۲ مهر امسال سیزدهمین سالی است که روز غار پاک در ایران برگزار می‌شود. این روز در سال ۹۵ به‌طور رسمی در تقویم رویدادهای زیست محیطی کشور ثبت شد و هدف از انجام این کارافزایش آگاهی نسبت به اهمیت و ارزش‌های غارها همچنین لزوم حفاظت از این اکوسیستم‌ها است.

شیوع کرونا، فرصتی برای احیای غارها

محمد مدادی، مدیر کل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست  با اشاره به روز ملی غار پاک اظهار کرد: روز ملی غار پاک یک روز نمادین برای جلب توجه مسئولان و مردم به این موضوع است و به معنای تخریب غارها و آلودگی آن‌ها نیست. فلسفه کل مناسبت‌های زیست محیطی این است که توجه مردم را به اهمیت موضوع جلب کنیم. در طول سال باید برای حفاظت از ارزش‌های طبیعی و تنوع زیستی برنامه‌ریزی داشته باشیم.

وی ادامه داد: در دوران کرونا با وجود تمام سختی‌ها و مشقتی‌ که به مردم جهان تحمیل شد، به دلیل محدودیت‌های مسافرتی و طبیعت‌گردی فرصتی برای بازسازی طبیعت به‌خصوص غارها - که اکوسیستم حساس و شکننده‌ای دارند - فراهم شد چون تعطیلی غارها کاهش گردشگری را به همراه داشت و غارها به سمت احیای خود پیش رفتند اما با فروکش کردن کرونا گردشگری آغاز شد و درخواست ما از متولیان غارهای گردشگری این بود که با برنامه‌ریزی، گردشگری غارها را انجام دهند، وضعیت برد غارها را در نظر گیرند و به آموزش گردشگران غارها به منظور کاهش آسیب به این اکوسیستم ارزشمند توجه ویژه کنند.

به گفته مدیر کل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست  اگرچه تعدادی از غارها برای گردشگری بسترسازی شده‌اند اما باید برای درازمدت از آن‌ها محافظت کنیم که بهره‌برداری پایدار داشته باشیم.

وی افزود: در این راستا نیازمند تدوین یک دستورالعمل جامع برای گردشگری درغارهایی هستیم که پذیرش گردشگری ندارند. غارها از نظر حفاظتی به چند دسته تقسیم شده‌اند و آن‌هایی که ارزش حفاظتی، ارزش زیستگاهی‌، ارزش تنوع زیستی و حفاظتی تاریخی دارند و تحت تولی‌گیری وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هستند باید مورد حمایت و مراقبت قرار گیرند تا سالم بمانند.

مدادی تصریح کرد: گروه دوم نیز غارهایی هستند که زیرساخت‌ها و بسترگردشگری عمومی در آن‌ها فراهم نشده است اما به‌صورت گروهی تورهای طبیعت‌گردی به این مناطق برای گردشگری می‌روند. برای گردشگری ما همیشه درخواست ضابطه‌مند بودن داشته‌ایم که تاکنون رخ نداده است و امیدواریم با همت وزارت میراث فرهنگی انجام شود.

وی ادامه داد: بیشترین آسیب به غارهایی وارد می‌شود که متولی خاص و سرمایه‌گذار ندارند البته که شرایط نیز برای سرمایه‌گذاری فراهم نیست. با توجه به اینکه برخی تورها و تیم‌ها خارج از ضوابط  و بدون لحاظ محدودیت‌های فصلی همچنین ملاحظات حفاظتی به گردشگری می‌پردازند، آسیب‌های بسیار جبران ناپذیری را به غارهای درجه ۲ وارد می‌کنند. اولویت اول ما تدوین دستورالعمل برای گردشگری در غارهای درجه ۲ است.

مدادی در پایان تصریح کرد: حدود ۱۰ تا ۱۲ غار درجه ۳ نیز در سطح کشور هستند که متولی یا سرمایه‌گذاران در بخش دولتی و خصوصی از آن بهره‌برداری می‌کنند. برای این غارها نیز ضوابطی تدوین شده است و انتظار داریم که توسط بهره‌برداران اجرا شود و شاهد بهره‌برداری پایدار باشیم.