به گزارش قدس خراسان، مسعود نجفی، صبح امروز در جریان بازدید اصحاب رسانه از مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در نشست خبری اظهار کرد: برای رسیدن به امنیت غذایی، این مرکز علمی با حدود ۳۰۰ نفر نیرو که اغلب از اعضای هئیت علمی دانشگاه‌ها و استادیار و دانشیار هستند درحال فعالیت است. فعالیت‌های تحقیقاتی مختلفی در این مرکز صورت می‌گیرد و نتایج آن در بخش اجرا برای رسیدن به امنیت غذایی کمک می‌کند. سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی به عنوان بازوی علمی وزارت جهاد کشاورزی، امروز دارای ۲۱ موسسه و مرکز ملی، ۳۴ مرکز استانی و ۳۱۴ ایستگاه تحقیقات کشاورزی در کشور است که بزرگترین آن‌ها، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی خراسان رضوی است و ۱۷ ایستگاه تحقیقاتی نیز در این استان فعال است.
رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی افزود: در سال ۵۷ میزان تولید غذا در کشور ۲۵میلیون تن بود. امروز این عدد به ۱۲۵میلیون تن افزایش پیدا کرده‌است. امروزه مساله غذا اهمیت دوچندانی پیدا کرده است و با مقوله امنیت غذایی روبه رو هستیم. در سال گذشته برای دنیا نیز این مساله به واسطه جنگ روسیه و اوکراین اهمیت پیدا کرد. تمام بحث غذای دنیا دچار مشکل شد چراکه این دو کشور از ذخایر تولید غله دنیا هستند. اما کشور ما کمترین اسیب را دید، چراکه در طول ۴۴ سال دانشمندان حوزه کشاورزی از هیچ تلاشی برای رسیدن به خودکفایی دریغ نکردند. درحال حاضر در تولید بذر به عنوان ماده اولیه امنیت غذایی، ۹۵درصد خودکفایی داریم. اولین و مهم‌ترین وظیفه این مراکز تولید بذر است.
وی ادامه داد: در بحث دانش بنیان کردن کشاورزی از دیگر حوزه‌ها عقب‌تر هستیم. از حدود ۸هزار شرکت دانش بنیان در کشور، ۴.۳ درصد در موضوع کشاورزی فعال بودند اما امروز این عدد به ۶.۹ درصد رسیده است. ما با محدودیت‌هایی در منابع پایه رو به رو هستیم. در حوزه اب و خاک به شدت محدودیت داریم و اگر به دنبال رشد تولید و مهار تورم هستیم، باید به دنبال ارتقا بهره وری باشیم که این مساله با تلاش مرکز تحقیقات امکان پذیر است. اصلاح ارقام محصولات کشاورزی یکی از کارهای ما در مرکز تحقیقات است.
نجفی افزود: دومین بحث امنیت غذایی، دسترسی به غذاست. در این زمینه هم دسترسی فیزیکی و هم اقتصادی مدنظر ماست. الگوی مصرف و سلامت غذا نیز مولفه دیگری از امنیت غذایی به شمار می‌رود.
نجفی ادامه داد: چهارمین مولفه امنیت غذایی، پایداری و ثبات در حوزه‌هایی است که به آن اشاره شد. این مساله مستلزم حمایت‌های فنی و علمی است. کاری که همکاران من در این حوزه انجام می‌دهند. جنس تحقیقات ما پایان نامه محور نیست، مساله محور است. یک مساله ای تعریف می‌شود و در قالب یک طرح تحقیقاتی به حل آن می‌پردازیم. نتایج حاصل از تحقیقات، در قالب رویدادها به بهره برداران حوزه کشاورزی منتقل می‌شود. ایستگاه‌های تحقیقاتی نیز برای این تشکیل شده‌اند تا کشاورزان که مشتری اصلی ما هستند از نزدیک ببینند که کار ما تا چه اندازه اثر بخش است. این ایستگاه‌ها در کشور باتوجه به اقلیم هر منطقه فعالیت می‌کنند.
