به گزارش قدس خراسان، سال‌های سال است در بستر رودخانه کشف‌رود انواع فاضلاب خانگی و صنعتی جاری است که از حجم، میزان و تنوع مواد آلاینده در آن اطلاع دقیقی وجود ندارد؛ اما هر از گاهی آزمایش‌های خاک‌شناسی محیط زیست خبر از وجود فلزات سنگین در خاک این منطقه می‌دهد که صنایع دباغی و آبکاری سهم عمده‌ای در تولید این فلزات سنگین دارند و در کنار آن نباید از وجود آلودگی‌های فاضلاب خانگی هم غافل شد.
طبق استعلام قدس خراسان از اتحادیه صنف سماورسازان و آبکاران، تنها ۲۰۳کارگاه در شهر مشهد مجوز فعالیت در زمینه آبکاری دارند که این کارگاه‌ها در جاده کلات، انتهای بولوار توس و جاده قوچان مستقر هستند و عمده فلزاتی که در این کارگاه‌ها برای آبکاری استفاده می‌شوند نیکل، کروم، نقره و سایر عناصر فلزی هستند.
آمار دقیقی از اینکه چه تعداد از کارگاه‌ها در زمینه آبکاری فلزات به صورت زیرپله‌ای و بدون مجوز فعالیت می‌کنند، وجود ندارد؛ اما از جمله مواد بسیار خطرناک که در پساب‌های صنایع آبکاری به وفور دیده می‌شود، می‌توان به سیانور و کروم اشاره کرد.
خشک شدن فاضلاب جاری در کشف‌رود به دلایل مختلف دست‌کم تا دو سال آینده به ثمر نمی‌رسد؛ چون ایجاد تصفیه‌خانه‌ها از تولید فاضلاب عقب‌تر است و از طرف دیگر میزان سطح زیر کشت سبزی و صیفی‌جات در منطقه کشف‌رود حدود ۱۰۰ هکتار است و می‌تواند به دلیل نزدیکی به کانون آلودگی‌ها و یا استفاده از فاضلاب برای آبیاری محصولات کشاورزی، به سبد غذایی مردم منتقل شود.
کشف‌رود مقصد انواع آلودگی‌ها
مدیر کشت کشف‌رود با اشاره به فاضلاب جاری در آن عنوان کرد: فاضلاب خانگی معمولاً آرسنیک و سیانور ندارد و این دو ماده حاصل فاضلاب‌های صنعتی است که محل‌های تولید آن‌ها کارگاه‌های آبکاری در سطح شهر و شهرک‌های صنعتی از جمله چرمشهر است که در نهایت از کشف‌رود سر درمی‌آورند؛ یعنی حتی اگر کارگاهی به صورت خانگی این فاضلاب را داخل چاه تخلیه کند، در نهایت با تخلیه در سپتاژ وارد این منطقه می‌شود. از فلز کروم برای آبکاری وسایلی مانند اسباب‌بازی و لوازم منزل استفاده می‌شود. کروم فلزی سنگین است. برای آبکاری از سیانور هم استفاده می‌شود که هر یک از این موارد، مسائل خود را در بحث سلامت دارد.
احسان ضرابی دربان به تفاوت دو فاضلاب خانگی و صنعتی اشاره کرد و گفت: فاضلاب خانگی دو ماده نیترات و فسفات دارد. نیترات در فضولات انسانی و حیوانی است و شوینده‌ها حاوی مواد فسفات هستند. هرچند نیترات و فسفات در کودهای شیمیایی وجود دارد و استفاده از آن در کشاورزی مرسوم است؛ اما نکته مهم این کودها مشخص بودن درصد نیترات و فسفات آن‌هاست در صورتی که در فاضلاب جاری در کشف‌رود بر این موارد کنترلی نیست.
تأثیر آلودگی‌ها بر فرزندآوری
مدیر کشت کشف‌رود با یادآوری تأثیر وجود نیترات در مواد غذایی اظهار کرد: نیترات موجب آزاد شدن رادیکال‌ها می‌شود و رادیکال‌های آزاد در ایجاد بیماری‌های مزمن و سرطان‌ها نقش دارند. به همین دلیل از طریق محصولاتی مانند سبزی و صیفی‌جات کشت شده در کشف‌رود، این مواد مستقیم به درون سفره می‌رسند و احتمال جذب بالاتری دارند که گفته شده در سقط جنین مؤثر است. با توجه به سیاست جوان‌سازی نسل، یکی از راهکارها می‌تواند توجه به سلامت مواد غذایی و کنترل ورود نیترات به مواد غذایی باشد.
ضرابی ادامه داد: بهترین درآمد مربوط به کشت سبزی و صیفی‌جات است. برای کشت‌های جایگزین باید از کشاورز حمایت شود و نیازمند کار فرهنگی برای توجیه کشاورزان در تولید محصولات سالم هستیم. با توجه به آلودگی‌های موجود در فاضلاب کشف‌رود به سمت کشت‌های جایگزینی حرکت کرده‌ایم که مقصد آن سفره مردم نباشد؛ اما کشت‌های جایگزینی مانند پنبه و جارو تفاوت قیمت و در نهایت درآمدزایی کمتری برای کشاورزان این منطقه دارد که باید از این کشت‌ها حمایت شود.
وی به تفاوت درآمد ناخالص در کشت سبزی و صیفی با جارو اشاره کرد و گفت: در هزار متر از یک زمین، تنها ۷۰۰ کیلو جارو تولید می‌شود و با توجه به اینکه شهرداری هر کیلو جارو را ۱۰هزار تومان می‌خرد، این رقم قابل توجهی نیست ضمن اینکه سبزی و صیفی‌جات در زمین‌های کوچک‌مقیاس هم قابل کشت هستند و درآمدهای قابل توجهی برای کشاورز ایجاد می‌کنند. باید به سمت طرح‌هایی رفت که کشاورزان منطقه برای انجام آن‌ها رغبت داشته باشند.
طبق مطالعات علمی که دسترسی به آن‌ها چندان دشوار نیست، تجمع فلزات سنگین، نیترات و فسفات در بدن، آثار مخرب بسیاری دارد که ابتلا به انواع سرطان‌ها از نتایج آن است.
با جاری بودن فاضلاب در کشف‌رود و وجود مسائل متعدد در ساماندهی کشف‌رود از جمله تأمین اعتبار برای تکمیل تصفیه‌خانه‌ها به نظر می‌رسد وجود طرح‌هایی که بر مبنای مطالعات علمی و کارشناسی شده باشد، ضرورت دارد تا بر مبنای آن بتوان در مدت باقیمانده تا تکمیل تصفیه‌خانه‌ها، آلودگی‌ها را مدیریت کرد. از طرف دیگر با خالی شدن کشف‌رود از فاضلاب پس از تکمیل همه تصفیه‌خانه‌ها، خشکسالی و کمبود منابع آبی بی‌شک گریبان کشاورزان این منطقه را که روزگاری با فاضلاب به کشت و کار مشغول بودند، خواهد گرفت و باید پرسید مسئولان برای چنین روزهایی چه تدبیری اندیشیده‌اند؟
خبرنگار: طاهره فجرداودلی
نظر شما