واکنش بلاگرهای عرب زبان خصوصا لبنانی ها پس از آغاز جنگ جدید در غزه را بر اساس نوع عملکرد می توان به چهار دسته تقسیم کرد. آن دسته که به هیچ عنوان حاضر نشدند در صفحات خود حتی کوچکترین عکس العملی نشان دهند. دسته دوم کسانی بودند که به گذاشتن یک استوری بسنده کردند و همچنان روال سابق خود را ادامه دادند و دسته سوم کسانی بودند که از همان ابتدا خط مشی خود را مشخص و اعتراض شدید خود را نسبت به جنایات رژیم صهیونیستی اعلام نمودند.

البته دسته آخر که تعدادشان اندک است نیز اعلام کردند که تا اطلاع ثانوی از فعالیت در صفحاتشان در اعتراض به این شرایط دست می کشند. قابل توجه است که در جهان عرب و به دلیل وجود طوایف و مذاهب مختلف و متنوع اغلب بلاگرها سعی می کنند موضع خاصی نسبت به مسائل اختلافی از خود بروز ندهند. مثلا از مذهب خود حرفی به میان نیاورند و یا دیدگاه های سیاسی خود را بیان نکنند. چرا که همین بیان مواضع سیاسی و یا تاکید بر مذهب و یا فرقه خاصی باعث ایجاد اختلاف و بحث های بیهوده و در نهایت نیز باعث ریزش شدید فالورهایشان می شود و از آنجایی که آنها از این راه درآمدهای هنگفتی بدست می آوردند و نیاز به این دنبال کنندگان دارند سعی می کنند مراقب باشند تا در این دام گرفتار نشوند.

دور از ذهن نیست که شاید رعب و هراسی که حکام کشورهای عربی برای ملتهایشان در زمینه اظهار نظرات سیاسی ایجاد کرده اند نیز دلیلی بر این امر باشد. مثلا بلاگر غذایی به نام فاطمه کتشن، از کشور لبنان و منطقه خیام در جنوب لبنان است و البته هم اکنون به دلیل ازدواج در کشور کویت زندگی می کند، هر از چند گاهی به لبنان و پیش خانواده خود می آید. از گوشه و کنار صفحه وی می توان فهمید که وی شیعه است اما در صفحه­اش هیچ گاه صحبت واضحی از شیعه بودن او نمی شود، این درحالی است که روز ملی کویت و یا روز ملی عربستان سعودی را تبریک می گوید و دائم برای طول عمر حکام این دو کشور نیز دعا می کند.

در موقعیت های مختلف و درگیری های جسته و گریخته که میان فلسطیان و اشغالگران رخ می داد این بلاگرها نهایتا به ذکر عبارت دعایی "حسبنا الله و نعم الوکیل" بسنده می کردند و کمتر وارد جزئیات می شدند. و یا هنگامی که کشورهای عربی در جریانات عادی سازی روابط با رژیم اشغالگر و بازگشایی سفارتخانه هایشان با یکدیگر مسابقه گذاشته بودند کمتر بلاگری سعی می کرد در این زمینه موضع گیری و اظهار نظر نماید.  اما امروز و پس از گذشت 10 روز از آغاز عملیات طوفان الاقصی می‌توان الگویی از واکنش این بلاگرها را ترسیم کرد. ابتدا لازم است که این واکنش ها را در بستر و فضای اینستاگرام سنجید که در گرماگرم اتفاقاتی این چنین قوانینی بس سختگیرانه دارد و از اعمال آن نیز ابایی ندارد.

واکنش نرم افزار اینستاگرام به این موضوع

این بار هم اینستاگرام در قبال این موضوع موضعی سخت گرفت و کسانی را که علیه رژیم اشغالگر اقدام به انتشار پُست و استوری می کردند را محدود و یا تعلیق می کرد. دقیقا همانکاری که در جریان شهادت سردار قاسم سلیمانی انجام داد. بسیاری از صفحات پر بازدید و پر فالور ایسنتاگرام را تنها و تنها به جرم نام بردن از سردار تعلیق و یا کاملا از دسترس خارج شدند. پیشتر گفته شد که بلاگرهای عرب و لبنانی اکثرا دارای دنبال کننده گان زیادی هستند و از صفحات خود استفاده های تجاری می کنند. بنابراین در درجه اول تمایلی به اخطار گرفتن از اینستاگرام و در نتیجه از دست دادن صفحات خود ندارند. اما دسته سوم که در قبال این جریان سکوت نکردند چگونه اعتراضات و انضجار خود را اعلام نمودند؟؟ در ادامه سعی می کنم به برخی از این واکنش ها اشاره کنم که بعضا ابتکار عمل های جالبی به حساب می آید.

