به گزارش قدس آنلاین این اثر سینمایی که کاروان حضرت معصومه (س) را از حرکتشان از مدینه تا قم به تصویر کشیده است با همکاری حرم مطهر امام حسین (ع) و آستان مقدس حضرت معصومه (س)  و با مشارکت حوزه هنری تولید شده است.

طباطبایی در گذشته آثار زیادی از جمله سریال، تله فیلم و مجموعه‌های داستانی کوتاه و بلند کار کرده و از مهم‌ترین آثار وی می‌توان به فیلم‌های داستانی «قرار» و «یادت باشد»، سریال‌‎های «حیات خلوت»، «تار و پود» و…اشاره کرد.   

به گفته کارگردان، «اخت الرضا» روایت سفری اجباری از مدینه به مرو است که برای دیدار یک خواهر و برادر شکل می‌گیرد و با محوریت زندگی حضرت فاطمه معصومه(س) ساخته شده است.

در ادامه گفت‌وگوی ما را با سیدمجتبی طباطبایی درباره این فیلم و چالش های ساخت آن بخوانید.

معذوریت در نشان دادن چهره حضرت معصومه(س)

مجتبی طباطبایی در ابتدا، در خصوص سفر حضرت معصومه و روایت تاریخی این واقعه می‌گوید: قرار بر این بود که این سفر بی دردسر انجام بشود اما کاروان هرچه به راه خود ادامه می‌دهد، ماجرا شکل دیگری به خود می‌گیرد و دامنه تغییرات این سفر، سرنوشت همسفران را نیز دربر می‌گیرد. در واقع این فیلم روایت ماجرای سفر از منظر سه همسفر را بیان می کند. نفر اول مامور احضار و بدرقه دستگاه بنی عباس که کاروان را بدرقه می کند، نفر دوم اسحاق ابن موسی، برادر حضرت معصومه(س) و امام رضا(ع) به عنوان قافله سالار هاشمی و نفر سوم یک دختر جوان کارآموز طب که هم خادم حضرت و هم به نوعی نسبت سببی با ایشان دارد.  

به گفته این کارگردان، معذوریت نشان دادن چهره حضرت معصومه (س) باعث شده برای روایت این فیلم از این سه شخصیت استفاده شود.

مستندی که بدل به نسخه سینمایی شد 

طباطبایی می‌گوید: این پروژه در حقیقت یک طرح مستند ۳۰ دقیقه ایی بود از بازسازی زندگی و سفر حضرت معصومه(س) اما کار هر چه بیشتر پیش رفت با حمایت های معنوی دو آستان و حمایت های افرادی که عشق زیادی به حضرت داشتند، تبدیل به یک پروژه سینمایی شد.

این کارگردان، مسایل مالی را یکی از  چالش‌های این اثر می‎‌داند و بیان می‌کند: نام حضرت معصومه(س) و امام حسین(ع) بسیار دلگرمی به ما می داد. با وجود سختی هایی که این کار داشت اما دست های پنهان این دو عزیز، ما را در مسیری که به صلاح بود، قرار داد. زمانی که کارگردان و تهیه کننده تصمیم به ساخت یک اثر می کند، بسیار برای او اهمیت دارد که با چه تیمی کار کند. بخشی از عوامل به انتخاب خودم بود و بخشی دیگر حتما برای این‌کار انتخاب شده بودند و کار برای این بانو روزیِ آن‌ها بود.

طباطبایی ساخت اثر تاریخی را به نسبت سایر ژانرها سخت‌تر می‌داند اما می‌گوید این سختی لذت خودش را دارد و اگر همین عوامل در کنارم باشند باز هم فیلم تاریخی می سازم.

ساخت لوکیشن‎‌های متعدد تاریخی 

طباطبایی، سفر کردن و ساخت لوکیشن‎‌های متعدد تاریخی را یکی از دغدغه‌های  ساخت آثار جاده‌ای عنوان می‌کند و توضیح می‌دهد: ما دائم در حال سفر بودیم. لوکیشن قم، مدینه، منازل بین راهی، نخلستان و... را لازم داشتیم که با کمک بنیاد مستضعفان و شرکت سینمایی نور طاها توانستیم لوکیشن های مدنظر را پیدا کنیم.  

وی با بیان اینکه بخشی از فیلم در بافق استان یزد ضبط شده است، در خصوص حضور بازیگران در این فیلم گفت: برای انتخاب بازیگران به سراغ افرادی رفتیم که بسیار مستعد بودند، بخشی از آن ها بازیگران حرفه‌ایی بودند که بر اساس ارق مذهبی و علاقه به این فیلم‌ها در کار حاضر شدند و بخشی هم هنرمندان تئاتر بودند.

