به گزارش قدس آنلاین یک کارشناس ارشد حوزه انرژی با اشاره به مناقشه بر سر میدان گازی آرش معتقد است این مقوله حساس، تخصصی و حقوقی است لذا اظهارنظر احساسی و شتابزده در بدنه رسانه ای  و مدیریتی کشور، ملتهب کردن فضا و تحت فشار قرار دادن مسوولان ممکن است علاوه بر از دست رفتن این میدان، سهم ایران در میادین اسفندیار و سروش را هم به خطر بیندازد.

در روزهای اخیر که وزیر نفت کویت، مالکیت ایران بر میدان گازی آرش را زیر سوال برد و  اعلام کرد کشورش معطل مرزبندی با ایران نمی ماند و حفاری و تولید گاز از میدان گازی الدوره (بخش جنوبی میدان آرش) را شروع می کند، وزارت خارجه عربستان هم بیانیه ای صادر کرد و در آن مدعی شد مالکیت منابع طبیعی میدان آرش تنها بین این کشور و کویت، مشترک است و با تحرکات حساسیت برانگیز عربستان و کویت برای شروع بهره برداری از میدان آرش، فضای حاکم بر حوزه انرژی و دیپلماسی رسانه های کشور نیز بر لزوم دفاع تمام قد از منافع ایران در میدان آرش (الدره) متمرکز شده است.

قدمت مناقشات ایران با شرکای عرب خود در میادین مشترک نفت و گاز البته فراتر از دولت سیزدهم و یکی دو سال اخیر است و به گذشته ای دورتر بر می گردد اما با تحرکات تازه عربستان و کویت، این مناقشات هم وارد فاز جدیدی شده است.

به گفته محمدصادق مهرجو کارشناس حوزه نفت و گاز برای حفظ هوشمندانه و حداکثری منافع کشورمان در این میدان و میادین مجاور و حصول به توافق برد- برد به ویژه با توجه به ادعاهای کویت در خصوص تعیین حدود، لازم است رفتاری حساب شده در پیش گرفت که این توافق می تواند تولید مشترک با طرفیت یک شرکت بهره بردار ثالث و مورد اعتماد سه کشور ایران، کویت و عربستان باشد.

آیا تحدید حدود به نفع ماست؟

مهرجو در گفتگو با خبرنگار ما و در پاسخ به این سوال که عملکرد ایران در این مناقشات میدان آرش چگونه باید باشد که منافع کشورمان به خطر نیفتد، می گوید: مناقشات آرش، فنی و حقوقی است و امروز بحث تحدید حدود و مرز مطرح شده و سوالات اصلی این است که آیا ما به این تعیین مرز نیاز داریم؟ آیا اصولا عضو کنوانسیون ۱۹۸۲ تعیین حقوق دریاها هستیم و این کنوانسیون برای ایران لازم الاجراست؟ بر مبنای خط مرزی امروز ما که در دوران پهلوی ترسیم شده و هنوز هم معتبر است۳۰ تا ۴۰ درصد میدان آرش در سمت آبهای سرزمینی ما قرار دارد اما کویتی ها در تحدید حدود، خط مرزی و مبنای محاسبات، نگاه متفاوتی دارند.

به باور این کارشناس ارشد حوزه انرژی اگر امروز تحدید حدود انجام شود و مبنا چیزی غیر از آنچه امروز است باشد، با توجه به خط ادعایی کویت، یقینا کل میدان آرش و احتمالا بخشی از میدان سروش را هم از دست می دهیم و چنین تحدید حدودی به هیچ وجه به نفع ایران نیست. وی ادامه می دهد: این مقوله بسیار پیچیده است و به همین دلیل وزارت امور خارجه یادداشتهایی می دهد و از یک سال و نیم پیش به این سو رویدادنگاریهایی صورت می گیرد و مراجع حاکمیتی کشور از جمله شورای عالی امنیت ملی، نیروهای مسلح و سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، وزارت امور خارجه، معاونت حقوقی و بین الملل وزارت نفت و... در این قضیه درگیر هستند.

به گفته مهرجو مناقشات فعلی و اظهارات وزیر نفت کویت و عربستان ممکن است روند عادی شدن روابط با عربستان و جهان را با چالش مواجه کند. او اضافه می کند: باید بسیار حساب شده رفتار کنیم و از اظهارنظرهای سیاسی بدون پشتوانه بپرهیزیم چرا که منافع ملی برای ما در اولویت است و نباید مسوولان را تحت فشار اضافه قرار داد ضمن اینکه انتظار می رود مسوولان هم بیش از حد روی چنین مناقشه ای مانور ندهند چون هر رفتار غیرحساب شده ای فضا را ملتهب و ما را از منافع ملی دور می کند.

