به گزارش قدس خراسان، قبح موضوع دیگر از بین رفته، کسی یادش نمی‌آید نخستین بار واژه معتاد متجاهر چه وقت و توسط کدام رسانه به کار رفت؛ اما آن‌ها حالا همه جا هستند؛ از تیترهای رسانه‌ای تا سر چهارراه، زیر پل، پارک‌ها، کنار مدرسه‌ها در همه محلات از اسماعیل‌آباد تا سجاد، از شهرک شهید رجایی و باهنر تا سناباد، احمدآباد و مطهری؛ افیون نشئگی و افسون فراموشی دردها یک طرف، همه دنیای از دست رفته‌شان طرفی دیگر.
از گرفتن یک دم دود تا دودآلود شدن هر دم از زندگیشان آن‌ها را به زانو درآورده است. مصرف دودی و تزریقی و مشامی دیگر برایشان فرقی نمی‌کند. تنها این بدن درد لعنتی را برای لحظه‌ای چند می‌خواهند به دست فراموشی بسپارند.
واکنش آدم‌ها به آن‌ها متفاوت است؛ یکی نگاهش پر از ترحم است و دیگری آن‌ها را معضلی می‌داند که چهره شهر را خراب کرده‌اند. مسئولان هم در این میان گاه‌گاهی طرح جمع‌آوری می‌گذارند و آن‌ها را به کمپ‌های اجباری می‌برند تا دل ببرند از این درد خانمان‌سوزی که دودش به چشم یک شهر رفته است.
حالا اما چند وقتی است حضورشان پررنگ‌تر از هر زمان دیگری شده. انگار ارواح فراموش شده‌ای هستند که برایمان مرئی شده باشند؛ زمانی سر چهارراه اسپند دود می‌کنند و گاهی در حال تکدی‌گری، کمر بعضی‌شان زیر این درد در سطل‌های زباله خم شده است.
۸۰۰ معتاد متجاهر تحت آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای قرار گرفتند
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی در این باره به خبرنگار قدس خراسان می‌گوید: با توجه به تفاهم‌نامه‌ای که میان ستاد مبارزه با مواد مخدر و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور منعقد شد، مددجویان ماده ۱۶، ماده ۱۵، بهبودیافتگان اعتیاد و خانواده‌هایشان زیرپوشش آموزش مهارت‌های شغلی قرار می‌گیرند و هزینه‌های این آموزش‌ها را ستاد مبارزه با موادمخدر پرداخت می‌کند. پیرو آن تفاهم‌نامه با کمک اداره کل فنی و حرفه‌ای استان و بهزیستی آموزش را در مراکز ماده ۱۵ و ۱۶ آغاز کردیم و براساس آن ۸۰۰ نفر سهمیه داشتیم که این تعداد را در رشته‌های مختلف مانند جوشکاری، در و پنجره‌سازی، بنایی، گیاهان دارویی، آرایشگری، خیاطی و گلدوزی آموزش دادیم. با توجه به اینکه افراد بیشتری متقاضی دریافت این آموزش‌ها هستند، در چند روز گذشته درخواست سهمیه جدید کردیم. محمدحسین صالحی بیان کرد ۹۰ درصد از این ۸۰۰نفری که تحت آموزش قرار گرفتند، مردان و ۱۰ درصد را زنان تشکیل می‌دهند.
اشتغال را شاید بتوان مهم‌ترین دلیل بازگشت معتادان بهبودیافته به چنگال اعتیاد دانست. محمدحسین صالحی در این باره عنوان می‌کند: امسال ایجاد اشتغال در مجاورت مراکز ماده ۱۶ در دستور کار بوده و آغاز شده است به طوری که از ابتدای سال هفت مرکز کارگاهی راه‌اندازی و غیراز این در مراکز ترک اعتیاد بخش خصوصی نیز کارگاه‌هایی ایجاد کرده‌ایم.
