در عصر ارتباطات و عرضه محصولات مختلف از ملل گوناگون؛ فرهنگ‌ها و مکاتب نیز با بهره‌گیری از رسانه‌های جمعی، سعی در ارائه و نفوذ در شیوه زندگی انسانها نموده و مدل زندگی بر مبنای ارزشهای خود را به جامعه جهانی عرضه می‌کنند. در این بین فراغت بال بوجود آمده بواسطه توسعه تکنولوژی، بیش از هر زمانی فرصت انتخاب را برای گزینش و تجربه انواع سبک‌های زندگی افزایش داده است. کارکردها و تأثیر فراوانی که هر یک از سبک‌ها در فرهنگ و زندگی آدمی خواهد داشت لزوم مطالعه درباره سبک زندگی به صورت عام و سبک زندگی اسلامی به صورت خاص را بیشتر می‌کند. در کنار آن ارائه تنها رویکرد زندگی صحیح در عصر غیبت بر مبنای اندیشه و فرهنگ غنی مهدویت که از آن به سبک زندگی منتظرانه تعبیر می‌شود نیز به عنوان الگوی برتر و مصداق کامل سبک زندگی اسلامی در عصر غیبت شناخته شده و در هدایت انسان اثرگذار است.

از آنجایی که از مهمترین راه‌های شناخت امام غایب(عج) و آماده شدن برای درک دولت کریمه آن حضرت(عج)، مطالعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی مهدوی در جامعه منتظر است؛ به مناسبت فرا رسیدن هفته کتاب و کتابخوانی، با حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا فؤادیان، دبیر علمی اندیشکده بین‌المللی مهدویت همکلام شدیم و از او درباره ترویج فرهنگ کتابخوانی مهدوی در جامعه منتظر و سبک زندگی منتظرانه پرسیدیم.

تألیفات مهدوی عاری از آفت و آسیب

حجت‌الاسلام فؤادیان در پاسخ به این پرسش که در جامعه منتظر به چه تألیفاتی درباره مهدویت و امام زمان(عج) نیاز داریم، می‌گوید: در جامعه آسیب‌هایی مهدویت را تهدید می‌کند. برداشت‏هایی انحرافی از مقوله انتظار فرج، افراط و تفریط در ارائه چهره مهر و قهر از امام عصر(عج)، طرح مباحث غیرضروری، شتاب‌زدگی و تعجیل، توقیت و تعیین وقت ظهور، تطبیق نادرست نشانه‏های ظهور، افراط و تفریط در تبیین مفهوم غیبت، ملاقات‌گرایی، آرزوگرایان بی‌عمل، عاشق‌نمایان دنیاخواه، مدعیان دروغین مهدویت و نیابت خاصه و عامه، پیروی نکردن از ولایت فقیه و نواب عام، فعالیت‏های غرب و مستشرقان بخشی از این آسیب‌هاست. تألیفاتی که در این حوزه صورت می‌گیرد باید عاری از این آفت‌ها و آسیب‌ها باشد.

او اضافه می‌کند: علاوه بر آن باید کتاب‌ها کاربردی و برای این عصر و زمان نوشته شده باشند. برخی مباحث در مهدویت بسیار کاربردی و مهم است. مانند شناخت واقعی و حقیقی حضرت مهدی(عج) یا اضطرار به حجت و ولی خدا. لازم است کتابی که مطالعه می‌کنیم، حالا در هر گونه‌ای که هست؛ پژوهشی، رمان و... نیاز به امام را به خوبی تعریف کند. این کار با پرداختن به جلوه‌های مهر و محبت حضرت یا پاسخ به مشکلات عصر حاضر یا سؤالاتی که ذهن درگیر آن است، میسر خواهد بود.

سبک زندگی منتظرانه و مطالعه آثار مهدوی

این پژوهشگر مهدویت به سبک زندگی منتظرانه و مهدوی پرداخته و ادامه می‌دهد: در سبک زندگی عنصر لغوی مهمی نهفته است و آن تکراری است که در آن اتفاق می‌افتد. به طور نمونه در تفسیر المیزان، یکی از ویژگی‌های کم نظیر آن را سبک تفسیری آن می‌دانیم که آیه به آیه است. یعنی تنها برای یک سوره نبوده و در تمام آیات قرآن کریم، جناب علامه با کمک این تکرار و سبک تفسیری ابهامات آیات قرآن کریم را با استفاده از آیات دیگر برطرف کرده است.

