به گزارش قدس آنلاین، در هفته های اخیر انتشار اطلاعات جهت دار و نادرستی که در نگاه اول از پیشرفت در مذاکرات و رفع تحریم‌ها حکایت می‌ کرد، شائبه  انعقاد توافق میان ایران و غرب را قوت بخشید، اقدامی که به گفته کارشناسان از جمله تله‌گذاری‌های مرسوم غرب برای بر هم زدن آرامش بازارهای داخلی بود.

از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم، سیاست پایان دادن به شرطی شدن اقتصاد کشور نسبت به روابط خارجی در دستور کار قرار گرفته است.این دولت ضمن بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های داخلی و متنوع‌سازی روابط خارجی از جمله پیگیری راهبرد همکاری با همسایگان، تلاش کرده است تا اثرگذاری مذاکرات رفع تحریم‌ها بر اقتصاد کشور  را به حداقل برسد ولی تا به بار نشستن تدریجی این سیاست ها هنوز هم رگه‌ای از تفکرات غرب گرا در کشور چه در سطح نخبگانی، چه در سطح مسوولین و تصمیم‌گیران و چه در سطح افکار عمومی می تواند جبهه رسانه ای مخالف را  تقویت کند.

در گفت و گویی که با محمد کاظمی کارشناس تحریم و سیاست خارجی  داشتیم به تشریح و تبیین رویدادهایی پرداختیم که در هفته های اخیر بازارهای بازارهای ارز، طلا، سکه و تا حدودی خودرو را تحت تاثیر قرار داده است. وی در این مجال به مجموعه اتفاقات جداگانه ای اشاره می کند که  رسانه های معاند به صورت عمدی آنها را در کنار هم قرار دادند تا قرار گرفتن ایران در آستانه یک توافق  را به ذهن متبادر کنند.  اما اینکه هدف از مخابره این خبر نادرست چه بوده و امریکا از این سردرگمی راهبردی برای مردم و مسئولان چه بهره ای می برد را می توانید در زیر بخوانید.

اثر مخابره پیام اشتباه از توافق روی بازار داخلی

این کارشناس سیاست خارجی درباره مجموعه اتفاقاتی که منجر به ابهام شکل گیری قریب الوقوع یک  توافق موقت بین ایران و غرب شد می گوید: اولین جرقه این مساله یک خبرگزاری خارجی به نام میدل ایست آی (Middle East Eye  یا چشم خاورمیانه، درگاه خبری آنلاینی است که به گزارش رویدادهای خاورمیانه می‌پردازد) با انتشار یک خبر در این باره روشن کرد و سپس هاآرتس روزنامه اسرائیلی و چند  خبرگزاری دیگر نیز به آن پرداختند. این خبر در گردش بود تا اینکه هم  ایران و هم امریکا آن را تکذیب کردند. ولی به هر حال این خبر اثر جدی روی بازار  داخلی گذاشت.

بهره برداری از تعامل برای تبادل زندانیان در عمان

کاظمی می گوید:  بحث دیگری که همزمان با این قضیه‌ اتفاق افتاد تعامل ایران و آمریکا در یکی دو ماه اخیر برای تبادل زندانیان بود. از جایی که  برداشت بازار داخل از تبادل زندانیان این بود که این اقدام به ازای آزادسازی بعضی از پولهای ایران در خارج از کشور  به وقوع می پیوندند، لذا این خبر نیز تاثیر زیادی  روی اقتصاد ما داشت.

اجرایی شدن تعهدات ایران در قبال آژانس انرژی اتمی

این کارشناس تحریم و سیاست خارجی می گوید: از سویی دیگر سازمان انرژی اتمی ایران از اسفند 1401یک همکاری جدیدی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز کرد.  در یکی دو هفته‌ اخیر بخش‌هایی از تعهداتی که ایران در  آن توافق به آژانس داده بود اجرایی شد و لذا این مورد یه تحول جدید سیاست خارجی کشورمان در این چند روزه بود .

