به گزارش قدس خراسان، در سال تحصیلی جاری براساس اطلاع مردم رشته صنایع فلز در پایه دهم هنرستان امام خمینی(ره) مشهد با وجود کارگاه‌های مجهز، بودجه مناسب و معلم، جذب دانش‌آموز نداشته و قرار است این کارگاه مجهز جمع‌آوری شود، با توجه به اهمیت تربیت نیروی کار به ویژه در مقاطع پایه، ضمن طرح بحث آسیب‌های تربیت نیروی کار به بررسی این موضوع پرداختیم.
یکی از دارندگان واحد صنعتی و فعال در حوزه بازار آهن با تأکید بر مهم و کاربردی بودن رشته صنایع فلز عنوان کرد: صنعت فولاد در کشور ما جزو صنایع مادر است که عمده صنایع به این صنعت وابسته‌اند و کمرنگ شدن فعالان آن به این صنعت آسیب خواهد زد.
نیما نوعی ادامه داد: هنرستان‌های فنی متولی پذیرش دانش‌آموز یا هنرجوی فنی در رشته صنایع فلز هستند متأسفانه میل به انتخاب این رشته کم شده و مدارس مجبور به تبدیل کارگاه‌های خود هستند. پیشنهاد رشته‌ها توسط مشاوران مدارس شکل می‌گیرد و باید گفت ترسیم چشم‌انداز موفقیت و فرصت‌های کاری در این رشته کمرنگ است.
وی ادامه داد: دلیل دیگر این است که این رشته سرمایه قابل توجه و سنگینی نیاز دارد و دانش‌آموز فکر می‌کند برای ورود به بازار کار نیاز به یک سرمایه هنگفت برای شروع دارد و به دلیل همین نگرش از ورود به این رشته صرف نظر می‌کند، داوطلبان این رشته از مراکز و کارگاه‌هایی که در این رشته فعال هستند بازدیدی ندارند، در صورتی که این بازدیدها و دیدن فرصت‌های کاری متفاوت به دانش‌آموزان انگیزه بیشتر می‌دهد که متأسفانه این تعامل وجود ندارد.
این فعال حوزه صنعت تشریح کرد: تا دانش‌آموز از نزدیک نبیند، نمی‌تواند خود را در جایگاه شغلی تصور کند، این رشته از رشته‌هایی است که ظرفیت بالایی دارد و بستر خوبی برای پیشرفت فراهم می‌کند.
نوعی به کمبود نیروی فنی در صنایع مختلف اشاره کرد و گفت: ما وقتی درباره صنایع مادر صحبت می‌کنیم یعنی برای جذب نیرو فرصت‌های متفاوتی وجود دارد. فقط در بازار آهن مشهد کمبود نیروی متخصص و حتی نیمه‌ماهر همواره مطرح بوده و جذب بالایی در این رشته وجود دارد. سود نهفته در این رشته زیاد است و بیشتر افراد دنبال این درآمد هستند.
تغییر الگوی مهاجرت از متخصصان به نیروی کار فنی
رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی استان خراسان رضوی به چالش‌های عرضه و تقاضای نیروی کار اشاره و تصریح کرد: در عرضه و تقاضای نیروی کار با چند چالش مواجه هستیم؛ مهاجرت نیروهای فنی و نیمه‌فنی، تغییر نوع کسب و کارها و تحقق درآمد سریع‌تر در حوزه خدمات سبب شده در حال حاضر برای جذب نیروی کار صنعتی حتی به عنوان کارگر ساده در بنگاه‌های صنعتی مشکل جدی داشته باشیم و باید این موضوع به صورت عقلایی حل شود.
علی‌اکبر لبافی ادامه داد: اگر چه نرخ بیکاری رو به کاهش است ولی در این گونه مشاغل مانند رشته‌های صنایع فلز در جذب مشکل داریم و باید یک پروژه مطالعاتی در این زمینه انجام داد و براساس یافته‌ها راهکار برای اصلاح باشد، فرصت‌ها با آن چیزی که در آموزش‌های مهارتی و دانشگاهی وجود دارد همخوانی ندارد.
وی تشریح کرد: تکالیفی وجود دارد که باید دستگاه‌های دولتی براساس نیازسنجی که در قالب سرمایه‌گذاری اتفاق می‌افتد نیاز خود را به دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی بگویند که به عنوان مثال در پنج سال آینده چه تخصص‌هایی در کشور یا استان نیاز داریم تا براساس نیاز این دستگاه‌ها دانشجو و دانش‌آموز جذب کنند و امروز این حلقه مفقوده وجود دارد.