دکتر فؤادیان تصریح می‌کند: زندگی با زنده بودن تفاوت دارد و فردی که در کماست هر چند زنده است اما زندگی نمی‌کند. در سبک زندگی رشد و تعالی مد نظر است و منتظران بر اساس ادبیات انتظار که طبق حدیثی از پیامبر(ص) أفضلُ أعمالِ اُمّتی انتظارُ فَرَجِ اللّه می‌دانند، رفتار می‌کنند. افضل حالات یا افضل افکار و اعمال در سبک زندگی منتظرانه، عمل است. پس باید کارهایی که باعث رشد و تعالی رفتار و عمل ما می‌شود در سبک زندگی مهدوی پر رنگ شود. یکی از این اقدامات مطالعه هر چه بیشتر آثار مرتبط با مهدویت است.

مشخصه پژوهش‌های مهدوی

او در پاسخ به این پرسش که برای بیان معارف مهدوی چگونه می‌توان با مخاطب بهتر و اثرگذار تر ارتباط گرفت، نیز بیان می‌کند: برای ارتباط بهتر با مخاطب باید آنچه مخاطب به دنبال آن است، عنوان کرد. در جامعه امروزی، مخاطب دسترسی فراوان و راحتی به سطح معارف متعدد دارد اما چقدر از این معارف مهدویت برای او کاربردی است و به درد کدام قسمت از زندگی او می‌خورد؟ اگر بخواهیم با مخاطب بهتر و تاثیرگذارتر ارتباط برقرار کنیم باید آنچه که نیاز دارد برای او بگوییم. مانند آثار شهید مطهری(ره) که بعد از 50 سال هنوز خواندنی است و به درد می‌خورد زیرا نوشته‌ها دو شکل هستند. گاهی فکر و مغز به نوک قلم فشار می‌آورند و گاهی نوک قلم به مغز فشار می‌آورند و آن نوشته‌هایی با ارزش هستند که از فکر و مغز تراوش کند و به نوک قلم برسد همانند آثار شهید مطهری(ره). او برای نوشتن کتاب‌ها کنج کتابخانه نمی‌نشست بلکه ابتدا در سطح جامعه مسئله را می‌دید و درک می‌کرد و بعد آن را به کتابخانه می‌آورد و با معارف آن را حل کرده و پاسخ می‌داد. در مهدویت هم امروز همینگونه است. شبهات، سوالات و دغدغه‌هایی وجود دارد که باید به آنها پاسخ داده شود.

حجت‌الاسلام فؤادیان در پایان و در بیان راهکارهایی که کمک می‌کند نتایج پژوهش‌های علمی در موضوع مهدویت به غلبه سبک زندگی منتظرانه بر جامعه بینجامد، می‌گوید: ابتدا باید اول مسائلی که در سبک زندگی مطرح است، برداشت، بررسی و احصا کرد. نیاز است که نظرسنجی انجام داد که مسائل سبک زندگی منتظرانه چیست؟ امروز شخص منتظر چهار رابطه با خالق، مخلوقین، طبیعت و خودش دارد و مهم است که بداند با مهدویت چگونه می‌تواند این موارد را پاسخ دهد. سبک زندگی حتی ریزترین موضوعاتی که در زندگی مطرح است مانند سبک پوشیدن لباس، نوع آرایش، نوع رفتار انسان را شامل می‌شود. باید امروزه پژوهش‌ها را به این سمت سوق دهیم. طبق بیان و اشاره مؤکد مقام معظم رهبری، امید در مهدویت و سبک زندگی مهدوی بسیار مهم و پررنگ است. به دلیل اهمیت همین نقش، باید در مورد این کلید واژه پژوهش علمی انجام داد. امید و آینده سازی و البته واژه‌هایی دیگر که مختص معارف مهدویت است و ارتباط تنگاتنگی با سبک زندگی دارد باید کار کرد. آثاری که چنین مشخصه‌هایی داشته باشند در رسیدن افراد به سبک زندگی مهدوی کمک شایانی خواهند داشت.