تولید مشترک با طرفیت بهره بردار ثالث به نفع ماست

وی با ابراز تاسف از اینکه در بدنه وزارت امور خارجه و معاونت حقوقی وزارت نفت تعداد متخصصان و افراد مشرف به مقوله پیچیده این چنینی به ویژه حقوق دریاها بسیار کم است، می گوید: در چنین وضعیتی باید به تامین هوشمندانه منافع ملی اولویت بدهیم و بهترین توافق در این زمینه توافق برد- برد است که می تواند با تولید مشترک با طرفیت یک شرکت بهره بردار ثالث که مورد اعتماد ایران، کویت و عربستان باشد، محقق شود چرا که میدان آرش به سمت منطقه بی طرف امتداد دارد و عربستان یکی از شرکای میدان محسوب می شود اما واقعیتی که نباید فراموش کرد اینکه منافع حاصل از آرش نه برای کویت و نه برای عربستان عدد قابل توجهی نیست حال آنکه برای ما قابل توجه و مهم است به خصوص اینکه آرش میدان میعانات گازی (کاندنسیت) است و نسبت به میادینی مانند فرزاد (گاز خشک) برای ایران ارزش اقتصادی بیشتری دارد.

مهرجو تاکید می کند: برخی رسانه ها نگران از دست رفتن میدان آرش هستند و برخی هم نسبت به اینکه چرا دولت و حاکمیت موضع گیری سختی در این زمینه ندارد، انتقاد دارند اما نباید فراموش کرد در چنین مناقشات پیچیده ای باید با حساسیت و دقت بالا رفتار کرد اما وزارت نفت برای هر عمل به هر سناریوی اتخاذ شده ای، آماده است.

او معتقد است موضع گیری، مذاکره و رفتار حساب شده و هوشمندانه ایران علاوه بر حفظ منافع کشورمان در میدان آرش، منافع  موجود در میدان اسفندیار و سروش که فقط ۹ کیلومتر با آرش فاصله دارد را حفظ می کند و کویت نمی تواند در ادعاهای بعدی، سهم ایران در این دو میدان را هم زیر سوال ببرد.

فرصت از دست رفته برای مرزبندی در دولت اصلاحات    

لازم به ذکر است که کارشناسان در این روزها با اشاره به فاصله کمتر از ۲۰۰ تا ۲۵۰ مایل دریایی میدان آرش تا دو میدان نفتی بزرگ دنیا (غوار عربستان و برقان کویت) و اهمیت بالای سوق الجیشی میدان آرش برای ایران تاکید دارند این میدان تسلط و نفوذ ایران بر منتها الیه جنوب غربی خلیج ‌فارس و نزدیکی بنادر اصلی صادراتی عربستان و کویت ( دمام و الاحمدی)  را تثبیت و افزایش می دهد.

صاحب نظران همچنین بر این عقیده اند که در مناقشه اخیر آرش عربستان به دنبال تنش زایی و جنجال آفرینی علیه ایران در راستای تنش ایران و امارات بر سر جزایر سه گانه است و این کشور تمایل دارد، شورای همکاری خلیج فارس به اختلافات تاریخی و جغرافیایی با ایران ادامه دهد.

تحلیل دیگری که از سوی کارشناسان مطرح می شود این است که کویت برای تحقق اهداف مهم خود در حوزه انرژی باید از محل کاهش مصرف داخلی نفت خام و جای‌ گزینی مصرف داخلی با گاز طبیعی، ظرفیت صادراتی نفت خام را بالا ببرد در غیر این صورت باید سراغ منطقه مورد مناقشه با عربستان برای تولید برود و احتمالا از آنجایی که راه دوم به نتیجه نرسیده، گزینه میدان آرش را انتخاب کرده تا با حمایت عربستان ضمن توسعه این میدان، یک منبع داخلی برای تأمین گاز طبیعی برای خود ایجاد کند و با این کشور بر سر منطقه‌ مشترک مرزی هم به تفاهم برسد.

ناگفته نماند نگاهی به تاریخچه طرح توسعه ای میدان آرش نشان می دهد، کویتی ها در سالهای عمر دولت اصلاحات، سهم ایران در میدان آرش را به رسمیت شناخته و بر همین اساس مقامات کویتی بارها برای حل مساله به ایران سفر کرده بودند و انتظار داشتند ایران مرزبندی را مشخص کند اما به هر دلیلی تاکنون این اقدام از سوی کشورمان انجام نشده و وزارت امور خارجه هم تاکنون نتوانسته ابهامات موجود در این حوزه را با قاطعیت رفع کند.