این روزها سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان در اصفهان در حال برگزاری است. در خصوص این جشنواره، تأثیری که بر جریان فیلم‌سازی کودک و نوجوان دارد و وضعیت امروز سینمای کودک و نوجوان با سیروس حسن‌پور، کارگردان سینما و تلویزیون که تجربه ساخت چندین فیلم کودک را دارد به گفت‌وگو نشستیم.
حسن‌پور فعالیت سینمایی را سال ۱۳۴۹ با بازی در فیلم «عمو سیبیلو» به کارگردانی بهرام بیضایی آغاز کرد. او ساخت آثاری مانند مسافران شهر، بازی نقاب‌ها، مروارید، تصمیم کبری، چوپان دروغگو، قطار کودکی، دهقان فداکار، غاز مهاجر و رضایت‌نامه را در کارنامه کارگردانی خود دارد و به عنوان دستیار کارگردان نیز در کنار مجید مجیدی، ابراهیم حاتمی‌کیا و شهرام اسدی حضور داشته است.
این تهیه‌کننده و فیلم‌نامه‌نویس همچنین امروز و همزمان با هفته جهانی کودک در کارگاهی حضور پیدا کرده و در آن به مباحثی همچون کارگردانی فیلم در سینمای کودک و تفاوت آن با سینمای بزرگسال و هدایت بازیگران کودک و نوجوان در صحنه می‌پردازد.
چراغی که سوسو می‌زند
سیروس حسن‌پور در ابتدا با بیان اینکه وجود جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان برای سینمای ایران مغتنم است، این جشنواره را مانند چراغی دانست که سوسو می‌زند اما باید تقویت شود. او بیان کرد: برگزاری چنین جشنواره‌هایی به تنهایی کافی نیست اما باز هم خوب است. چندین انیمیشن در یک، دو سال گذشته ساخته شد و به اکران رسید. موفقیت این انیمیشن‌ها نشان داد اگر بخواهیم، می‌توانیم آثار فاخری تولید کنیم، به فروش برسانیم و درآمدزایی کنیم. همچنین این امید را در ما به وجود آورد که می‌توانیم کودکان و نوجوانان را مانند گذشته برای تماشای فیلم به سینماها ببریم و یا حتی اگر این کار مسئولیتی برای مسئولان آموزش و پرورش دارد، دست‌کم در مدارس زنگ سینما راه‌اندازی کنند و این فرصت را از آن‌ها دریغ نکنند.
حمایت‌ها در حد شعار نباشد
وی در پاسخ به این پرسش که بخش بین‌الملل جشنواره‌های کودک و نوجوان چه تأثیری بر اقتصاد سینمای کودک دارد، عنوان کرد: تأثیر زیادی ندارد اما تعامل فیلمسازان ایرانی با فیلمسازان خارجی که در بستر این جشنواره‌ها شکل می‌گیرد می‌تواند منجر به اتفاق‌های خوبی بشود. البته نباید صحبت‌ها در حد شعار باشد و واقعاً باید به وعده‌ها عمل شود. مثلاً در یک قرارداد وزیران فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران و عراق تصمیم گرفتند تولیدهای مشترکی داشته باشند. در پی این موضوع من فیلم‌نامه‌ای را با همکاری کانون پرورش فکری کودکان نوشتم و قصه هم درباره دو نوجوان ایرانی و عراقی است. این فیلمنامه تصویب شد اما هنوز برای ساخت آن با وجود پیگیری‌ها به نتیجه نرسیدم. از این جهت تأکید می‌کنم اگر توافقی هم صورت می‌گیرد، طرفین باید به آن پایبند باشند.
کودکان و نوجوانان قشر آینده‌ساز جامعه هستند
حسن‌پور با تأکید بر اینکه کودکان و نوجوانان در هر جامعه‌ای اولویت اول فرهنگی آن کشور هستند، معتقد است در حال حاضر مسئولان مرتبط با جریان فیلم‌سازی اصلاً به این قشر توجهی ندارند. در حالی که در گذشته امکانات وسیعی در اختیار تلویزیون، نهادهای آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و... قرار می‌گرفت. او گفت: دهه‌های ۶۰ و ۷۰ فیلم‌های کودک و نوجوان خوبی برای این گروه سنی ساخته می‌شد که اتفاقاً از آن‌ها هم استقبال می‌شد اما اکنون به این گروه سنی بسیار بی‌توجهی می‌شود.
