به گزارش قدس آنلاین، گرچه قرار گرفتن در فضای ملکوتی حرم مطهر ثامن الحجج(ع)، نقش مهمی در ایجاد ارتباط قلبی با آن حضرت دارد، ولی تشرف ظاهری، شرط قبولی زیارت نیست و از راه دور و هرکجای عالم می‌توانیم با قصد و نیت زیارت، به امام هشتم(ع) سلام و اظهار ارادت کنیم و از برکات این زیارت بهرمند شویم. در این زمینه با آیت الله حسن عالمی عضو مجلس خبرگان رهبری به گفتگو نشستیم.

بحث را با بیان مفهوم زیارت و آثار و برکات زیارت امامان معصوم علیهم السلام شروع کنیم.
زیارت بر اساس آنچه در ادبیات عرب آمده یعنی به محضر شخصیتی بزرگ شرفیاب شدن. اما زیارتی که ما مورد بحثمان هست قطعا زیارت پیامبر بزرگوار(ص)، ائمه اطهار(ع) و فرزندان آنهاست و مطلق دیدار مورد نظر نیست. این زیارت برکاتش بسیار زیاد است. در برخی روایات درباره زیارت پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) به ویژه زیارت علی بن موسی الرضا(ع) روایات بسیار زیادی داریم. در روایات ثواب زیارت حضرت رضا(ع) را از حج بیشتر دانسته‌اند. اما ثواب حج چیست؟ در روایاتی که از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام درباره حج وارد شده اولین برکت حج این است که وقتی حاجی از حج فارغ می‌شود تمام گناهان او بخشیده می‌شود. در روایتی دیگر داریم که کسی که به حج می‌رود با رفتنش به حج تمام گناهانش بخشیده می‌شود و تا آخر عمرش هم فقر به سراغ او نمی‌رود. در روایتی دیگر هم از قول از امام جواد(ع) آمده است: اگر زیارت پدرم علی بن موسی الرضا(ع) با توجه و معرفت باشد بیشتر از هزار حج ثواب دارد. این فواید و برکات زیارتی است که در معارف و فرهنگ تشیع نسبت به پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) ذکر شده است.

چرا برای زیارت امام رضا(ع) تا این حد ثواب و فضیلت ذکر شده، حتی  برخی از احادیث، زیارت حضرت رضا(ع) را أفضل زیارات اهل بیت(ع) دانسته‌اند؟
سوال بسیار جالبی است و اتفاقا در متن روایتی معتبر به این نکته اشاره شده است. از امام جواد(ع) سوال کردند که چرا زیارت حضرت رضا(ع) این قدر فضیلت دارد و حضرت فرموند: برای اینکه به حج خیلی ها می‌روند؛ چه کسانی که مشکل اعتقادی دارند و چه کسانی که مشکل اعتقادی ندارند، اعتقاداتشان کامل نیست و خودشان را تا آخر به آنچه در فرهنگ دین باید اعتقاد داشته باشند نرسانده‌اند. اما در مورد زیارت امام رضا(ع) کسی که به زیارت ایشان مشرف می‌شود عمود اعتقادات را تا آخر رسانده است؛ یعنی کسی که به زیارت امام رضا(ع) می‌آید، پیامبران الهی، قرآن، پیامبر آخرالزمان و همه امامان را تا علی بن موسی الرضا(ع) پذیرفته و فردی که حضرت رضا(ع) را پذیرفته تا آخرین امام یعنی حضرت صاحب الزمان(عج ا...) را هم پذیرفته است. یعنی یک بحث بسیار زیبا در اینجا وجود دارد و آن این است که در زمینه اعتقاد به جریان امامت تا قبل از حضرت رضا(ع) تعدادی از صحابه به صورت فرق مختلفی مثل زیدیه، واقفیه، اسماعیلیه و... از سلسله امامت جدا شدند، اما آنکه توانسته خودش را در سلسله امامت به حضرت رضا(ع) برساند تا حضرت مهدی(عج ا...) را هم پذیرفته است. ما از این روایت درمی‌یابیم آنکه به زیارت علی بن موسی الرضا(ع) می‌آید با اعتقادات و اخلاص کامل می‌آید و اعتقادات که کامل باشد دقیقا معرفت مد نظر در فرمایش حضرت جواد(ع) که فرمودند اگر زیارت از روی معرفت باشد بیش از هزار حج ثواب دارد اتفاق می‌افتد. این دلیلی است که ثواب زیارت حضرت رضا(ع) را بالا می‌برد.

