امروز 23 ذی القعده روزی بسیار شریف، روز زیارتی مخصوص امام رضا علیه السلام و زیارت آن حضرت از دور و نزدیک سنت است. مرحوم شیخ عباس قمی در وقایع الایام و مفاتیح الجنان در فضیلت ماه ذی القعده و به خصوص روز زیارتی امام رضا علیه السلام می نویسد: بدان که این ماه اول ماه های حرام است که حق تعالی در قرآن مجید ذکر فرموده و آنها ذی القعده و ذی الحجه، محرم و رجب است که در اسلام معظم و مکرم بوده اند و سید ابن طاووس روایتی نقل کرده که ذی القعده محل اجابت دعاست در وقت شدت و در روز یکشنبه این ماه نمازی با فضیلت بسیار از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم روایت کرده که مجملش آن است که هر که آنرا به جا آورد توبه اش مقبول و گناهش آمرزیده شود و خصماء او در روز قیامت از او راضی شوند و با ایمان بمیرد و دینش گرفته نشود و قبرش گشاده و نورانی گردد و والدینش از او راضی گردند و مغفرت شامل حال والدین او و ذریه او گردد و توسعه رزق پیدا کند و ملک الموت با او در وقت مردن مدارا کند و به آسانی جان او بیرون شود.

علامه مجلسی می گوید :
زیارت حضرت رضا (ع) در روزهای مقدس اسلامی افضل است؛ خصوصا روزهایی که اختصاص به آن حضرت دارد. مثل روز ولادت (11 ذی القعده) و روز شهادت آن حضرت (مطابق مشهور آخر ماه صفر) سپس از کتاب اقبال مرحوم سید بن طاووس استحباب زیارت آن حضرت را در روز 23 ذی القعده (طبق روایتی روز شهادت آن حضرت) نیز نقل می کند و در پایان می نویسد: استحباب زیارت آن حضرت در ماه رجب گذشت (بحار الانوار جلد 99 صفحات 43 و 44).

با توجه به اینکه در سالروز زیارت امام رضا(ع) قرار داریم،گفت‌وگویی با حجت الاسلام والمسلمین «ناصر یوسفی» پژوهشگر حوزه تاریخ اسلام و استاد دانشگاه انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.

چرا بیست و سوم ذی القعده را روز زیارتی مخصوص امام رضا (ع) می نامند؟

روز 23 ذی القعده به تعبیری و روایتی که به قدرت روایت آخر ماه صفر نیست، سالروز شهادت امام رضا (ع) روایت شده است و از قدیم مرسوم بود که بسیاری در این روز برای امام رضا (ع) عزاداری می کردند و روایاتی داریم که 23 ذی القعده روز زیارت مخصوص امام رضا (ع) است یعنی توجه ائمه اطهار (ع) در این روز به زائران بیشتر است.

درباره آداب زیارت امام رضا (ع) توضیح دهید؟

در آداب قبل از تشرف مهم‌ترین مسئله خلوص نیت است. بعد از خلوص نیت تهذیب مال است چرا که با لقمه حرام نه نمازی قبول می‌شود و نه دعائی مستجاب می‌شود بنابراین باید سعی کنیم در حلال بودن مالمان دقت کنیم و مالمان را از حق الناس و حق الله پاک کنیم.

مطلب بعدی در آداب قبل از تشرف حلالیت طلبیدن از دوستان و آشنایان است و ادب بعدی زیارت روزه قبل از سفر است که در روایات معتبر در کامل الزیارات آمده است که قبل از زیارت روزه بگیرید. ادب بعدی غسل زیارت است و مستحب است قبل از زیارت غسل کنیم و دعای بسیار زیبایی وارد است که آن را پس از غسل قبل تشرف انجام دهیم.

خواندن دعای مفصل ادب بعدی است و از دیگر آداب زیارت قبل تشرف خضوع و خشوع در هنگام حرکت به سمت مرقد مطهر است چیزی که نوعا مورد غفلت قرارمی گیرد زائر شایسته است از محل سکونتش تا حرم مطهر در حد ممکن پیاده و در حال وقار و خضوع و خشوع با گام‌های کوتاه و در حالت مراقبه قرار بگیرد. نکته بسیار برجسته‌ای است که زائر قبل از تشرف باید به آن توجه داشته باشد این است که زبانش به ذکر جاری باشد. خواندن سوره‌های مبارکه مانند حمد و توحید و آیات آخر سوره مبارکه حشر، یاری نمودن به دیگر زائران در طول مسیر زیارت نیز از موارد مورد تاکید است. خواندن زیارت نامه و همچنین نماز زیارت نیز از ادب‌های زیارت است که نشان دهند اوج توحید در آموزه زیارت است که ما وقتی هر زیارتی را برای هر یک از معصومین می خوانیم مستحب است یک دو رکعتی یا دو دو رکعتی بعد از زیارت به عنوان نماز زیارت بخوانیم و بعد ثواب آن زیارت و نماز را به روح امامی که ایشان را زیارت کرده یم تقدیم کنیم.

چه فضیلت و پاداشی برای زیارت امام رضا (ع) در روایات مطرح شده است؟

زیارت امام رضا (ع) آن قدر ثواب دارد که قابل بیان نیست. در روایات آمده است زیارت دو معصوم مساوی با زیارت خدای متعال در عرش است. زیارت امام حسین (ع) و زیارت امام رضا (ع) مانند زیارت خدای متعال در عرش قلمداد شده است. در احادیث داریم بالاترین پاداش را خداوند به زائران امام رضا (ع) می دهد چرا که همه زائران ایشان را شیعیان اثنی عشری تشکیل می دهند.

