نشست تخصصی تحول در حکمرانی آموزش عالی با حضور دبیر فعلی و سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی صبح امروز ۱۷ تیر برگزار شد.

"عبدالحسین خسروپناه"، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد نقش دانشگاه در نظام حکمرانی بیان کرد: عمر ۳۹ ساله ستاد انقلاب فرهنگی به اضافه چند سال نخست عمرش بیش از چهار دهه است که این مجموعه فعالیت جدی بخصوص در آموزش عالی دارد. هرکسی با نگاه خود می تواند دوره هایی برای این فرایند تعریف کند. مجموعه ستاد انقلاب فرهنگی را می توان در چهار دوره تعریف کرد؛ دوره نخست با پیام نوروزی امام خمینی در فروردین ۵۹ بحث را باز کرد و افرادی را مشخص کردند تا ستاد انقلاب فرهنگی را با سه محور تربیت استاد ، گزینش دانشجو، اسلامی کردن جو دانشگاه با تعییر برنامه های دانشگاه به صورتی که محصول کار آن‌ها در خدمت مردم قرار گیرد. در ۲۳ خرداد ۵۹ حکم ستاد صادر شد. دغدغه اصلی اسلامی شدن دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی بود. پس از آن از سال ۶۳ تا ۷۵ را دوره ساختارسازی می‌نامم. در این دوره نهادهای مختلف شکل گرفت. مدرسه تربیت مدرس که سال ۶۰ تاسیس شد و سال ۶۱ دانشجو جذب کرد و سال ۶۵ تبدیل به دانشگاه شد. دانشگاه علامه طباطبایی نیز با ادغام ۲۷ دانشکده ایجاد شد، پس از ۵ سال از سال ۶۳ به دانشگاه تبدیل شد. فرهنگستان ادب، پزشکی و...نیز در این دوره شکل گرفت. همه این اتفاقات در دوره دوم شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: در آن دوره شورا متوجه شد که برای اسلامی سازی دانشگاه ها و محقق ساختن دغدغه دوره اول ستاد انقلاب فرهنگی، از طریق ساختارسازی اسلامی سازی محقق می شود. در دوره نخست ستاد انقلاب فرهنگی، اسلامی سازی را با رویکردهای سلبی، حذف برخی استادان، گزینش دقیق تر و...پیش برد، اما در دوره دوم ارتقا یافتیم.

خسروپناه تاکید کرد: دوره سوم از ۱۳۷۵ تا ۱۴۰۰ بوده که دوره سیاستگذاری علم و فناوری و فرهنگ است. اندیشمندان به این نتیجه رسیدند که ساختارسازی کافی نیست و سندنویسی و سیاستگذاری لازم است. سند عفاف و حجاب، نقشه جامع علمی کشور، مهندسی فرهنگی، تحول بنیادین آموزش و پرورش، هوا فضا، سلول‌های بنیادی و... همه در این دوره شکل گرفت. دوره چهارم را دوره قرارگاهی و حکمرانی می نامم که دوره سیاست گذاری، تنظیم گری و خدمات عمومی و تصدی گری را دنبال می کند و شورا در این دوره نقش قرارگاه را پیدا کرد.

او افزود: تشکل های مردمی و قلمرو وظایف و مخاطبان شورا در دوره چهارم گسترده تر شد. در سخنان رهبر انقلاب نیز می بینیم ایشان مطالبه گر تحول هستند و شروع دور جدیدی از شورای عالی انقلاب فرهنگی را خواستند؛ دبیرخانه ای چابک و فعال که ماموریت ها را به خوبی انجام دهد. اولویت شورای عالی انقلاب فرهنگی از نگاه رهبر انقلاب باید ارتقای فرهنگ عمومی و ترویج سبک زندگی ایرانی اسلامی و کاهش آسیب های اجتماعی باشد. حتی رصد شبکه نمایش خانگی را هم به شورای عالی انقلاب فرهنگی سپرده اند. همچنین در دوره های قبل آموزش و پرورش مورد غفلت واقع شده بود که در دوره چهارم شورا مورد تاکید ویژه قرار گرفته است. رهبر انقلاب در سال ۱۴۰۱ با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی دیدار داشتند و فرمودند باید دستگاه های مرتبط و دستگاه های حاکمیت و تشکل های مردمی فعال در زمینه فرهنگی و علمی نزدیکی و همکاری داشته باشند.