اشتغال ۳۰ معتاد متجاهر بهبودیافته در شهرک‌های صنعتی
وی ادامه می‌دهد: تا سال گذشته بخش عمده توان دستگاه‌های مسئول در موضوع اعتیاد مربوط به افزایش ظرفیت مراکز نگهداری معتادان در کمپ‌های ماده ۱۶ بود که از هزار و ۸۰۰ نفر به ۷هزار نفر رسید و با تکمیل مرکز برزش‌آباد تا پایان سال این عدد به ۸ هزار نفر خواهد رسید؛ اما امسال بیشتر بر بحث توانمندسازی تمرکز کردیم و افزون بر ایجاد کارگاه‌های اشتغال در مجاورت مراکز ماده ۱۶، به تازگی در تفاهم‌نامه‌ای که با شرکت شهرک‌های صنعتی دادگستری و بهزیستی داشتیم، طرحی دادیم تا کسانی که از مراکز ماده ۱۶ ترخیص می‌شوند، در شهرک‌های صنعتی استان مشغول به کار شوند و تاکنون ۳۰ نفر در این شهرک‌ها جذب شده‌اند. همچنین از سال‌های گذشته تفاهم‌نامه‌ای با شهرداری برای اشتغال معتادان بهبودیافته داریم که امسال هم باید تغییراتی در آن ایجاد کنیم تا زمینه کار نیروهایی که از مراکز ترک ترخیص می‌شوند، در فضای سبز یا سایر پروژه‌های شهرداری فراهم شود.خیلی از معتادان متجاهر پس از ترک هم کسی منتظرشان نیست. داغ اعتیاد حتی پس از ترک و توانمند شدن هم بر پیشانیشان باقی مانده است و آغوشی برای بازگشتشان باز نیست. انگار حنایشان دیگر رنگی ندارد؛ موضوعی که سبب برگشتشان به پاتوق‌های نشئگی و افیون می‌شود.
ایجاد مراکز توانمندسازی در مجاورت مرکز ماده ۱۶
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی در این مورد خبر خوشی دارد و بیان می‌کند: کار دیگری که امسال برای توانمندسازی افراد بهبودیافته آغاز کردیم، ایجاد مراکز توانمندسازی و اقامت در کنار مراکز ماده ۱۶ است تا فرد پس از ترخیص، دوباره به پاتوق‌های معتادان متجاهر نرود و آلوده مواد مخدر نشود. درب این مراکز بسته نیست و افراد زندگی خود را در اجتماع دارند. این مراکز برایشان افزون بر اشتغال، سرپناه هم دارد و می‌توانند تا یک سال آنجا زندگی کنند. این کار یعنی ایجاد مراکز توانمندسازی در مجاورت مرکز ماده ۱۶ یک کار نمونه در کشور است. به این ترتیب افرادی که پس از ترک، سرپناهی ندارند یا خانواده آن‌ها را پذیرش نمی‌کند، در اجتماع بی‌سرپناه رها نمی‌شوند تا دوباره آلوده شوند. در ۶ ماهه دوم امسال این موضوع به بهره‌برداری خواهد رسید و در مجموع برای ۴۵۰ نفر ظرفیت سرپناه ایجاد می‌شود.
وقتی آمار معتادان متجاهر را از صالحی می‌پرسم، پاسخی که می‌دهد، همان عددهای تکراری گذشته است. او می‌گوید: آمار در حوزه اعتیاد برآوردی است و طبق همین برآوردها حدود ۹ هزار معتاد متجاهر در خراسان رضوی داریم که از این تعداد ۷ هزار نفر در مشهد هستند. ظرفیت مراکز ترک اعتیاد دولتی در کل استان ۷ هزار نفر بوده که ۵ هزار نفر در مشهد است.
آغاز دور جدید جمع‌آوری معتادان متجاهر در مشهد
صالحی عنوان می‌کند: پیش از این در منطقه اسماعیل‌آباد کلونی‌های ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفره معتادان متجاهر را داشتیم؛ اما طی حدود ۳۰ عملیات جمع‌آوری که انجام دادیم، منطقه برایشان ناامن شد و به دیگر مناطق مانند بزرگراه پیامبراعظم(ص) روبه‌روی بازار ملل رفتند. از ۲۰ شهریور تا ۱۵ مهر بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ نفر جمع‌آوری شدند و در دو سه روز آینده یک جمعیت هزار نفری دیگر جمع‌آوری و پس از آن فضای شهر تقریباً عادی خواهد شد.
طرح مدیریت موردی برای حمایت از معتادان متجاهر
کارشناس مسئول دفتر اعتیاد بهزیستی خراسان رضوی نیز در این‌باره به خبرنگار قدس خراسان می‌گوید: مسئولیت بهزیستی بیشتر نگهداری و درمان معتادان است. در مدت ۳ تا ۶ ماهه نگهداری این افراد در مراکز ترک، تست هیچ‌کدام مثبت نبوده به این معنا که هیچ ماده مخدری وارد مراکز ماده ۱۶ بهزیستی نشده است. نکته قابل توجه اینکه هیچ‌کدام از این مراکز توسط نیروی انتظامی مراقبت نمی‌شود و نظارت توسط برخی از همین بیماران صورت می‌گیرد. در عین حال در هیچ‌کدام از این مراکز فرار، اغتشاش، مصرف مواد یا فوتی نداریم.