سفر رئیس بانک مرکزی به واشنگتن و قطر

کاظمی می گوید: در کنار این آقای فرزین رییس بانک مرکزی ایران هم یه سری کنش های بین‌المللی داشتند از جمله حضور در نشست صندوق بین المللی پول  در واشنگتن و سفر به قطر که این تعاملات دیپلماتیک این پیام را به بازار مخابره می کند که احتمالا اتفاقاتی از جنس آزادسازی پول  و دسترسی ایران به ارز در حال وقوع است.

تفسیر به رای سخنان مقام معظم رهبری

وی می گوید: آخرین اتفاقی هم که در این قضیه‌ رخ داده  صحبتهای مقام معظم رهبری با دست‌اندرکاران صنعت هسته‌ای کشور بود که ایشان در بخش کوچکی از فرمایشات خودشان توصیه هایی در رابطه با تعاملات خارجی سازمان انرزی اتمی بود که این ابهام برای خیلی ها ایجاد کرد که مقام معظم رهبری به طور کلی مجوز توافق با غرب را دادند. در حالی که  آنجا حضرت آقا داشتند درباره‌ توافق‌هایی که  احیانا سازمان انرژی اتمی با آژانس خواهد داشت صحبت می کردند.

وی می افزاید: در کنار آن خبرهایی که به بازار پیام کاهش قیمت ارز را می داد، بارتاب این صحبت حضرت آقا هم در رسانه‌های داخلی و خارجی به این شکل بازنمایی شد و این طور برداشت  شد که ظاهرا اتفاق های متفاوتی در حال وقوع است. در کنار هم قرار گرفتن این اتفاقات و فضاسازی رسانه‌ای ابهاماتی را بازار و حتی در فضای نخبگانی و سیاسی کشور بوجود آورد که به یک توافق نزدیک می شویم.

دلایل نزدیک نبودن به توافق با غرب

وی تاکید می کند: اولا  درباره سخنان رهبری که  گفته می شود در رابطه با توافق بوده باید گفت ایشان پیش از سخنرانی درباره موضوعات مورد بحثشان از نهادهای مختلف درخواست گزارش کارشناسی از نهادهای پژوهشی مربوطه می کنند و  بر این اساس برای ما روشن بود که رهبری درباره‌ی توافق‌هایی صحبت می کنند که احیانا آژانس بین‌المللی با سازمان انرژی اتمی ما قرار است داشته باشد.  از لفظ و محتوای بحث هم که توصیه‌هایی به سازمان انرژی اتمی ایران می کنند مشهود است که خطاب حضرت آقا به این سازمان است نه وزارت امور خارجه و نه تیم مذاکره کننده.  کاملا مشخص است که منظورشان بحث‌های مربوط به توافق ایران، یا احیای برجا یا بازگشت آمریکا به برجام نیست. هر چند که رسانه‌ها در بازتاب این قضیه به زعم خودشان تیترهای جذابی زدند که مثلا حضرت آقا فرمودند که با توافق موافق هستند.

دورنمایی از توافق با غرب وجود ندارد

کاظمی  می افزاید: ثانیا اتفاقات میدانی تایید می‌کند که ما نه تنها به یک توافق با آمریکا نزدیک نیستیم بلکه داریم دورتر هم می شویم.  یکی دو روز بعد از آنکه این خبر منتشر شد که ایران و غرب به یک توافق نزدیک شدند، رویترز به نقل از مقام‌های آمریکایی اعلام کرد که چنین امری در دستور کار نیست و ان خبر کذب است. آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا نیز اعلام کرد که فعلا تمرکز ما روی مذاکره و احیای برجا نیست و ما روی موارد دیگری درباره‌ ایران تمرکز داریم. از سمت ایران نیز، هم آقای ایروانی نماینده ایران در سازمان ملل این خبر را تذیب کردند هم  رسانه‌ی شورای عالی امنیت ملی «نورنیوز»  یادداشت هایی را منتشر کرد که این قضیه را تکذیب می کرد. پس در عمل هم دورنمایی از یک توافق الان وجود ندارد و این اظهار نظر ها یک فضاسازی رسانه‌ای هست.