خسروپناه اظهار کرد: با پذیرش این چهار دوره در عمر شورای عالی انقلاب فرهنگی، اگر شورا قرارگاه باشد، هدایتگری مجلس و قوه را هم باید بر عهده بگیرد. نمی شود که مثلا سند عفاف و حجاب را در شورا مصوب کنیم، اما متناسب با آن در مجلس قوانینی مصوب نشود، آیین نامه اجرایی مصوب نشود. پس مصوبه شورا چه ارزشی دارد؟ سند در حوزه هوش مصنوعی، حجاب و عفاف، امنیت غذایی و... بدون قوانین و آیین نامه کاربردی نیستند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: دانشگاه از نظر امام خمینی مرکز سعادت ملت در برابر شقاوت است. دانشگاه خوب یک ملت را سعادتمند می کند و دانشگاه‌ غیراسلامی و بد ملت را به عقب پیش می برد. حالا چه دانشگاهی می تواند تمدن ساز باشد؟ دانشگاهی که در حکمرانی به معنای سیاستگذاری، تنظیم‌گری و تصدی گری حضور داشته باشد. دانشگاه آموزشِ پژوهش و مهارت محور این توان را دارد. وقتی از مقالات ناظر به نیازها حرف می زنیم منظور مقالاتی بنیادی و توسعه محور، عملیاتی و ناظر به جامعه و صنعت است و مشتمل بر همه اینها باید باشد.

خسروپناه ادامه داد: دانشگاه با چنین رویکردی علاوه بر اینکه تمدن ساز است منشا اشتغال و حکمرانی هم می باشد. البته که دانشگاه برای اشتغال برنامه ریزی نمی کند، اما باید دانشجویان را طوری تربیت کند که بتوانند با مهارت و دانش کار کند و خروجی داشته باشد. باید به دانشگاه آموزشِ پژوهش و مهارت محور برسیم. باید از علم محوری به موضوع محوری تغییر پیدا کنیم. این دانشکده ها گروه های بنیادین باید داشته باشند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه تولید مقالات علمی اهمیت دارد، افزود: این معنا ندارد از دانش دنیا بهره ببریم افاده ای به دانش دنیا نرسانیم اما هم دنیا باید از دانش ما بهره ببرد هم جامعه و کشور خودمان. پس دانشگاه های موضوع محور به دانشکده های حکمرانی نیاز دارد نه اینکه یک دانشکده حکمرانی در دانشگاه تهران شکل بگیرد نه اینکه یک مدرسه حکمرانی در دانشکده دفاع شکل بگیرد؛ این کافی نیست.

خسروپناه تاکید کرد: ما برای سند مهندسی فرهنگی نظریه فرهنگی و الگوی حکمرانی فرهنگی نیاز داریم، اما امروز سند آن را داریم ولی این سندها عملی نمی شود چون الگوی حکمرانی ندارند.

او گفت: اگر دانشگاه های ما به سمت دانشکده های موضوعی از جمله دانشکده های حکمرانی موضوعی و تخصصی بروند، در آن دانشکده های موضوعی حکمرانی، نظریات حکمرانی و الگوهای حکمرانی شکل می گیرد. اگر دوره چهارم شورای عالی انقلاب فرهنگی می خواهد موفق شود، باید به این سمت برویم که وزارتخانه ها و دانشکده‌های موضوعی بنیادین و حکمرانی موضوعی برود و دانشجویانی که این دانشکده ها تربیت می کنند، اشتغال شان تامین است و جوانان دیگر به فکر رفتن از کشور نمی افتند. دل جوانان با ایران است و گرایش به غرب ندارند و اگر فرار مغزها رخ می‌دهد به این دلیل است که ما برای آن ها این کارها را نکرده ایم و هنوز به الگویی حکمرانی برای آن ها نرسیده ایم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر اینکه خیلی از کشورها نیز تازه به سمت حکمرانی رفته اند، بیان کرد: کشورهای چین و ژاپن از ما جلوتر هستند و ما حدود سه سال است به فکر حکمرانی افتاده ایم. ۹۹ درصد از کسانی که از حکمرانی حرف می زنند منظورشان حکومت داری است که باید دقت کرد حکومت داری و حکمرانی با یکدیگر فرق می کنند.