حجت الاسلام احمد اولیایی در یادداشتی با عنوان «حوزه، حرم و طلبه» نوشت:

هیچکس نمی‌تواند منکر رابطه عمیق حوزه‌های علمیه با حرم‌های امامان علیهم السلام و مشاهد مشرفه و امامزادگان شود اما گاهی بازخوانی این رابطه با نگاهی به وضع موجود می‌تواند ما را به نقطه مطلوب این رابطه بیشتر هدایت کند.

حوزه علمیه قم به عنوان مهمترین حوزه جهان تشیع همیشه در کنار حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها از تأثیرات مثبت این همجواری بهره مند بوده است؛

* نفس زیارت این بانوی بزرگوار توسط طلاب و علما، پاکیزگی روح و آماده سازی جان برای کسب بیشتر معارف اهل بیت علیهم السلام را به همراه داشته است.

* خود حرم و رواق ها محلی مناسب برای مباحثات علمی طلاب بوده که فضای معنوی حرم نیز بدان روح خاصی می بخشیده است.

* زیارت مداوم قبور علما برای طلاب جوان حوزه قم آورده هایی از جنس ادب، امید، انگیزه و استمداد داشته است.

* برقراری درس های علما در فضای قدسی حرم و اطراف آن یکی دیگر از بهره مندی حوزه از حرم بوده و هست. درس های خارج فقه و اصول و تفسیر که هم استاد و هم شاگرد با وضو وارد آن شده و حضرت معصومه سلام الله علیها را یا قبل و یا بعد از درس زیارت می کنند.

* حضور مداوم طلاب در حرم یادآور همنشینی عمیق علم و معنویت است. بدین معنا که طلبه، علم را از حوزه می گیرد و با معنویت حرم می آمیزد و مسیر تحصیل و تبلیغ را با این دو بال طی می کند.

* در میان مردم بودن یکی دیگر از تأثیرات مثبت است. طلاب در حرم در میان مردمانی هستند که برای زیارت آمده اند، فرصتی که هم خاصیت تبلیغ دارد و هم از مردم جدا نبودن.

اما اکنون بنظر می رسد وضع، کمی متفاوت شده است و شاید لازم است رابطه حوزه علمیه و حرم بازخوانی شود.

وضعیت را باید در سطحی بالاتر فهم کرد؛ سطحی که از اقتضائات زندگی مدرن صحبت می کند و عمده انسان های جامعه امروز از جمله طلاب را نیز دربرگرفته است.

زندگی مدرن اشاره به زیست انسان در جامعه‌ای دارد که سرعت، فردگرایی، توجه شدید به امر معیشت، کاهش سطح ارتباطات اجتماعی، یکه تازی فضای مجازی، قدرت ساختارها، عقلانیت ابزاری و ... در آن حکم فرماست.

طلبه ای که پیشتر با شهریه ای اندک در حجره یا خانه ای محقر در اطراف حرم می زیست و اولویتش تحصیل و زیارت حرم بود، اکنون با اولویت رفاه، اولویت شئون و جایگاه اجتماعی و اولویت امر معیشت، به راحتی و شاید هم با اکراه و اجبار از حرم فاصله می گیرد. البته شاید از زیارت به معنای هفتگی و خانوادگی اش فاصله نگیرد؛ اما از آنچه بالاتر در باب رابطه حوزه و حرم ذکر شد قطعا فاصله می گیرد.

فضای مجازی از طرف دیگر به عنوان ساختار و زمینه ای مدرن، دارد ایفای نقش می کند؛ طلبه مدرن امروز، اساسا بخشی از تحصیل، تدریس و تبلیغ خود را در فضای مجازی می گذراند و نه فقط حرم و فیضیه و اطرافش؛ بلکه جامعه را به نوعی کمتر می بیند.

در یک جمله شاید بتوان گفت طلبه امروز کمتر نیاز خود را در بودن در فیضیه و حرم تعریف می کند.

این وضعیت را بعید می دانم بشود به حالت اولیه بازگرداند؛ چراکه نه ایده‌ای در این باب هست؛ نه توانی و البته نه ساختارهای قدرتمند جامعه و نه زیست امروزی طلاب چنین اجازه ای می دهد.

اساسا این یادداشت در صدد بود تصویری از وضعیت رابطه سه گانه حوزه، حرم و طلبه ارائه دهد.

این که وضعیت فعلی بد است یا خوب، فرصت است یا تهدید، راه حلی وجود دارد یا خیر، به جلسات و گفت‌وگوهای کارشناسی تر نیاز دارد.

آنچه که فعلا به طور قطع می‌توان گفت، این است که برکت و آثار مثبت ارتباطات اجتماعی طلاب در حرم و اطراف آن اعم از مقوله زیارت، تحصیل، تدریس، مباحثه، گفت‌وگو و .... می‌تواند حتی بیش از سال های دور باشد.