«وَ لا یَزالُ الَّذینَ کَفَرُوا فی‏ مِرْیَةٍ مِنْهُ حَتَّی تَأْتِیَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً أَوْ یَأْتِیَهُمْ عَذابُ یَوْمٍ عَقیم - الْمُلْکُ یَوْمَئِذٍ لِلَّهِ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ فَالَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فی‏ جَنَّاتِ النَّعیمِ- وَ الَّذینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا فَأُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ» (۵۵ تا ۵۷ حج).

ترجمه : و کسانی که کفر ورزیدند، پیوسته از آن (قرآن) در شک هستند، تا ساعت (رستاخیز) ناگهان برایشان فرا رسد، یا عذاب روزی نازا (و غیر قابل تکرار) به سراغشان آید؛ در آن روز، پادشاهی از آنِ خداست میان آنان داوری می‌کند؛ پس کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کنند در باغهای پرنعمت خواهند بود؛ و کسانی که کفر ورزیده و آیات ما را دروغین بدانند، برای آنان عذابی خفّت‏‌آور خواهد بود.

توضیح این که در دنیا اختلافات اعتقادی و غیر اعتقادی موجب می‌شود که بسیاری از انسانها حق و باطل دعاوی را ندانند بلکه گرفتار یک سردرگمی و حیرت و نهایتا مبتلا به عدم ایمان شوند؛ یکی از تمهیداتی که خداوند در قیامت فراهم می‌کند تا دوزخیان را از بی‌ایمانی برهاند، داوری عادلانه او است بین این اختلافات اعتقادی و غیر اعتقادی و آشکار سازی حق و باطل آنها؛ ما در مورد این اقدام به توضیح آیات (۵۵ تا ۵۷حج) می‌پردازیم. 

در ابتدای این آیات خداوند می‌فرماید: کفار پیوسته در مورد قرآن در یک حیرت و تردید بسر می‌برند و این تردیدشان ادامه دارد تا وقتی که قیامت یا عذاب آن بپا می‌شود؛ «وَ لا یَزالُ الَّذینَ کَفَرُوا فی‏ مِرْیَةٍ مِنْهُ حَتَّی تَأْتِیَهُمُ السَّاعَةُ...»؛ بعد می‌فرماید حاکمیت در آن روز از آنِ خدا است لذا در مورد اختلافات آنها حکم می‌کند؛ «الْمُلْکُ یَوْمَئِذٍ لِلَّهِ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ»؛ از تعبیر «حَتَّی» که دلالت بر پایان‌یافتن حکم قبلش دارد و نیز از داوری عادلانه خداوند معلوم می‌شود که با این داوری خداوند، حق و باطل آن اختلافات برای کفار روشن شده، و آنها در مقطعی از قیامت از شک و شبهه‌ای که نسبت به قرآن داشتند خارج می‌گردند.

در ادامه می‌فرماید: «فَالَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فی‏ جَنَّاتِ النَّعیمِ- وَ الَّذینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا فَأُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ» در مورد این بخش از آیات باید توجه کرد که در ابتدای این بخش «فاء» نتیجه یا ترتیب آمده است و این خود نشان می‌دهد که این بخش از اتفاقات قیامت مترتب بر «یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ» است؛ و به عنوان مرحله‌ای متفرع بر مرحله داوری خداوند در قیامت رخ می‌دهد، نه این که این بخش بریده از «یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ» بوده و مربوط به اتفاقات دنیائی باشد که قبل از قیامت رخ داده باشد؛ یعنی خدا بین آن کفار حکم می‌کند؛ این حکم و مقدمات روشنگرانه‌اش را برخی آن کفار می‌پذیرند و بدین وسیله مؤمن می‌گردند و به اقتضای آن عمل می‌کنند؛ و برخی زیر بار حکم خدا نمی‌روند و به سرکشی خود ادامه می‌دهند؛ بنابراین ایمان و کفری که بعدا در تتمه این آیات با تعبیر ««فَالَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ...» مطرح می‌شود را باید نتیجه آن داوری عادلانه خداوند و مترتب بر آن دانست؛ نه این که این ایمان و کفر از دنیا آمده باشد؛ زیرا موضوع بحث این آیات، کفاری هستند که پیوسته تا روز قیامت نسبت به حقائق قرآنی در شک‌ بوده‌اند و بنابراین آنها بی‌ایمان از دنیا رفته‌اند و ایمانی از دنیا توسط آنها آورده نشده؛ و ضمیر «بَیْنَهُمْ» که مرجعش همان کفارند نیز دلالت می‌کند که این داوری، داوری بین همان کفار بی‌ایمان است؛ پس «فاء» نتیجه یا ترتیب نیز نشان می‌دهد که اتفاقات این بخش در مرحله‌ بعد از آن داوری رخ می‌دهد؛ بنابراین بعد از داوری عادلانه خداوند عده‌ای مؤمن می‌شوند؛ و عده‌ای به کفرشان ادامه می‌دهند.

پس این داوری روشن‌گرانه خداوند در قیامت منجر می‌گردد که عده‌ای از بی‌ایمانان که تا روز قیامت نسبت به حقانیت قرآن شک و تردید داشتند در قیامت مؤمن گردند و به بهشت راه یابند «فَالَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فی‏ جَنَّاتِ النَّعیمِ»؛ گرچه برخی از کفار همچنان به کفر خود ادامه می‌دهند. از این بخش آیه نیز روشن می‌شود که ایمان‌آوری ‌و عمل صالح در آخرت، جایز الوقوع و مفید است؛ چون این بخش دلالت دارد که ایمان و عمل صالح اخروی به بهشتی شدن کفاری که کفرشان تا مرحله داوری خداوند در قیامت ادامه دارد، منجر می‌گردد.