 برای بهرمندی از برکات زیارت ائمه معصومین(ع) از جمله حضرت رضا(ع) باید حتما به حرم مطهر آن بزرگواران مشرف شویم؟
معنای زیارتی که در فرهنگ شیعه و روایات وجود دارد این نیست که انسان درون حرم برود و در حرم مثلا به ضریح بچسبد یا اینکه ضریح را ببوسد و در کنار آن زیارتنامه بخواند. این معنای کامل زیارت نیست بلکه مصداقی از زیارت است که انسان به حرم می‌آید و عاشقانه زیارت می‌کند. اما زیارت در مفهوم معارف دینی ما عبارت است از بودن در محضر امام و این تشرف و بودن در محضر گاهی با جسم و جان است که انسان به حرم امام رضا(ع) مشرف می‌شود و گاهی زیارت فقط مختص روح و جان است، ممکن است بدن انسان از حرم امام دور باشد، اما روح و جان انسان معطوف به محضر امام معصوم(ع) است. باید ببینیم خود ائمه علیهم السلام در این خصوص چه راهنمایی‌هایی کرده‌اند و ما از خود ایشان یاد بگیریم. کامل الزیارات یک کتاب بسیار معتبر در رابطه با اخبار و روایاتی است که درباره زیارت ائمه اطهار علیهم السلام نقل شده است. عالم بزرگواری در قرن سوم هجری به نام محمد بن قولویه قمی این روایات معصومین علیهم السلام را در این کتاب گردآوری کرده است. این کتاب نفیس دارای ابواب مختلفی از زیارت ائمه است و باب ۹۶ مختص زیارت از راه دور است که زیارت از راه دور چطور می‌تواند برای انسان این ثواب را داشته باشد. در این باب مولف روایتی را از قول محمد بن ابی عمیر نقل می‌کند که اهل فن به خوبی می‌دانند که محمد ابی عمیر روایتی را نقل می‌کند که چه مستند باشد چه مرسل باشد معتبر است. مرحوم شیخ طوسی شهادت داده که همه روایات ابی عمیر معتبر است. ایشان نقل می‌کند که امام صادق(ع) فرمودند: اگر خانه شما از محلی که ما زندگی می‌کنیم یا از قبور ما دور است به نقطه بلندی که در خانه دارید(مثلا به پشت بام یا جایی از منزل که از بقیه بلندتر است) بروید و دو رکعت نماز بخوانید و بعد با سلام کردن به سمت قبور ما اشاره کنید و این سلام و زیارت به ما می‌رسد. پس زیارت فقط این نیست که انسان خودش را به قبر امام برساند از هر کجا که برایش مقدور کند حتی منزلش این زیارت به ما می‌رسد. در این روایت شریف امام صادق(ع) میگویند الی قبورنا یعنی به صیغه متکلم مع الغیر آمده نه متکلم وحده یعنی هر امام و پیغمبر را که این‌گونه زیارت کنید این زیارت به امام می‌رسد و اتفاق می‌افتد. در این زمینه روایات بسیاری در این کتاب نقل شده است.