نجفی برخی از اقدامات مهم و تاثیرگذار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی را در سال گذشته به شرح زیر بیان کرد: تولید خوراک دام کامل تخمیری، کشاورزی کم نهاده، طراحی و ساخت سورتر پشت تراکتوری پیاز زعفران، توسعه کشت نشاء زمستانی چغندر قند، تهیه سیمای حاصلخیزی و تغذیه گیاهی استان، ممری طرح کلان زعفران، تولید لاین مادری کلزای بهاره مقاوم به سرما، طرح اجرای سرشاخه کاری درختان میوه، رونمایی از ارقام خود بارور و جدید گیلاس، رونمایی از دستگاه برداشت ذرت علوفه‌ای، اجرای طرح الگویی روستایی، خشک کن بهینه زعفران، معرفی ارقام گیلاس زشک و عطار و معرفی رقم پسته کویر از جمله فعالیت‌های مهم و تاثیرگذار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی است.
وی افزود: حمایت از شرکت‌های دانش بنیان وظیقه ذاتی پارک های علم و فناوری است. این شرکت‌ها در مراکز رشد مورد حمایت قرار می‌گیرند تا زمانی که وارد بازار شوند. حمایت از شرکت‌های دانش بنیان حوزه کشاورزی از سال ۹۰ به مرکز رشد کشاورزی، منابع طبیعی و صنایع غذایی واگذار شده است. در ۴ شهرستان هم مراکز رشد زیرنظر دانشگاه فعالیت می‌کند و ما ناظر کیفی آن‌ها هستیم. در استان خراسان رضوی درحال حاضر ۱۵۰ شرکت فن‌آور در حوزه کشاورزی داریم که از این میان دانش بنیانی ۲۰ شرکت قطعی شده است که ۶ شرکت آن هم در مرکز تحقیقات هستند. سال گذشته سطح سازمانی مرکز رشد ما ارتقا یافت و به یک دهکده‌های علمی معادل پردیس علوم پزشکی تبدیل شد. ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ اولین دهکده علمی در استان افتتاح شد. ۶ دهکده دیگر نیز در کشور راه افتاد اما بزرگترین دهکده علمی متعلق استان خراسان رضوی است.
نجفی درخصوص استفاده از پساب درحوزه کشاورزی بیان کرد: استفاده از پساب در خراسان رضوی راه افتاده است. جلسات مختلفی داشتیم با ابفای مشهد که بخشی از تحقیقات دهکده علمی طرق به یک پایلوت پژوهشی به استفاده از پساب اختصاص یافته است. توافقات لازم انجام شده و از امسال امادگی داریم این طرح را اجرا کنیم.
وی ادامه داد: یکی از مشکلاتی که در حوزه کشاورزی داریم، این است که تمرکز ما روی بحث تولید است و سایر چرخ دنده‌های این حوزه به صورت متوازن رشد نکرده‌اند. برای مثال در فضای پس از برداست مشکلاتی داریم. بخش فنی مهندسی ما در سه حوزه ابیاری مکانیزاسیون، صنایع تبدیلی و غذایی فعال است. یکی از طرح‌های کلانی که تصویب شد، ساماندهی ضایعات کشاورزی بود. ما به دنبال به حداقل رساندن ضایعات و استفاده بهینه از آن هستیم. تولید خوراک دام و طیور، یکی از محورهایی است که در رابطه با آن ایده می‌پذیریم و از ضایعات در آن استفاده کردیم.
بازدید رسانه‌ای از بخش‌های مختلف مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی
بعد از این نشست، بازدید رسانه‌ای از بخش‌های مختلف مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی استان آغاز شد.
در ابتدا از شرکت مهدیار آفتاب بازدیدی صورت گرفت. این شرکت دانش بنیان درحال تولید اسنک‌های گیاهی و طبیعی است. تفاوت این پفک با پفک‌های صنعتی موجود در بازار، ماده اولیه آن است. برای تولید این اسنک‌ها از غلات کامل جو، گندم، برنج، ذرت، و حبوبات استفاده شده و حتی پزشکان نیز مصرف آن را توصیه می‌کنند. این شرکت برای اولین بار در ایران اقدام به تولید این محصول کرده است.
در ادامه از پایلوت شیر و فرآورده‌های لبنی که در این مرکز اقدام به تولید لبنیات سنتی و ارگانیک می‌کرد بازدید به عمل آمد.