مشکلات اقتصادی و بی‌توجهی به مسائل کودک و نوجوان
این کارگردان علت بی‌توجهی به کودکان و نوجوانان را مشکلات مختلفی دانست که کشور در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی با آن مواجه است. حسن‌پور توضیح داد: با توجه به مشکلات معیشتی که این روزها همه با آن دست به گریبان هستیم یک خانواده با چه انگیزه‌ای باید فرزند خود را به سینما ببرد. خانواده‌ای که دو فرزند دارد بیشتر درگیر حل کردن مشکلات اقتصادی است و مسائل فرهنگی اصلاً در اولویت الآن خانواده‌های ایرانی نیست. از طرفی سینماها برای سودآوری بیشتر و جبران ضرر و زیان ناشی از نبود حمایت مردم، بیشتر از اینکه محیطی برای تماشای فیلم باشند به مجتمع تجاری، اغذیه‌فروشی و... تبدیل شده‌ند. مطمئناً این بی‌توجهی‌ها ضرر و زیان‌های زیادی را برای نسل‌های آینده در پی خواهد داشت.
توجه جشنواره کودک و نوجوان به خلأها
بازیگر فیلم «رگبار» با اشاره به اینکه مخاطب کودک و نوجوان نیاز به الگو دارد، بیان کرد: در حالی که سینما توان آن را دارد برای این قشر قهرمان بسازد اما تلاشی نمی‌کند. ارائه همین قهرمان‌ها و الگوها، خانواده‌ها را به سینما می‌کشاند اما در حال حاضر خلأ قهرمان ایرانی وجود دارد و کودکان و نوجوانان نسل حاضر قهرمان‌های خود را از دیگر کشورها می‌گیرند. چرا ما نتوانیم شرایطی را فراهم کنیم که آن‌ها قهرمان‌هایشان را با توجه به فرهنگ خودمان انتخاب کنند؟ جشنواره‌های کودک دقیقاً باید روی همین خلأها کار کند و سازوکاری بچیند تا فیلمسازان در همین بستر به خلق آثاری در خور و شایسته اهتمام کنند.
فیلم‌سازی برای نسلی مطالبه‌گر
این هنرمند در ادامه گفت‌وگو در خصوص بی‌توجهی نهادهایی مانند بنیاد سینمای فارابی برای ساخت یا مشارکت در تولید فیلم‌های کودک گفت: اگر مدیران کاربلد و آشنا با اقتضائات کودک و نوجوان در منصب‌ها و مدیریت نهادهای مرتبط گذاشته شوند، این خستگی و رخوتی که در عوامل سینما نفوذ کرده است، مشاهده نمی‌شود. او همچنین به نقش سازمان سینمایی در این رخوت اشاره و تأکید کرد: با توجه به هوش بالای کودکان و نوجوانان بایدها و نبایدهای حوزه فیلم سازی کودک و نوجوان باید به‌روز شود و با نگاهی امروزی بر این حوزه‌ها نظارت شود.
حسن‌پور ادامه داد: اساساً نسل جوان، نسل مطالبه‌گری است. از این رو در سینمای کودک و همچنین برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی که برای این گروه سنی مدون می‌شود باید اصلاحات اساسی صورت بگیرد. ارگان‌ها باید با دستی باز فیلم‌های متعدد تولید کنند و اجازه ورود به کسانی که آشنایی با این عرصه را ندارند، ندهند. ما شاهدیم افرادی که تخصص لازم در این حوزه را دارند، کنار رفته‌اند و افرادی جایگزین شده‌اند که اصلاً نه سینما را می‌شناسند، نه مدیریت و نه کودک را. اگر این مسیر ادامه یابد چشم‌انداز روشنی برای نسل جوان مشاهده نمی‌کنم. باید در وهله نخست نگاه کلان به مسائل داشته باشیم و در وهله بعدی حمایت صورت بگیرد.
نظر شما