این کارگردان در خصوص منابع مورد استفاده برای ساخت این اثر تاریخی بیان می‌کند: از مقالات تاریخی که کنگره بزرگداشت حضرت معصومه(س) و مکانت فرهنگی قم داشتند، استفاده کردیم اما «مقاتل الطالبین» ابوالفرج اصفهانی، «تاریخ قم» حسن ابن محمد قمی و کتاب «حضرت معصومه(س)فاطمه دوم» محمدمهدی اشتهاردی ، منابع اصلی ما بودند.

تاثیر فرهنگی سفر حضرت معصومه(س)

طباطبایی با ذکر این نکته که تلاش کردیم با  ساخت این اثر، نقش زن مسلمان و تاثیری که می‌تواند بر تاریخ بگذارد را نشان دهیم در خصوص نقش حضرت معصومه چنین می‌گوید: علیرغم ذهنیتی که دشمنان دارند و می گویند که زن مسلمان ورود و ظهور اجتماعی ندارد، این فیلم روایتگر کارکرد زینب وار حضرت معصومه(س) و دیگر ارحام مطهره است. تاثیر فرهنگی سفر ایشان باعث شد که مجاهدت و مظلومیت برادرشان؛ امام رضا(ع) حفظ شود.

این هنرمند می‌افزاید: تاریخ اسلام مملو از سوژه هایی است که تا به حال به آن ها به دلیل معذوریت هایی، پرداخته نشده است. به عنوان مثال انیمیشن شاهزاده روم با بیانی روان و شیرین  زندگی مادر حضرت مهدی (عج) را قبل از ازواجش، روایت می‌کند و نشان می‌دهد مادربزرگ امام زمان(عج) که بخشی از تاریخ تشییع مرهون زحمات ایشان است، در آن برهه وظیفه هدایت شیعیان را برعهده داشتند و باعث حفظ جان امام شدند.  این دسته از اتفاقات در تاریخ وجود دارد که باید آن‌ها را واکاوی کنیم.

زمینه‌های معرفی شخصیت های معصوم

وی در پاسخ به این سوال که تأسی به بانوان پرهیزکاری همچون حضرت فاطمه معصومه (س) تا چه اندازه می‌تواند در مسیر آینده دختران این مرز و بوم مؤثر باشد، عنوان می‌کند: متولیان فرهنگی بنا به ملاحظاتی، موفق به معرفی درست بزرگان دین ما نشده‌اند. زنان امروزی از رویکردهای اجتماعی، تصویری در ذهن خود ندارند و از برخی ائمه صرفا اطلاعات کمی در دست دارند. آیا ما توانسته‌ایم حضرت معصومه(س) را به عنوان الگو به دختران امروزی معرفی کنیم؟ به نظر من خود فیلم، اتفاقی ویژه برای قصه است و تصویرگری نمایشی با رعایت ملاحظات می تواند در این امر موثر باشد. امید است که متولیان در آینده چه در حوزه کتاب و ادبیات و چه حوزه رسانه، بتوانند معرف صحیح شخصیت‌های معصوم باشند.

تکنیک ومحتوا برای ساخت فیلم

طباطبایی در ادامه به الزامات ساخت آثار تاریخی و دینی اشاره می‌کند و می‌گوید: برای انجام یک کار تاریخی خصوصا زندگی اهل بیت(ع) به دو بال تنیک و محتوا نیاز داریم. در محتوا فیلم‌نامه‌نویس باید به فضای تاریخی و دینی اشراف داشته باشد. همچنین نظارتی که آستان ها بر محتوای کار اعم از نمایش یا عدم نمایش شخصیت معصوم و مستندات تاریخی دارند حائز اهمیت است. در  تکنیک و هنر نیز باید خط درست و تکنیکی بر فیلم حاکم شود که این کار توسط تکنسین ها ارائه می‌شود. اگر این بال با هنرمندانی که به این مسیر اعتقاد دارند، قوی شود و هم افزایی کنند، رشد زیادی حاصل می شود.

استقبال از فیلم در مشهد و قم

این کارگردان در پایان در خصوص اقبال مردم از فیلم‌های تاریخی و مخصوصا «اخت الرضا» چنین می‌گوید: این فیلم در ماه خرداد و مصادف با ولادت حضرت معصومه و امام رضا (ع) یک اکران داشت که از این اکران استقبال زیادی شد. در آن اکران نظراتی مبنی بر نقاط قوت و ضعف برای اکران عمومی داده شد که اصلاح کردیم. در شهرهای مذهبی مانند قم و مشهد مردم اقبال بیشتری از کار داشتند. همچنین اکران عمومی قم که روز سه شنبه ۱۸مهرماه صورت گرفت، اکران بسیار ویژه ای بود که این اکران شکل رونمایی به خود گرفت و از حضور اساتید سینما مانند مجید مجیدی، بهروز افخمی،آیت الله نجم الدین طبسی و...بسیار خرسند شدم. به هر حال ما از ابتدا قرار بود این اثر، مستند باشد و به همین منظور برای ساخت نتوانستیم تخیل‌پردازی کنیم با این حال، این فیلم با بازخوردهای مثبتی روبرو شد.