از این رو می‌توان غارها را در زمره نخستین ملزومات ادامه زیست انسان به شمار آورد. با اینکه اکنون غارنشینی منسوخ شده و انسان‌های نادری را می‌توان در دنیا یافت که در غار زندگی می‌کنند اما موجودیت آن‌ها از اهمیت بالایی برای انسان‌ها برخوردار است. جدا از موضوعاتی همچون دیرینه‌شناسی، آب‌شناسی، زمین‌شناسی و مواردی از این دست علاقه‌مندان به طبیعت، گردشگری و ورزش نیز از مشتریان همیشگی ورود به قلمرو غارها هستند.

با وجود این اما آنچه می‌شود در خصوص شرایط غارها گفت این است که این ثروت‌های طبیعی در کشور و استانمان بدون اینکه دغدغه‌مندی خاصی از سوی مسئولان برای حفظ و نگهداری آن‌ها وجود داشته باشد به حال خود رها شده و متولی یا متولیان حفاظت این داشته‌های ملی کاری برای ساماندهی آن‌ها نمی‌کنند.

تنها کارگروه غارشناسی خراسان رضوی که به همت برخی از علاقه‌مندان به حفظ سرمایه‌های طبیعی استان در اوایل دهه ۹۰ تشکیل شد پس از چهار سالی که فعالیت داشت با تغییراتی که در حوزه مدیریت اجرایی استان به وجود آمد تقریباً به دست فراموشی سپرده شد و اکنون ۶ سالی می‌شود که عملاً کارایی ندارد و غیرفعال شده است.

۵۰۰ غار در خراسان رضوی

مدیر انجمن غار و غارشناسی خراسان رضوی می‌گوید: بیش از ۵۰۰ غار در استان تاکنون شناسایی شدند که از این تعداد نقشه‌برداری حدود ۶۰ تا ۷۰ غار انجام شده که این اتفاق با همت علاقه‌مندان به حفظ غارهای خراسان رضوی افتاده است بدون اینکه از جایی یا نهادی حمایتی شوند.

حمید نظام‌دوست ادامه می‌دهد: کارگروهی تحت عنوان غارشناسی استان چند سال پیش شکل گرفت که ریاست آن بر عهده معاون عمرانی استانداری بود و دبیری کارگروه را اداره کل محیط زیست بر عهده داشت با اینکه حدود چهار سالی این کارگروه فعال بود و دست‌کم دل فعالان حوزه غارشناسی و غارنوردی خوش بود که جایی هست که بشود از آن طریق حرف دلشان به گوش مسئولان برسد اما متأسفانه با تغییراتی که در بدنه استانداری خراسان رضوی و اداره کل محیط زیست اتفاق افتاد با ورود مسئولان جدید این کارگروه هم به فراموشی سپرده شد و ۶ سالی می‌شود کارگروه غارشناسی عملاً وجود خارجی ندارد.

غارهایی که بریده و غارت شدند

وی ادامه می‌دهد: در همان چهار سالی که کارگروه فعال بود توانستیم با پیگیری‌، کارگروه غارشناسی کشور را فعال کنیم اما اکنون در استان خودمان مسئولان توجهی به این ثروت‌های طبیعی ندارند! در مدتی که کارگروه تعطیل شده ابزار قانونی برای فعالیت‌هایمان نداریم مثلاً یکی از مباحثی که همیشه مورد انتقاد ما بوده این است که در حوزه غارها نباید فعالیت معدنی وجود داشته باشد و از آن‌ها باید حفاظت شود اما متأسفانه دیده می‌شود خیلی راحت غارها را برای سنگ و خاک آن به منظور صادرات بریدند و بردند، دریغ از یک اقدام پیشگیرانه! ما هم همان طور که گفتم ابزاری برای مبارزه با این فجایع محیط زیستی نداریم.

خیانتی که محیط زیست مرتکب شد

مسئول کارگروه حفاظت از محیط کوهستان بیان می‌کند: متولیان حفاظت از محیط زیست باید پاسخگو باشند؛ چرا که بسیاری از حوضه‌های آبریز از داخل غارها سرچشمه می‌گیرند و این برای حیات از اهمیت بالایی برخوردار است. محیط زیست در بحث حفاظت از غارها خیانت بزرگی مرتکب شد! لقمه‌ای که ما و دوستانمان آماده کرده بودیم و برایش هزینه پرداخت کردیم بدون اینکه اقدامی در مورد آن انجام دهد نادیده گرفت. غار بزنگان نمونه بارزی برای این خیانت است؛ کلونی‌های خفاش که در این غار وجود داشتند و هنوز تعداد معدودی از آن‌ها باقی مانده‌اند یکی از کم‌نظیرترین کلونی‌ها در دنیا هستند اما غاری که در منطقه حفاظت شده محیط زیست واقع شده را بروید ببینید آن وقت متوجه می‌شوید چه خیانت‌هایی شده است.

نظام‌دوست در پایان می‌افزاید: آنچه مسلم است اینکه برای ادامه حیات و سرپا ماندن اقلیم‌ها باید از غارها حفاظت شود، غارها از اهمیت بالایی برخوردارند و ارزشمند هستند نه اکنون بلکه از ابتدای شکل‌گیری بشریت غارها اهمیت داشتند، دارند و خواهند داشت.