تولید محتوای ویدئویی مبتکرانه

برخی از این فودبلاگرها یا همان بلاگرهای غذا، با تهیه ویدئوهایی به ظاهر آشپزی سعی در زنده نمودن نام فلسطین داشتند. که آموزش غذاهای سنتی فلسطینی و استفاده از چفیه یکی از این راهها بود. بلاگری به نام محمد الکحله غذای سنتی فلسطینی به نام "السماقیه" را آموزش می دهد در حالی که چفیه بر گردن می اندازد و سپس کار خود را آغاز می کند. وی در پست آموزشی دیگر یک بیسکویت با طرح پرچم فلسطین آموزش می دهد. یا بلاگری به نام حسن عبدالله در آخرین پست خود "المُسخن" یکی از غذاهای اصیل فلسطینی را آموزش می دهد. ماده اصلی در این غذا سماق قرمز است که این بلاگر با ابتکار عمل از پودر سیاه به جای آن استفاده می کند، البته این بلاگر هم نماد فلسطین که همان چفیه است را نیز برگردن دارد. و یا فاطمه کتشن که علاوه بر آموزش یکی از غذاهای سنتی فلسطین به نام "السطه الغزاویه" در دیگر پست های آموزشی خود بعد از حملات اسرائیل در پس زمینه و روی میز کارش از یک روزنامه استفاده می کند که با تیتر بزرگ روی آن نوشته است " کفی صمتا" به این معنا که سکوت کافی است. برخی نیز مانند مصطفی الرتیمی طی ویدئو کلیپ های کوتاه نقشه فلسطین را طراحی و همزمان در کنار آن تصاویر کودکان و زنان زخمی و شهید فلسطینی را ترکیب کرده بودند.

تغییر در شکل نوشتن کلماتی مثل "غزه" و "فلسطین"

ابتکار دیگری که در این روزها شاهد آن بوده ایم، که البته یکی از راه حل های بلاگر ها در مورد کلماتی است که اینستاگرام عموما نسبت به آنها حساس است، تغییر در شکل نوشتن کلمات و تغییر ظاهری آن است. به عنوان مثال می توان تغییر نوشتاری کلمه غزه و فلسطین به شکل های زیر را نام برد: غzه، غ*زه، فلسTین، فلس*ین.

به راه انداختین کمپین

از آنجایی که احتمال کشیده شدن دامنه این جنگ به جنوب لبنان هم وجود داشت، بسیاری از ساکنان جنوب لبنان، در اقدامی پیشدستانه و با هماهنگی نیروهای حزب الله و ارتش لبنان، خانه های خود را ترک کردند. هر چند اغلب خانواده و آشنایانی در شهرهای دیگر از جمله بیروت دارند اما یکی از بلاگرهای لبنانی که کسب و کارش تولید محصولات غذایی خانگی است و زنی بیوه است کمپینی به راه انداخت و اعلام کرد که در آشپزخانه من به روی تمامی کسانی که از جنوب کوچ کرده اند باز است و در حد توانم مواد و وعده غذایی در اختیارشان قرار می دهم. گفتنی است که هر چند این اقدام وی بسیار مورد توجه قرار گرفت اما مخالفانی هم داشت که این اقدام وی را توهین به شان مردم غیور و فداکار جنوب لبنان تلقی کردند.   

اینها نمونه هایی از اقدامات حامیان فلسطین در فضای به شدت امنیتی اینستاگرام بود که شاید از این به بعد شکل های مبتکرانه دیگری نیز به آن اضافه شود. اما در مجموع می توان به این نتیجه رسید که هر چند حوادث اخیر غزه و حملات بی وقفه و وحشیانه رژیم اشغالگر خنجری عمیق به جان جهان اسلام نشاند اما در عین حال باعث پررنگ تر شدن مرز بین حق و باطل و متحد شدن هرچه بیشتر مسلمانان در امری واحد شد. امید است که به زودی شاهد رهایی قدس عزیز از چنگال اشغالگران باشیم، ان‌شاءالله.