جواد محقق، شاعر و نویسنده بزرگسال و نوجوان است که تجربه معلمی و تدریس در مدارس را هم دارد. او جزو نویسندگانی است که دغدغه کتاب‌خوانی دانش‌آموزان را دارد و گام‌هایی در ترویج کتاب‌خوانی برداشته است.
به گفته این نویسنده بحث ساعت کتاب‌خوانی در مدارس که به تازگی برخی از شخصیت‌های فرهنگی و مسئولان وزارت ارشاد کشور هم اشاره‌ای به آن کردند، در دولت‌های قبلی هم وجود داشته اما نتیجه مشخصی نداشته و به صورت رسمی به اجرا درنیامده است. محقق بر این باور است که اجرای ساعت کتاب‌خوانی در مدارس، بار اضافی به گردن آموزش و پرورش است و کار آسانی نیست و اگر قرار است قانونی برای آن وضع شود و به اجرا درآید باید همه جوانب آن سنجیده شود.
او درباره ساعت کتاب‌خوانی در مدارس و وظایف آموزش و پرورش در کتابخوان کردن دانش‌آموزان، پیشنهادها و صحبت‌های جدی دارد که می‌خوانید.
این طرح مشکلی را حل نمی‌کند
جواد محقق در ابتدا در خصوص اختصاص ساعت مطالعه آزاد کتاب‌خوانی در برنامه هفتگی مدارس گفت: به نظر من مطالعه یک ساعت کتاب‌های غیردرسی در طول یک هفته، مشکل عمده‌ای را از نوجوانان حل نمی‌کند و با این روش اهل مطالعه نمی‌شوند. در گذشته زنگی به نام زنگ انشا داشتیم که زیاد مورد توجه قرار نمی‌گرفت و معمولاً جنبه تفریح داشت و متأسفانه در اختیار معلمانی قرار می‌گرفت که تخصصی در انشا نداشتند.
وی افزود: من سال‌ها سردبیر مجلات رشد بودم و دقیقاً نمی‌دانم طرحی که مطرح شده، سازوکار اجرایی مشخصی دارد؟ به زمینه‌های آماده‌سازی و مشکلات طرح فکر کرده‌اند؟ بحث دیگر خانواده‌ها هستند که باید با این طرح موافق باشند. خانواده‌ها با وجود ادعاهایی که دارند تمام وقت خود را صرف کلاس‌های درسی و آموزشی فرزندانشان می‌کنند و بعضی از آن‌ها نیز از این موضوع که کودکشان کتاب غیردرسی بخواند، شکایت می‌کنند. تصور آن‌ها این است که کتاب‌های درسی مهم‌تر از کتاب‌های غیردرسی است. در حالی که کتاب‌های درسی جهت مطالعه را سر و سامان می‌دهد اما دلیل نمی‌شود که نوجوانان به سمت کتاب‌های دیگر نروند. خانواده‌ها نباید آن قدر بچه‌ها را درگیر کلاس‌های آموزشی زبان، هنر و... کنند که آن‌ها فرصت بچگی کردن نداشته باشند.
نقطه عطفی در کتاب‌های کودکانه دیده نمی‌شود
این نویسنده همچنین اظهار کرد: کودکانی که در دوران تحصیل خود اثری از کتاب و کتاب‌خوانی در خانه و خانواده خود نمی‌بینند، طبیعی است آشنایی با کتاب نداشته باشند. این گونه کودکان در نمایشگاه‌های کتاب شرکت نمی‌کنند. از طرفی معلمان هم همه هم و غم خود را کتاب‌های درسی می‌دانند و هیچ حرفی از کتاب‌خوانی نمی‌زنند. در بسیاری از مدرسه‌ها یا کتابخانه‌ای وجود ندارد و یا فعال نیستند. کلاس‌های درسی به قدری وقت بچه‌ها را می‌گیرد که در زنگ‌های تفریح فقط تمایل به استراحت دارند و به سمت کتاب‌خوانی نمی‌روند. بعضی از کتابخانه‌های مدارس در یک اتاق کوچک و انباری مانند تأسیس شده و هیچ نقطه عطفی در کتاب‌ها به خصوص کتاب‌های مخصوص کودکان دیده نمی‌شود. تا زمانی که کتابخانه قلب تپنده مدرسه و محل رجوع عمومی بچه‌ها نباشد و بهترین فضای مدرسه به کتابخانه اختصاص داده نشود، طبیعتاً رغبتی برای کتاب‌خوانی در مدارس وجود نخواهد داشت.
کودکان نباید به اجبار کتاب‌های درسی را بخوانند
نویسنده کتاب «خواب خوب» با بیان اینکه آموزش و پرورش در شرایط فعلی، وقت دانش‌آموزان را با کتاب‌های درسی پر می‌کند، افزود: عزیزانی که پیشنهادهایی بر مبنای زنگ کتاب‌خوانی در مدارس دارند، ابتدا باید توضیحات لازم را ارائه دهند تا مطالبه عمومی بدون زمینه نسبت به نهادی که مشکلات زیادی در جامعه دارد، به وجود نیاید.