 عبدالله بن مسعود از قول پیامبر(ص) نقل می‌کند که: برای پروردگار عالم فرشتگانی هست که در زمین گردش می‌کنند و هر کس از امت من سلامی به ما بکند این سلام به من می‌رسد. این موضوع درباره همه ائمه اطهار(ع) صدق می‌کند. در روایتی دیگر جابر جعفی از قول امام باقر(ع) نقل می‌کند: ملکی از ملائک پروردگار عالم درخواست کرد که به من شنوایی را بده که هر چه بندگان من بگویند من بشنوم و خداوند عالم این عنایت را به او فرمود و ملک همیشه آماده است تا روز قیامت و هیچ یک از مومنین نیست که در هر جای عالم به پیامبر و اهل بیت صلوات بفرستند، این ملائک در جواب وی می‌گویند این سلام بر خودت باد. این ملک سلام را به پیامبر می‌رساند و پیامبر می‌گوید سلام بر او باد؛ یعنی سلامی که به پیامبر و اهل بیت می‌فرستیم بدون جواب نیست.
در این روزها که به دلیل شیوع بیماری و بسته شدن درهای بارگاه مطهر امام رضا(ع)، امکان زیارت حضوری میسر نیست، به دوستداران آن حضرت چه توصیه‌ای دارید؟
با توجه به روایاتی که از اهل بیت عصمت و طهارت نقل شده آن بزرگواران همچنانکه دوست دارند شیعیانشان به زیارتشان بروند و از ثواب زیارت بهرمند شوند، به سلامت جان زائرانشان هم بسیار علاقمند هستند. ما تعدادی از روایات را داریم که بهترین نقطه‌ای که در زمین از احترام والایی برخوردار است کعبه است. در همین روایات که احترام کعبه را از همه جا بیشتر دانسته احترام به جان، حیثیت و آبروی مومن از احترام به کعبه بیشتر دانسته شده است. وقتی قضیه این است و معارف عصمت و طهارت به ما چنین می‌گوید طبیعتا ما باید برای حفظ جان مومنین بیشترین اهمیت را قائل شویم و هر جا که جان مومنی به خطر بیفتد باید همه تلاشمان را به کار بگیریم که جان مومن از این خطر محفوظ بماند، این معرفت و داده دینی است. جایی که بر اثر نظر کارشناسان و متخصصان وجود جمعیت متراکم موجب بیماری شود، حفظ جان زائران بنا به گفته خود اهل بیت(ع) از اهمیت بیشتر و والاتری برخوردار است. وقتی امام معصوم(ع) این سخن را فرموده‌اند اگر ما جاهلانه بخواهیم جانمان را به خطر بیندازیم قطعا مورد نظر امام معصوم نیست. بنابراین مهم این است که به آنچه در بیان معصومین علیهم السلام آمده توجه کنیم. همچنان که اصل مشروعیت زیارت از آنجا برخاسته و آنها ما را راهنمایی کرده‌اند، اصل ثواب زیارت و ضرورت حفظ جان و سلامتی زائران را هم آنها به ما فرموده اند. ما باید همه جانبه نگاه بکنیم و زیارت ما با تمام معارف اتفاق بیفتد که ثواب بیشتری داشته باشد.

اقدامات آستان قدس رضوی را در زمینه فراهم کردن بستر زیارت مجازی چطور ارزیابی می‌کنید؟
در مجموع برنامه ها در سطح عموم بسیار خوب و خوشایند بود. اما نکته ای که می‌خواهم به عزیزان عرض کنم این است که سر فصلی را هم برای افراد فرهیخته‌تر جامعه و افرادی که صاحب فکر و تحلیل در مسائل اعتقادی و عملی هستند باز کنند.
نکته دوم اینکه در اشاعه فرهنگ رضوی که برگرفته از روایات و سخنان مفصل امام رضا(ع) به خصوص روایتی که آن حضرت در مرو فرمودند و دنیایی از معرفت در آن وجود دارد، هنوز در حد مطلوب کار نشده و ما تا حد مطلوب فاصله داریم.

منبع: آستان نیوز

انتهای خبر/