تیزاب سلطانی ترکیب اسیدی قدرتمند برای انحلال فلزات گرانبها مانند طلا، پلاتین و پالادیوم است و تنها ترکیب اسیدی است که می تواند اکثرا فلزات گرانبها را درخود حل کند.

تیزاب سلطانی چیست؟

تیزاب سلطانی به انگلیسی Aqua Regia از ترکیب سه اسید هیدروکلریک و یک بخش اسید نیتریک درست می شود. به دلیل توانایی آن در انحلال فلزات نجیب به این اسم معروف است.

تیزاب سلطانی به راحتی می تواند انواع فلزات پایه را در خود حل کند همچنین اکثر فلزات گرانبها را نیز می تواند در خود حل کند.

تیزاب سلطانی در ابتدای ترکیب اسید نیتریک با هیدروکلریک محلولی بی رنگ است اما رفته رفته تغییر رنگ داده و نارنجی می شود و بسیار بوی کلر زننده ای را منتشر می کند.

تیزاب سلطانی برای خالص سازی طلا

همانطور گفته شد عمده ترین کاربرد تیزاب سلطانی در خالص سازی طلاست. در کارگاههای طلاسازی در آخرین مرحله برای اینکه طلای خالص را بدست آورند ضایعات طلا را به صورت ساچه در آورند و یا نورد می کنند تا سطح تماس طلا افزایش پیدا کند سپس ساچمه یا ورق نازک طلا را داخل محلول تیزاب سلطانی قرار می دهند و روی حرارت می گذارند.

همه ی این مراحل زیر هود و یا در فضای باز انجام می شود چون بوی کلر متصاعد شده بسیار سمی و خطرناک است.

پس از انحلال کامل طلا در محلول تیزاب سلطانی، نوبت به خنثی سازی اسید نیتریک آزاد در تیزاب سلطانی می رسد اگر نیتریک تیزاب سلطانی خنثی نشود چون تیزاب سلطانی قدرت اکسید کنندگی بالایی خواهد داشت طلا بازیابی نمی شود.

برای این منظور ابتدا نیتریک موجود در تیزاب سلطانی را با اوره یا سولفامیک اسید خنثی می کنند.

حال محلول تیزاب سلطانی حاوی طلا را فیلتر می کنند تا ضایعات کف ظرف از محلول تیزاب سلطانی جدا شود.

در آخرین مرحله نوبت به بازیابی طلا از محلول تیزاب سلطانی می رسد در این مرحله طلای موجود در محلول را با استفاده اسید سولفات آهن، متابی سولفیت سدیم و یا هیدرازین هیدرات ته نشین کرده و بعد چند بار با آب شستشو داده و ذوب می کنند.

تیزاب سلطانی برای آنالیز سنگ طلا

یکی از روشهای مهمی که در آنالیز طلا از سنگ های معدنی طلا استفاده می شود تیزاب سلطانی است.

تیزاب سلطانی قادر اسید طلای درگیر و گرفتار در سنگ های سولفیدی را در خود حل کند. به این ترتیب می توان از آن برای ارزیابی و آنالیز طلای گرفتار در سولفید استفاده کرد.

مراحل آنالیز سنگ طلا با تیزاب سلطانی

ابتدا نمونه را به صورت کامل پودر می کنند تا تیزاب سلطانی توانایی نفوذ به دل سنگ را داشته باشد.

پس از آن نمونه را مش بندی می کنند و در مش های مختلف آنالیز را انجا می دهند هرچقدر سنگ بیشتر پودر شود درجه آزادسازی طلا بیشتر خواهد بود.

به اندازه ۱۰ برابر نمونه بدست آمده ترکیب ۳ هیدروکلریک و ۱ بخش نیتریک به نمونه اضافه کرده و روی حرارت قرار می دهند.

پس از اطمینان کامل فلزات و عناصر موجود در خاک در تیزاب سلطانی آن را از روی حرارت برداشته و فیلتر کرده و خاک را از محلول تیزاب سلطانی جدا می کنیم.

