عارفه هدایتی - خبرنگار تحریریه جوان قدس : همه ما انسان ها مقطع های مختلفی را از زندگی پشت سر میگذرانیم. کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و کهنسالی. در بین همه این دوران ها، دوران سالمندی یا همان کهنسالی، انسان ها به بیشترین مراقب نیاز دارند زیرا افراد با بالارفتن سن و کاهش توان جسمی و ذهنی نیاز های بیشتری به اطرافیان و حتی حضور در اجتماع دارند. در اینجا به بررسی سالمندی و چگونگی جلوگیری از تاثیرات منفی سالمندی بر فرهنگ جامعه میپردازیم.

سالمندی چیست؟

تعریف جهانی سالمندی به افرادی گفته میشود که بالای ۶۰ سال سن دارند و در آخرین دوره حیات خود به سر میبرند. در گذشته انسان ها طول عمر بسیار زیاد تری داشته اند اما رفته رفته با تغیر سبک زندگی، خوراک، صنعتی شدن و... طول عمر انسان ها کاهش پیدا کرده است. سالمندی جمعیت به معنی افزایش میانه جمعیتی به دلیل کاهش نرخ باروری و یا افزایش امید به زندگی است. هنگامی که میزان باروری در یک جامعه ای کم میشود جمعیت سالمند آن افزایش پیدا میکند و جمعیت جوان و نیروی کار کاهش پیدا میکند که تبعات آن در جامعه نیز نمایان میشود. و همچنین هنگامی که میزان امید به زندگی در بین سالمندان زیاد میشود، میانگین سنی آن ها بالا رفته و جمعیت آنها افزایش پیدا میکند. در دنیای مدرن و پیشرفته امروزی، توسعه اجتماعی اقتصادی منجر به کاهش رشد جمعیت و افزایش امید به زندگی در سطح جهانی شد، به این ترتیب فرایند انتقال جمعیتی، تغییر ساختار سنی جمعیت و به عبارتی گذار سنی جمعیت را در پی دارد. انتظار میرود به تدریج وزن جمعیت از گروه های سنی جوان به گروه های سنی سالمند منتقل شود.

چگونه میتوانیم از تاثیرات منفی سالمندی جلوگیری کنیم؟

در اینجا به بیان چند راهکار میپردازیم، هم برای کمک به سالمندان و هم برای کمک به جامعه. سالمندان آینه گذشته هستند.

ترویج فرهنگ سالمندی

آگاهی جامعه از مسائل مرتبط با سالمندی میتواند به تغییر نگرش ها و ارزش ها کمک کند. ترویج فرهنگ سالمندی، احترام به سالمندان و تشویق به مشارکت آن ها در فعالیت های فرهنگی می تواند تاثیرات مثبتی داشته باشد. سالمندان را نباید در بستر هایی مانند خانه سالمندان رها کرد. زیرا آنها بیشتر از گذشته نیاز به توجه و دیده شدن دارند. و اینکار باعث میشود آنها احساس سرخوردگی و تنهایی کنند.

توجه به نقش سالمندان در تاریخ نگاری

سالمندان میتوانند نقش مهمی در حفظ و انتقال فرهنگ و هویت داشته باشند. تشویق سالمندان به اشتراک گذاری تجربیات و داستان هایشان میتواند به تقویت هویت فرهنگی جامعه کمک کند. بسیاری از داستان های کهن سینه به سینه از طریق گفت و گو به ما به ارث رسیده است، پس ما میتوانیم با بهره گیری این تجربیات و داستان های آنها تاثیر بسزایی در این چرخه داشته باشیم.

توجه به سلامت جسمی و روانی سالمندان

سالمندان با حفظ سلامت جسمانی و روانی میتوانند به فعالیت های دیگر بپردازند بنابراین توجه به سلامت آنها یکی از اولیت های مهم است. ایجاد فضاهای مناسب برای سالمندان مانند کلاس های مختلف هنری، موسیقی، تشکیل گروه های مطالعاتی، کلاس های ورزشی گروهی و... باعث میشود فرد سالمند احساس مفید بودن و فعال بودن داشته باشد.

تغییر نگرش بر ساختار خانواده

سالمندی میتواند به تغییر در نقش ها و وظایف اعضای خانواده منجر شود، نیاز به مراقبت از سالمندان ممکن است باعث تغییر در ساختار خانواده شود. هنگامی که فردی تصمیم به نگهداری از سالمندی میگیرد، باعث میشود یک الگو رفتاری خاصی برای دیگران ایجاد بشود و هر چقدر میزان احترام آن بیشتر باشد ارزش آن در جامعه بیشتر میشود. و حتی فرزندان اعضای خانواده این احترام به فرد سالمند را به خوبی فرا میگیرند.

برقراری تماس با طبیعت

بیرون رفتن و تماس با طبیعت باعث کاهش استرس و بهبود سلامت روانی و خلق و خوی افراد سالمند میشود. قرار گرفتن محدود در معرض نور خورشید، باعث میشود ویتامین دی مورد نیاز آنها تامین شود و سلامت استخوان ها، عملکرد عضلانی، شناختی و سیستم ایمنی آن ها ارتقا یابد.

در حال حاضر...

در زمان های گذشته تعداد اندکی از افراد به سنین کهولت و پیری می رسیدنند، اما در جهان کنونی پیشرفت های فناوری و بهداشتی باعث شده تا افراد سال های بیشتری عمر کنند و مرگ آنها در سنین بالاتری اتفاق بیافتد. در نتیجه در حال حاضر افراد بیشتری میتوانند سنین پیری را تجربه کنند. از طرف دیگر از آن جایی که تقریبا تمامی کشور های دنیا دوره ی باروری بالا را پشت سر گذاشته و یا در حال گذار از آن هستند، طبیعتا تعداد افراد بیشتری نسبت به گذشته به مرحله پیری می رسند. در سطح جهانی بعد از کاهش میزان مرگ و میر و احتمال زنده ماندن کودکان تا سنین بزرگسالی و میزان باروری کل رو به کاهش است، در نتیجه تعداد افراد سالخورده جوامع رو به افزایش است و در حال حاضر جمعیت بسیاری از کشور ها نیز در آینده این پدیده را تجربه خواهند کرد.