بعد از آن، بازدید رسانه‌ای در محل ایستگاه تحقیقاتی طرق ادامه پیدا کرد. گنجی مقدم از اعضای هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی بیان کرد: از سال ۹۴ بحث تازه‌ای در حوزه باغبانی استان را شروع کردیم که توسعه باغ‌های مدرن با استفاده از پایه‌های جدید و ارقام خوب بود. در وهله اول به یک سری پایه‌های پاکوتاه نیاز داشتیم. در باغداری سنتی در هر هکتار، ۲۵۰ تا حداکثر ۴۰۰ اصله درخت داریم. اما در باغات مدرنی که ایجاد می‌شود، این تراکم را به مرز ۴هزار اصله درخت رساندیم. برای این کار لازم بود پایه‌های ویژه‌ای را ایجاد کنیم که در آزمایشگاه کشت بافت مرکز، نمونه‌های آری از ویروس و افت آن به زمین منتقل می‌شود.
وی ادامه داد: برای مثال در ارتباط با گیلاس، پایه‌های متحمل به سرما و خشکی را داریم. در میوه‌های دیگر هم پایه‌هایی با ویژگی خاص ایجاد کردیم و ارقام متفاوتی تولید شده است. ما در استان خراسان رضوی از ۱۰ رقمی که در کشور معرفی شده، ۶ رقم گیلاس را تولید می‌کنیم. این ارقام جدید باعث افزایش درآمد باغداران هم خواهد شد و به دلیل زودرس بودن آن‌ها، مدیریت آب نیز بهتر خواهد بود. استفاده از بیوتکنولوژی کمک کرده تا دانش باغبانی را به روز کنیم و عملکرد باغات را افزایش بدهیم. ایران سومین کشور تولیدکننده گیلاس است و فناوری‌های جدید سطح ایران و استان را ارتقا خواهد داد. لازمه تولید باغات جدید، داشتن نهال سالم با ویژگی‌های خوب مثل پاکوتاه، متحمل به شوری، خشکی و... است.
بازدید از این ایستگاه تحقیقاتی در یک مرکز تولید خوراک دام ادامه پیدا کرد. این مرکز روزانه حدود ۳۰ تن خوراک دام کامل برای عشایر به روش تخمیری تولید می‌کند. مزیت این محصول آن است که دام با مصرف آن احتیاج به هیچ ماده دیگری ندارد و از طرفی مدت زمان ماندگاری آن نیز بسیار بالاست. علاوه بر آن قیمت آن نیز در مقایسه با دیگر خوراک‌های دام پایین‌تر است. نکته مهم این مرکز آن است که این خوراک دام را از ضایعات کشاورزی، مثل پوست پسته، انار و... تولید می‌کند.
پس از تولید نهال به شیوه دانش بنیان و فناورانه، بحث احداث باغ مطرح می‌شود. باغ سیب موجود در این مرکز به شیوه متراکم احداث شده که کمک بزرگی به کاهش مصرف آب می‌کند. در این باغات ۱۰ برابر باغات معمولی نهال و درخت وجود دارد. یک نکته مهم در مورد این باغات این است که چون زودبازده هستند، بنابراین دوره باردهی آن‌ها به سال اول می‌رسد و حجم زیادی از آب و کود صرفه جویی خواهد شد. عملکرد این باغات مدرن در مقایسه با باغات سنتی، بسیار بالاتر است. میانگین تولید سیب در باغ‌های سنتی سالانه ۱۷ تن و در این باغات به ۳۰ تن رسیده است.
با عبور از بخش‌های باغی، بازدید به بخش زراعی رسید. در بحث تولید علوفه، این مرکز اقدام به کشت مخلوط ذرت علوفه‌ای و گلرنگ کرده است. هدف این است که از مساحت معینی از زمین، حداکثر استفاده شود و کمیت و کیفیت علوفه افزایش یابد. کشت مخلوط سویا و ذرت نیز دیگر محصولاتی هستند که در این مرکز تحقیقاتی تولید می‌شود. این مدل کست ارزش غذایی ذرت را به عنوان علوفه دام بالا می‌برد تا دیگر نیازی به ترکیب با علوفه‌های دیگر نباشد.
