حالا که حرف از بهسازی قبور گلزار شهدای بهشت زهرای تهران دوباره مطرح شده و مسئولین می‌گویند که این طرح با درخواست خانواده‌های شهدا و شامل حفظ سنگ مزار، حجله و کتیبه هاست و تنها اقدام به مرمت کف، سقف، نور و فضای سبز می‌شود، یادآوری برخی خاطرات تلخ گذشته، بجاست. بهشت زهرا مدفن ۳۴ هزار شهید شناخته شده و چهار هزار شهید گمنام دفاع مقدس است.

این مجموعه جنبه تاریخی و هویتی مهمی دارد. نگاه ما به مرمت این بنا یک مسئله مبنایی است و ما ذیل سر فصل حفظ هویت تارخی باید به آن نگاه کنیم. در مشهد مقدس ما یک تجربه تلخ در یکسان سازی و تخریب قبور شهدا داشتیم. سبقه تاریخی این اتفاق به تخریب بافت های هویتی اطراف حرم رضوی و فکر پهلوی-تکنوکراتی حاکم بر آن در بیش از نیم قرن اخیر بر می گشت.

یک جنایت بزرگ که با تخریب بافت هزار و چند صد ساله پیرامون حرم مطهر امام هشتم علیه السلام آغاز شد و بعدها قبور شهدی دفاع مقدس سرایت کرد.

همان سالها خطاب به مدیران متولی امر در مشهد گفتم که این کاری که شما کردید مثل این است که مدیری بیاید و بگوید چون گنبد سلطانیه زنجان فرسوده شده و عمری از آن گذشته، پس لودر بیاوریم و به جایش برج میلاد بسازیم!

14 سال قبل و برای بررسی تخریب گلزارهای شهدای کشور همراه با برادر عزیزم محمد رضا دهشیری شروع به پژوهش یک مستند به عنوان «به یاد گلزارهایی که شهید شدند» کردیم

. در سفرهای تحقیقی مختلفی که به نقاط مختلف شهری و روستاهای کشور رفتیم متوجه شدیم که این تفکر عجیب به دور ترین نقاط روستاهای کشورهم رسیده و فقط تهران و اصفهان دستخوش این تغییرات نشده است.

البته چند سال بعد آقای روح الله رشیدی با ساخت مستند خوب «راز مزار» کار ناتمام ما را به انجام رساند. ممکن است متولیان فعلی امر بهسازی قبور شهدا نیت خیری داشته باشند ولی خاطره تلخ باقی مانده از گذشته باعث می شود ما نگران باشیم.

در همان سالها که دنبال ساخت مستند تخریب قبور شهدا بودیم دو مرتبه به لبنان سفر کردم. یادم هست در سفر دوم ضمن زیارت دوباره گلزار شهدای «ضاحیه» که مدفن شهدا و فرماندهان مقاومت است، متوجه تغییرات مثبت ظاهری شامل مرمت اصولی و باز پیرایی با حفظ «المان» های هویتی و تاریخی شهدای لبنان بودیم.

حزب الله خوب متوجه شده بود که باید با یک کار تمیز پیوندهای حسی و هویتی شهدا با مخاطب و خانواده‌هایشان را حفظ کنند و بجای تخریب، "مرمت" کند.

ما وقتی در مورد اماکن تاریخی و هویتی ارزشمند، مربوط به هر دوره زمانی صحبت می کنیم، هیچگاه واژه بازسازی یا تعمیر را به کار نمی بریم بلکه بر اساس قوانین سازمان‌ میراث فرهنگی از واژه "مرمت" با هدف حفظ پایداری یک بنای تاریخی استفاده می‌ کنیم. این مفهوم مستلزم رعایت پروتکل‌ها و دستورالعمل هایی است که باید برای مرمت دو گلزار شهدای باقیمانده تهران و اصفهان و گلزارشهدای باقیمانده در روستاها تدوین شودو در اختیار عموم و مطبوعات و نخبگان قرار گیرد تا بتوانیم بر آن نظارت داشته باشیم. اگر در گذشته چنین دستورالعملی داشتیم قطعا خرابی‌هایی که اتفاق افتاد را شاهد نبودیم .

بعضی‌ها شاید بگویند که این فرآیند متضمن هزینه است! اما از آنها باید پرسید که نگهداشت و نکوداشت قبور شهدا که هرکدام یک موزه فرهنگی معنوی و تاریخی منحصر به فرد جهانی هستند نباید محل توجه و تخصیص اعتبار ویژه باشند؟ قطعا باید به فکر حفظ این آثار معنوی و تاریخی ملت ایران برای نسل‌های آینده باشیم. پس نباید با نگاه مادی به آن نگریست بلکه صحبت از حفظ هویت و تحویل صحیح آن به آیندگان است.