شیعیان چهار امامی، علوی ها، واقفی مذهب، اسماعیلیه و سایر فرق اسلامی به زیارت همه اهل بیت (ع) از جمله امام حسین (ع) می روند اما تنها شیعیان دوازده امامی به زیارت امام رضا (ع) مشرف می شوند یعنی هر کس امامت امام رضا (ع) را بعد از فرقه واقفیه پذیرفت تا امامت حضرت حجت مهدی موعود (عج) را نیز پذیرفته است.

پس از امام رضا (ع) دیگر انشعابی در شیعه ایجاد نشده است هرچند روایت است که از زمان امام هفتم فرقه جدیدی در شیعیان شکل نگرفته است. در هر صورت هر دو امام هفتم و امام هشتم با برکت هستند. از این جهت زیارت امام رضا (ع) را خاص قلمداد کرده اند چرا که خاص الخاص اهل بیت (ع) است و افراد خاص به زیارت ایشان نایل می شوند.

شان زیارت امام رضا (ع) در آیات و روایات بسیاری وجود دارد، از جمله از امام جواد (ع) نقل است که هر کس پدرم را در طوس زیارت کند، بهشت بر او واجب است. در زیارت اهل بیت (ع) باید شان زیارت را رعایت کنیم و با معرفت به زیارت اهل بیت (ع) برویم. اینکه افراد به جای آنکه به سفرهای سیاحتی بروند برای زیارت امام رضا (ع) به مشهد سفر می کنند به معنای معرفت است و تفریح را کنار گذاشته اند تا به مقام زیارت امام رضا (ع) برسند اما کیفیت زیارت امام رضا (ع) مانند زیارت دیگر اهل بیت (ع) است. مرحوم آیت الله خسروشاهی فرموده اند زیارت اهل بیت به قرب مکانی نیست بلکه از مهمترین ادب اهل بیت (ع) این است که یک زیارت امین الله بخوانید، اگر حس زیارت داشتید به زیارت اهل بیت و ائمه اطهار (ع) بروید؛ بنابراین زمانی که به حرم مطهر امام رضا (ع) می رویم در گوشه ای بنشینیم، زیارت امین الله را بخوانیم و با احترام خاص به زیارت امام رضا (ع) برویم و از آداب زیارت این است که اگر حس زیارت داشتید به زیارت امام رضا (ع) مشرف شوید.

زیارت شما قلبی باشد. در موقع ورود اذن دخول بخواهید، اگر حال داشتید به حرم بروید. هنگامی که از حضرت رضا(ع) اذن دخول می‌طلبید و می‌گویید: « أأدخل یا حجة الله: ای حجت خدا، آیا وارد شوم؟ » به قلبتان مراجعه کنید و ببینید آیا تحولی در آن به وجود آمده و تغییر یافته است یا نه؟ اگر تغییر حال در شما بود، حضرت(ع) به شما اجازه داده است. اذن دخول حضرت سیدالشهدا (ع) گریه است، اگر اشک آمد امام حسین(ع) اذن دخول داده‌اند و وارد شوید.
 
اگر هیچ تغییری در دل شما به وجود نیامد و دیدید حالتان مساعد نیست، بهتر است به کار مستحبی دیگری بپردازید. سه روز روزه بگیرید و غسل کنید و بعد به حرم بروید و دوباره از حضرت اجازه ورود بخواهید.  زیارت امام رضا(ع) از زیارت امام حسین(ع) بالاتر است، چرا که بسیاری از مسلمانان به زیارت امام حسین(ع) می‌روند. ولی فقط شیعیان اثنی‌عشری به زیارت حضرت امام رضا (ع) می‌آیند.

با توجه به روایات چرا زیارت امام رضا (ع) دارای اهمیت است؟

حدود 40 حدیث در ثواب زیارت امام رضا (ع) و آثار و برکات آن بیان شده است که از آن جمله می توان گفت: یکی از ثواب‌ها و آثار و برکات زیارت امام رضا (ع) آن است که باعث آمرزش گناهان ما می‌شود. با رفتن به زیارت امام رضا (ع) جلوی آثار منفی گناهان گرفته می‌شود و از خطرات دنیایی و آخرتی گناهان آسوده می شویم. از دیگر اثار و برکات زیارت امام رضا (ع) که در روایات به آن اشاره شده این است که کسی که به زیارت امام رضا (ع) برود ثواب زیارت امام حسین (ع) دارد که آن بهشت است. ثواب زیارت پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله دارد. زائر امام رضا (ع) گویا به زیارت خدا در عرش رفته است. ثواب حج و عمره دارد. ثواب حج و عمره قبول شده دارد. ثواب هزار حج قبول شده دارد. ثواب 70 هزار حج دارد. ثواب یک ملیون حج دارد.

از دیگر آثار و برکات زیارت امام رضا (ع) این است که امام رضا علیه السلام در آخرت او را شفاعت می‌فرمایند، اهل‌بیت علیهم السلام او را شفاعت می‌کنند، در قیامت در گروه دوستان اهل بیت محشور می‌شود، در دنیا و آخرت از لطف و عنایت خاص امام رضا علیه السلام بهره مند می‌شود.

پایان پیام/47