در این مرحله تیزاب سلطانی حاوی طلا و سایر فلزات با محلول حلال آلی ترکیب می شود تا طلا از تیزاب جدا شده و با دستگاه جذب اتمی خوانش مقدار طلا انجام می شود.

مقدار خوانش شده برحسب ppm گزارش می شود برای محاسبه مقدار بدست آمده باید آن را به ۱۰ ضرب کنید تا مقدار دقیق میزان طلا در سنگ مشخص شود.

در روش های آماتوری برای تست وجود طلا در محلول تیزاب سلطانی از محلول کلرید قلع استفاده می شود. به این ترتیب که با اضافه کردن کلرید قلع به پارچه سفید آغشته به تیزاب سلطانی حاوی طلا رنگ پارچه تغییر می کند.

طیف رنگی بنفش از ضعیف به غلیظ نشان دهنده میزان و غلظت طلا در محلول است.

تیزاب سلطانی برای استخراج طلا از سنگ

اگر چه تیزاب سلطانی روش اصلی استخراج طلا از سنگ نیست اما گاها در کارگاههای نیمه صنعتی و کوچک از این روش برای استخراج طلا از سنگ استفاده می شود.

روش اصلی و اصولی استخراج طلا از سنگ در معادن روش سیانور است و حدود ۸۰ درصد معادن در جهان از این روش برای استخراج استفاده می کنند. این روش به دلیل هزینه کم و مقیاس پذیری مورد اقبال واقع شده است.

نکته: چون امکان دارد سنگ حاوی عناصر مختلف و سمی مانند آرسینک باشد و در واکنش با تیزاب گازهای سمی متصاعد شود استفاده از تیزاب سلطانی برای استخراج طلا از سنگ توصیه نمی شود.

مراحل استخراج طلا از سنگ با تیزاب سلطانی:

ابتدا سنگ را کامل پودر می کنیم بهتر است اندازه پودر زیر ۷۴ میکرو باشد. سپس به اندازه ی ۳ برابر حجم خاک یا بیشتر، ترکیب ۳ به ۱ اسید نیتریک را آمده و روی خاک می ریزیم و روی حرارت قرار می دهیم. و هر از گاهی باید محلول را خوب هم بزنیم تا خاک خوب با محلول تیزاب سلطانی تماس داشته باشد.

بعد از اینکه مطمئن شدید همه فلزات داخل خاک در تیزاب سلطانی حل شده اند. تیزاب سلطانی را از روی حرارت بردارید و محلول را فیلتر و از خاک جدا کنید.

حال محلول جدا شده باید با استفاده از اوره خنثی سازی شود یعنی اسید نیتریک اضافی موجود در محلول خنثی سازی شود.

در صورت وجود اسید نیتریک اضافی در محلول با اضافه کردن اوره محلول واکنش نشان می دهد و با اتمام واکنش شما مطمئن می شوید که نیتریک خنثی شده است.

حال در این مرحله باید طلای موجود در محلول را بازیابی کنیم برای این کار می توانید از احیاکنندهای طلا مانند متابی سولفیت سدیم و یا سولفات آهن استفاده کنید. به این ترتیب که مقدار مورد نیاز متابی سولفیت را کامل در آب کرده و به محلول تیزاب سلطانی حاوی طلا اضافه می کنیم.

پس از چند ساعت رنگ محلول تغییر کرده و در صورت وجود طلا، ذرات طلا ته نشین می شود مدت ته نشین شدن امکان دارد تا ۲۴ ساعت طول بکشد.

پس از ته نشین شدن کامل ذرات طلا آنها را از محلول فیلتر کرده و در داخل اسید هیدروکلریک حرارت می دهیم تا ناخالصی ها را از طلا جدا کنیم.

نهایتا دو بار با آب گرم شستشو داده و ذوب می کنیم.

سخن پایانی

تیزاب سلطانی کاربرد فراوانی در صنعت طلا و فلزات گرانبها دارد که به صورت گسترده در خالص سازی، تست و استخراج فلزات گرانبها استفاده می شود برای مطالعه و آشنایی با استخراج فلزات گرانبها به وب سایت goldrecovey.ir  مراجعه کنید.