یکی از مهم‌ترین اقدامات این مرکز، طرح‌های ویژه آبیاری آن است. دو طرح تحقیقاتی مهم برای کاهش مصرف آب در تولید محصولات کشاورزی در مرکز تحقیقاتی طرق درحال اجرا است. طرح آبیاری قطره‌ای با نوار تیپ روی محصول گندم یکی از این طرح‌هاست. گندم از محصولات غالب کشور است و آبیاری قطره‌ای آن به روش خاصی احتیاج دارد. مدیر این طرح تحقیقاتی گفت: با اجرای این طرح به دنبال آن هستیم که با حداقل مصرف آب، حداکثر عملکرد را داشته باشیم. در روش‌های مرسوم بهره وری آب حداکثر ۰.۸ کیلوگرم بر مترمکعب است ، اما در روش قطره‌ای امیدواریم این عدد را به ۱.۵ یا بالاتر برسانیم که مساله‌ای حیاتی در مقدار مصرف اب است. حدود ۱۰ میلیارد مترمکعب از منابع آب ما صرف تولید گندم می‌شود، از این رو این کاهش مصرف می‌تواند بسیار تاثیرگذار و حیاتی باشد.
بخش تحقیقات چغندرقند نیز یکی دیگر از بخش‌های تحقیقاتی مرکز است که وظیفه اصلی آن تحقیق و پژوهش برای افزایش بازده کشت چغند قند است. چراکه استان‌های خراسان قطب تولید قند و شکر هستند. چغندر قند در نوروز کاشته و در اوایل پاییز برداشت می‌شود. یعنی در گرم‌ترین روزهای سال با نیاز ابی بالا. در بخش تحقیقات این مرکز، تاریخ کشت چغندر قند عوض شده تا از بارندگی‌های زمستان و پاییز حداکثر استفاده صورت بگیرد و حدود ۵۰درصد در میزان مصرف اب صرفه جویی شود. برای این کشت پاییزه به رقم خاصی از چغندر نیاز است توسط همین مرکز تولید می‌شود.
اما مهم‌ترین و اصلی‌ترین فعالیت ایستگاه تحقیقاتی طرق به عنوان یکی از بزرگترین ایستگاه‌های تحقیقاتی کشور، تولید بذر است. در مزرعه تحقیقات غلات این مرکز که برنامه کاملی از به‌نژاذی غلات دارد دو برنامه دنبال می‌شود؛ برنامه به نژادی که بعد از ۱۵ سال به رقم میَرسد و حفظ بذر خالص رقم تولید شده. حدود ۳۰ رقم گندم و جو در این مزرعه وجود دارد که ۰تا۱۰۰ آن توسط اساتید مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی انجام می‌شود.
هدف اصلی فعالیت‌های تحقیقی در مزرعه گندم و جو بذری افزایش عملکرد و سازگاری رقم و افزایش مقاومت نسبت به تنش‌های محیطی است.
یکی از شرکت‌های دانش بنیانی که در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی فعالیت می‌کند، شرکت صحرا شرق کیمیا است که اقدام به طراحی و ساخت یک سیستم ماهواره‌ای در حوزه کشاورزی کرده است.
مدیرعامل شرکت صحرا شرق کیمیا در خصوص این سامانه بیان کرد: این سامانه ماهواره‌ای می‌تواند وضعیت جوی زمین‌های کشاورزی را به طور خاص و دقیق بررسی کند و سازوکار آن به گونه‌ای طراحی شده تا کشاورزان با هر میزان اطلاعات بتوانند به راحتی از آن استفاده کنند. کشاورز ما می‌تواند با این سامانه به راحتی و حتی زودتر از آن که اتفاقی بیفتد، از شرایط جوی باخبر شده و از بروز خسارت جلوگیری کند.
علیرضا نوری افزود: این سیستم بسیار به روز است و در حال رقابت با کشورهای اروپایی هستیم و حتی از کشورهای همسایه درخواست‌هایی داریم؛ چراکه امکانات ما به روزتر و هزینه‌های ما پایین‌تر است. این سامانه حتی به کشاورز درخصوص آفات و بیماری گیاه و کم آبی آن هشدار می‌دهد. سامانه ماهواره‌ای طراحی شده می‌تواند هزاران هکتار زمین را در کمتر از یک دقیقه بررسی کند. علاوه بر این می‌توان گفت بزرگترین سامانه کارآفرینی در حوزه کشاورزی در این سیستم تعبیه شده است. این سامانه کلیه اطلاعات کارشناسان و دست‌اندرکاران حوزه کشاورزی را می‌تواند به کشاورز وصل کند و موجب برقراری ارتباط در کوتاه‌ترین زمان ممکن شود.
در پایان نیز از نمایشگاه دائمی تولیدات دانش بنیان و فناورانه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی بازدید به عمل آمد.
نظر شما