واقعیت هایی که اتفاق افتاده چیست؟

این کارشناس تحریم و سیاست خارجی ادامه می دهد: آنچه در واقعیت اتفاق افتاده، یکی بحث مذاکراتی است که ایران و آمریکا بطور غیر مستقیم  و عمدتا در عمان برای تبادل زندانیان انجام می دهند که توی همین مذاکرات هم آمریکایی‌ها خیلی تلاش دارند  که این مذاکرات را به بحث هسته‌ای ربط بدهند.  یعنی غیر از اینکه ما  تعدادی زندانی از آمریکایی ها آزاد کنیم و آنها هم همین کار را متقابلا انجام بدهد، از ما یک سری مطالبات دیگری هم می کنند که این  قضیه را به مذاکرات برجامی ربط بدهند که تعهدات هسته‌ای از ما بخواهند. ایران این موضوع را قبول نمی کند و آمریکایی ها هم این مساله را می دانند. لذا مذاکرات تبادل زندانی که یه رخداد واقعی هست هم در عمل و در نتیجه هنوز به جایی نرسیده است که ما به  ازای ان مثلا آمریکا مجوزی به کره جنوبی یا به عراق یا به کشور دیگری بدهد که برخی از این پولهای مسدود شده ایران را آزاد  بکنند.

هنوز اندرخم آزاد شدن پول های مسدود شده ایم

کاظمی می گوید: یک  تصور غلطی در افکار عمومی وجود دارد که فکر می‌کنند آزاد شدن پول‌های مسدود شده ایران درخارج از کشور به معنای این است که پول را دو دستی تقدیم ایران می‌کنند  که به هر شیوه ای هزینه شود، در حالی  که اینطور نیست و  حداکثر اجازه‌ می دهند که ایران از یک منبع‌های خاصی در جهان، خریدهای بشر دوستانه شامل غذا و دارو داشته باشد. هر چند که گفتم به این مرحله هم نرسیده و در حد یک سری مذاکرات غیر مستقیم بوده که چون آمریکایی ها درخواست‌های فراتر از ان داشتند کار پیش نرفته است.

تحریم های صوری و دور شدن آمریکا از تعاملات دیپلماتیک

وی می افزاید: در کنار این قضایا آمریکا هم تو این دو هفته‌ اخیر کنش‌های تحریمی علیه ما تشدید کرده است. این تحریمها در واقع کنش‌های سوری هست یعنی اقداماتی که در عمل اتفاق نمی افتد ولی برای تحت فشار گذاشتن کشور تحریم شده از ان استفاده می شود.  این همان نکته است که تایید می کند از توافق خبری نیست.

کاظمی  با اشاره به اینکه آمریکا به طور مشخص از یازدهم تا پانزدهم خرداد چهار اقدام تحریمی علیه ایران انجام داده است می افزاید: وقتی آمریکایی ها با ما در حین مذاکراتی هستند، معمولا فیتیله کنش‌های تحریمی  خود را پایین می کشند. وقتی آمریکا از این رویکرد تغییر تغییر حالت می دهد و به سمت اینکه کنش های تحریمی خود را زیاد بکند این بدان معنی است که دارد از تعامل دیپلماتیک با ایران فاصله می گیرد. این هم دوباره نشانه ای برای این است که فعلا قرار نیست اتفاق خاصی از لحاظ توافق بین ایران و آمریکا بیفتد.

چرا این خبرها امروز رسانه ای شده است؟

این تحلیلگر سیاست خارجی توضیح می دهد: حالا اینکه چرا آمریکایی‌ها تصمیم گرفتند که این روزها این خبر را رسانه‌ای بکنند، حاکی از این است که اینها تصمیم داشتند  که این چند تا اتفاق در کنار هم رخ بدهد و خبرهای آن را با هم منتشر کنند که بتوانند از ان یک بهره برداری رسانه ای بکنند. این خودش حاکی از وجود یک طراحی رسانه‌ای هدفمند  است که همواره تحولاتی که رخ می دهد را طوری بهم مرتبط می کند که بتوان بیشترین بهره برداری از آن داشت. چیزی که اینجا سیاستگذاران ما باید به آن توجه کنند این است که  زیر بار این نروند که این مذاکرات تبادل زندانی با غرب به یک مساله‌ی تبدیل بشود که پیوندی با مساله مذاکرات عادی  داشته باشد.