محقق معتقد است خانواده‌ها نقش مهم‌تری نسبت به آموزش و پرورش در این زمینه دارند زیرا بسیاری از مسائل آموزشی پیش از ورود به دوران دبستان شکل می‌گیرد. در دوران دانش‌آموزی بیش از 95درصد دانش‌آموزان سمت کتابخانه‌های مدرسه نمی‌روند و این موضوع نشان‌دهنده این است که آن‌ها آموزشی در این مورد ندیده‌اند.
او بیان کرد: بر اساس شواهد والدینی که ساعاتی از روز را در منزل به کتاب‌خوانی و مطالعه مشغول هستند، می‌توانند علاقه به مطالعه کتاب را در فرزندانشان ایجاد کنند. همچنین والدین می‌توانند شبی یک صفحه حکایت‌های مختلف مانند گلستان سعدی را برای فرزندان خود بخوانند و این عامل موجب پرورش دادن ذوق کودکان می‌شود. این مسئله در راستای رشد بچه‌ها و میل آن‌ها به کتابخوان شدن کمک بیشتری می‌کند تا اینکه بخواهیم به نظام آموزش و پرورش فعلی دلخوش باشیم.
گرانی کتاب بهانه‌ای برای نخریدن
نویسنده کتاب «باران بهانه بود» با بیان اینکه گران بودن کتاب فقط بهانه‌ای برای مطالعه نکردن است، عنوان کرد: ما در سراسر کشور کتابخانه‌های متعددی داریم که معلمان و دیگر افراد جامعه می‌توانند عضو شوند و در قبال هزینه اندکی که پرداخت می‌کنند، ده‌ها هزار جلد کتاب را مطالعه کنند. در حال حاضر هزینه خوراک، پوشاک و... خیلی بیشتر از یک کتاب است. اگر هزینه کتاب گران است، ما می‌توانیم آن را با یکدیگر مبادله کنیم. در مقایسه با دیگر کشورهای خاورمیانه، کتاب جزو ارزان‌ترین اقلام در کشور ماست.
کتاب‌خوانی و یک جامعه معتدل
نایب رئیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در خصوص فواید کتاب‌خوانی خاطرنشان کرد: بچه‌هایی که کتابخوان هستند، در وهله نخست قدرت نوشتاری و خوانش آن‌ها افزایش می‌یابد، همچنین در درک و فهم آن‌ها تأثیرگذار است زیرا دایره واژگانشان تقویت و گسترده می‌شود. کودکان اهل مطالعه می‌توانند از طریق خودآموزی به مفاهیمی که یاد ندارند دست پیدا کنند و حتی افرادی که توانایی شرکت در کلاس‌های آموزشی به دلیل زمان و یا بودجه را ندارند، از طریق کتاب خواندن به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا می‌کنند. مطالعه کتاب می‌تواند تأثیرات مثبتی بر سلامت و تندرستی افراد داشته باشد. خواندن می‌تواند دانش افراد را با دادن اطلاعات و ایده‌های جدیدی که ممکن است در زندگی روزمره خود به آن‌ها برخورد نکرده باشند، افزایش دهد. در نتیجه سبب شود افراد جامعه آگاه‌تر شوند و بهتر بتوانند در هر گفت‌وگوی متفکرانه‌ای شرکت کنند.
جدی گرفتن فرصت‌های ترویج کتاب‌خوانی
محقق یکی از راه‌های ترویج کتاب‌خوانی در میان دانش‌آموزان را استفاده از کتابخانه در روزهای تعطیل عنوان کرد و گفت: متأسفانه کتابخانه‌ها در روزهایی که افراد جامعه فرصت دارند برای کتاب‌خوانی به این مراکز مراجعه کنند، تعطیل هستند. زمان بازگشایی و اتمام کار کتابخانه‌ها نباید مانند اداره‌ها باشد زیرا قشر محصل و کارمند تنها در روزهای تعطیل فرصت مطالعه دارند.
وی اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین رسالت‌های کتابخانه، ایجاد شوق به مطالعه در کودک و نوجوان است و اگر به رسالت خود عمل نکند، ذوق افراد جامعه برای کتاب خواندن را کاهش می‌دهد. بنده مدتی در مناطق روستایی تدریس می‌کردم و یکی از دغدغه‌هایم این بود که با هر شیوه‌ای کودکان را کتابخوان کنم. از یک جعبه انگور برای چیدن کتاب‌ها در کلاس استفاده کردم و از دانش‌آموزان درخواست کردم هر کتابی در خانه دارند، برای مطالعه و مبادله به مدرسه بیاورند.
نظر شما