پس از شهادت هم حرم مقدس آن حضرات(ع) چنین نقشی را ایفا می‌کند چنان‌که در اذن دخول هم ما را متوجه کرده‌اند که بر در خانه پیامبر(ص) ایستاده‌ایم «اللَّهُمَّ إِنِّی وَقَفْتُ عَلَی بَابٍ مِنْ أَبْوَابِ بُیُوتِ نَبِیِّکَ» و طبق تصریح پیامبر(ص) می‌دانیم که ایشان شهر علم است و ائمه(ع) باب آن!
اگر زائر متوجه این شأن و ظرفیت باشد و اضافه بر نگاه معنوی، رویکرد علمی تربیتی هم به زیارت داشته باشد هنگام خروج از حرم درس‌های بسیاری فرا گرفته و عهدی را که باید، ادا کرده است. ما باید متوجه این نعمت باشیم چون روز قیامت از نعمت معلمانی همچون پیامبر(ص) و ائمه(ع) مورد سوال قرار می‌گیریم.
*آیا هر زیارتی چنین اثری را دارد و سبب ادای دِین اهل بیت(ع) می‌شود؟
هر زیارتی که زائر با معرفت به مقام امام معصوم(س) یا امامزادگانی همچون حضرت معصومه(س) که نسبت به زیارت‌شان توصیه شده، انجام دهد چنین اثراتی را در پی دارد. از زیارت پیامبر(ص) در مدینه تا امام زمان(عج) که همگی زیارت‌نامه مخصوص و نیز زیارت جامعه دارند، چنین تأثیری را دارد.
زیارت از دور و نزدیک چهارده معصوم(ع) چه با زیارت‌نامه‌ها که هر یک از ائمه(ع) زیارت منصوص و نیز زیارت روزانه در هفته دارند و چه با عرض ارادت و محبت، زیارت محسوب می‌شود و اثری را که ذکر شد در بُعد تربیتی و معرفتی به دنبال دارد.
*رهاورد دنیایی زیارت همراه با اعتقاد و باور برای سبک زندگی فردی و اجتماعی ما چیست؟
در برکات زیارات تصریح شده که زیارت رزق، علم و آبرو را افزایش داده و غم را برطرف می‌کند؛ ائمه(ع) در زمان حیات و بعد از شهادت به یک میزان در استجابت دعا و مقام شفاعت منشأ اثر هستند چنان‌که خطاب به آن حضرات(ع) می‌گوییم: «یا وَجیهاً عِنْدَ اللّهِ اِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّهِ». برای هر مسئله مادی و غیرمادی زائر دست دراز کند، دست پر بازمی‌گردد برای مثال در زیارت کربلا روایات متعدد بر افزایش رزق تاکید دارند و درباره زیارت امام رضا(ع) از پیامبر(ص) است که فرمودند: هیچ غمگینی او را زیارت نمیکند، مگر آن که خدا غمش را زایل می‌کند و هیچ گناهکاری او را زیارت نمیکند، مگر آن که خدا گناهانش را میآمرزد. یا در برکات زیارت آقا جوادالائمه(ع) بهره‌مندی از جود و سخای حضرت(ع) تصریح شده است.
این تصریح روایات ثابت می‌کند بهترین جا برای گره‌گشایی از مشکلات، حرم‌های مقدس اهل بیت(ع) است و با حضور در آنها می‌توان عقده‌گشایی و مشکل‌گشایی کرد. چنان‌که در دوران طلایی دفاع مقدس رزمندگان از کیلومترها فاصله مرزهای غربی و جنوب غربی با توسل به امام حسین(ع) و امام رضا(ع) بدون تجهیزات و دست خالی فتح الفتوح‌های شگفت و عجیب را رقم می‌زدند! حاج قاسم، سیدالشهدای جبهه مقاومت در سخنرانی‌های متعددی تأکید داشت کارهای بزرگی در فتح و پیروزی بر دشمنان و ابرقدرت‌ها با حضور در حرم امام هشتم(ع) حل می‌شد باید از این بزرگان گره‌گشایی با توسل به زیارت به ائمه اطهار(ع) را یاد بگیریم.
نظر شما