وی می گوید: از طرفی دیگر اشاهد هستیم که بازار ارز به این قضیه واکنش نشان داده است.  بازار طلا بیشتر از ارز. یکی از  مواردی که به نظر می آید  این هست که آمریکا قصد دارد به بیماری مزمن شرطی شدن اقتصاد ایران و وابسته بودن آن به خارج دامن بزند و به  مشکلی که ما داریم هیزم اضافه کند.

تلاش برای بی ثباتی اقتصاد و شوک به بازارها

کاظمی می گوید:  آمریکا این کار را می‌کند، قیمت ها پایین می اید و تصورات عمومی مثبت می شود  نسبت به توافق و مذاکره و این بحث مذاکرات دوباره در داخل کشور احیا می شود و این برای آمریکا مفید است. یک  مزیت دیگر هم  برای انها دارد و ان این است  همین طور که این تحولاتی که الان رخ داده خیلی به پایین امدن قیمت ارز ربط ندارد و ناشی از فضاسازی رسانه ای خارجی بوده است،  طبیعتا بالا رفتنش هم  دوباره در اختیار آنهاست و می توانند با یک فضا سازی معکوس رسانه ای رسانه‌ای قیمت ارز را دوباره  بالا  بکشند و بدین شکل یک شوک  جدی به بازار وارد کنند. لذا برای آمریکا مفید  است. چون  پشت  در پشت میز مذاکره،  بهره برداری از افکار عمومی ایران برای امریکا خیلی مهم است و تا حالا هم از این مسیر خیلی استفاده کرده است. پس  یکی از اهداف آمریکا از این قضیه بی‌ثباتی اقتصاد و بهره برداری از ان است.

ایجاد سردرگمی راهبردی برای مسئولان

این کارشناس تحریم و سیاست خارجی می گوید: این موارد که گفته شد اهداف کوتاه مدتی امریکایی ها بود ولی این نکاتی که الان ذکر می کنم ارزشش برای آمریکایی ها بیشتر است. الان توی دولت جدید مسیرهای دیگری غیر از مسیر توافق با غرب را برای بهبود اقتصاد کشور در پیش گرفته شده است و آرام آرام دارد نتایج خودش را نشان می دهد. هر چند که ایراداتی به ان وارد هست  ولی به هرحال ان چیزی که در دستور کار دولت قرار دارد این نیست که که ما باید وضعیت اقتصاد کشور را از طریق مذاکرات با غرب حل بکنیم. وقتی که این اتفاقات می افتد آمریکا با فضا سازی که  می کند، رگه‌ای از تفکرات غرب گرا در کشور چه در سطح نخبگانی، چه در سطح مسوولین و تصمیم‌گیران و چه در سطح افکار عمومی که  کاملا زنده است، دوباره تقویت می شود و یک دفعه توی بدنه دولت که یکدست هم نیستند، این بحث مطرح می شود که نکند مذاکرات جواب بدهد و ما داریم راه را اشتباه می رویم.

کاظمی می افزاید: انجام چنین اقداماتی از سوی آمریکا یک سردرگمی راهبردی در اذهان مسئولان کشور ایجاد می کند و این برای آمریکا خیلی اهمیت دارد ما فضای برجامی را در ایران زنده نگه داریم که احیانا ایران نتواند فکرهای بلندمدت بکند. چون اگر ایران واقعا این دندان  لق برجام را بکشد و دور بیندازد، خیلی تصمیم‌های بزرگی می تواند بگیرد پس تا وقتی این پیکر بیجان برجان دفن نشده هنوز هم کسانی هستند که به ان متوسل می شوند و این سردرگمی راهبردی را ایجاد می کنند و  این هدف بزرگ است که  امریکا همواره ان را دنبال می‌کند.