امیر گوهری ادامه می‌دهد: بهزیستی فراتر از مسئولیت‌هایی که در حوزه اعتیاد دارد، اقدام‌هایی انجام داده و برای پاکی معتادان و بازگشت نداشتن آن‌ها به اعتیاد نیز برنامه‌ریزی کرده است. طرح مدیریت موردی در همین راستا در حال انجام بوده و در این طرح مددکاران آموزش‌دیده و باتجربه‌ای همکاری می‌کنند.
وی عنوان می‌کند: مددکاران، افراد بهبودیافته‌ای را که از مراکز ماده ۱۶ مرخص می‌شوند، غربال می‌کنند. اگر بیمار نیاز به سیستم حمایتی داشته یا جوان و باانگیزه باشد، او را وارد طرح مدیریت مورد می‌کنند. در این طرح یک مددکار حدود ۲۰ تا ۳۰بیمار را مورد حمایت دارد و از آن‌ها مراقبت می‌کند که به سمت اعتیاد برنگردند.
کارشناس مسئول دفتر اعتیاد بهزیستی خراسان رضوی با بیان اینکه نخستین مسئله و مشکل معتادان بهبودیافته با خانواده‌هایشان است، می‌گوید: مددکار هفته‌ای یک بار به منازل این افراد مراجعه می‌کند و برای خانواده‌هایشان یک سری آموزش‌های توجیهی می‌گذارد. همچنین بحث اشتغال این بیماران را پیگیری می‌کند و با پیمانکاران یا کارفرمایان جلسه می‌گذارد و آن‌ها را برای برخورد با فرد معتاد توجیه می‌کند؛ چرا که یکی از عوامل اصلی بازگشت به اعتیاد، بیکاری افراد است.
گوهری متذکر می‌شود: این مددکاران در اختیار بیمار هستند و از ۷ صبح تا ۱۲ شب هر لحظه‌ای که بیمار با مشکلی مواجه شود، می‌تواند با مددکارش تماس بگیرد و از او کمک بخواهد. همچنین مسائلی مانند برقراری مستمری کمیته امداد، گرفتن شناسنامه و حل مشکلات حقوقی از دیگر مواردی است که توسط مددکاران پیگیری می‌شود.
وی در خصوص تأثیرگذاری این طرح می‌گوید: در حال حاضر هزار بیمار زیر پوشش طرح مدیریت مورد هستند. این طرح از سال ۱۴۰۰ آغاز شده وافزون بر ۷۳ درصد این افراد پاک هستند و به سمت اعتیاد بازنگشته‌اند.
کارشناس مسئول دفتر اعتیاد بهزیستی خراسان رضوی بیان می‌کند: سه مرکز توانمندسازی با حدود ۹۰ نفر ظرفیت داریم و مخصوص بیمارانی است که وارد طرح مدیریت مورد شده‌اند؛ اما سرپناهی ندارند و توسط مددکاران در این مراکز ساماندهی می‌شوند. دو مرکز برای آقایان و یک مرکز برای بانوان است. افراد یک سال در این مراکز هستند تا توانمند شده، یا به خانواده برگردند یا بتوانند برای خودشان محلی برای زندگی تهیه کنند.
گوهری می‌گوید: در این مراکز بدون اطلاع قبلی از بیماران تست گرفته می‌شود. در یک سال گذشته بیشتر این افراد پاک بودند. این موضوع مهمی است که یک معتاد متجاهر ترک کند، هر روز به سر کار برود و بیاید؛ اما لغزش نداشته باشد و حتی پولش را ذخیره کند.
معتاد متجاهر به مصرف‌کنندگان مواد مخدری گفته می‌شود که با وجود بسترهای لازم برای درمان و حتی حمایت‌های خانواده و دولت حاضر به ترک‌کردن اعتیاد خود نیستند. این دسته از معتادان بر اساس قانون مبارزه با مواد مخدر به شکل اجباری به مراکز درمان، بازتوانی و کاهش آسیب اعتیاد برای ترک کردن برده می‌شوند. توانمندسازی، حلقه مفقوده ساماندهی و بازپروری است که در تمام این سال‌ها مورد غفلت واقع شده و حالا تأمین مراکز اقامت و مددکاران تمام‌وقت برای بهبودیافتگان اعتیاد، آغوش گرمی است که می‌تواند برای شکستن چرخه باطل اعتیاد و برگرداندن این افراد به جامعه امیدوارکننده باشد.
خبرنگار: معصومه مؤمنیان
نظر شما