لبافی خاطرنشان کرد: متولی صنعت، سازمان صمت است. سازمان صمت باید بگوید چه تعداد مجوز در حوزه‌های مختلف برای فعالیت صنعتی صادر کرده و این اطلاعات در سازمان صمت تجمیع می‌شود و بخش خصوصی مانند اتاق بازرگانی یا بدنه صنعت نمی‌تواند این کار را انجام بدهد. رشته‌های دانشگاهی ما امروز براساس میز و صندلی و وجود استاد تعریف شده نه براساس نیاز واقعی و در این زمینه حتی بسیاری از قوانین ما ناکارآمد است.
پایه‌گذاری رشته صنایع فلز در مشهد
استاد رشته جوشکاری و صنایع فلز یکی از دانشکده‌های فنی مشهد عنوان کرد: هنرجوی رشته صنایع فلزی باید ورق‌کاری، لوله‌کشی و جوشکاری را بگذراند که هزینه‌بر است و برخلاف رشته‌های رایانه یا مکانیک به مواد مصرفی برای آموزش نیاز دارد. علاقه شخصی و آگاهی متولیان آموزشی از ظرفیت‌های یک رشته در رشد رشته‌های تحصیلی اثر دارد به عنوان مثال ما در یکی از هنرستان‌ها این تجربه را داشتیم که مدیر مدرسه نسبت به این رشته آگاهی کامل داشت و در راستای تجهیز کارگاه‌ها تلاش مضاعف انجام می‌داد و رشته صنایع فلز را تقویت کرد.
حسن شمسی توکلی ادامه داد: در کل کشور برای نخستین بار در سال ۷۷ این رشته در یکی از دانشگاه‌های مشهد پایه‌گذاری شد و مبدأ این رشته مشهد است که در حال حاضر رشته‌های متفاوت صنایع فلز در دانشگاه تراز اول کشور حتی در مقطع دکترا جذب دانشجو دارد و در چهار دانشگاه مشهد رشته مهندسی جوش دایر است. اگر جذب دانش‌آموز در مقاطع پایه براساس برنامه نباشد به مرور شاهد از میان رفتن این رشته و هدررفت سرمایه‌ها در قالب تجهیزات تهیه شده در کارگاه‌ها خواهیم بود.
وی به تصور مردم درباره رشته صنایع فلز اشاره کرد و گفت: مردم و تصور عامیانه فکر می‌کنند این رشته یعنی ساخت کابینت و نهایت در و پنجره. حتی در مقطعی تلاش کردیم برای جذب، اسم رشته را عوض کنیم اما بعد دیدیم با همین اسم صنایع فلزی در کشورهای پیشرفته کار صنعت پیش می‌رود و یک اسم جهانی است و اگر این رشته کمرنگ شده مشکل در معرفی و جذب دانش‌آموز در این رشته است.
شمسی توکلی ادامه داد: این رشته جزو رشته‌هایی است که تولیدات دانش‌آموزی آن هم حتی قابلیت فروش دارد و مدارس می‌توانند سفارش کار بگیرند و به نوعی خرج مواد مصرفی خود را دربیاورند و دانش‌آموز این رشته حتی در مدت زمان کوتاه می‌تواند خرج رشته خود را دربیاورد که مدرسه سید جمال‌الدین اسدآبادی یکی از هنرستان‌هایی است که این کار را از گذشته انجام می‌دهد.
به گفته وی یک دیپلم صنایع فلزی با یادگیری سه مهارت دست پرتری دارد و اگر کسی نخواهد حتی ادامه تحصیل بدهد می‌تواند با همین دیپلم درآمد داشته باشد و تمام کارخانجات و فعالان صنعتی از جمله مواد غذایی تا صنایع دفاع به رشته صنایع فلز نیاز دارند اما متأسفانه آگاهی کم خانواده‌ها و ناآگاهی مشاوران از ظرفیت‌های درآمدی این رشته سبب شده جذب کمی در این رشته اتفاق بیفتد.
محبوب شدن رشته‌های مهارتی
رئیس اداره آموزش دوره دوم متوسطه فنی و حرفه‌ای و کاردانش خراسان رضوی دلیل جذب نکردن دانش‌آموز در رشته صنایع فلز در هنرستان امام خمینی(ره) را نزدیکی دو هنرستان شهید محدث و امام خمینی(ره) به هم دانست و عنوان کرد: دلیل تعطیلی این رشته مواد مصرفی نیست و برای توسعه متناسب با منطقه این رشته در هنرستان امام خمینی(ره) جذب نشده تا تجهیزات آن به هنرستان جوادالائمه(ع) در محدوده بولوار شهید باهنر و رجایی منتقل شود.
حسین حسین‌پور ادامه داد: رشته صنایع فلز رشته‌ای است که سریع دانش‌آموزان آن جذب بازار کار می‌شوند و به راحتی هزینه خود را درمی‌آورند و اگر دانش‌آموز درست آموزش ببیند و علاقه داشته باشد اشتغال در این رشته به شدت بالاست اما چون این رشته جزو رشته‌های با فعالیت سنگین است و بیشتر در فضای بیرون افراد مشغول به کار می‌شوند استقبال از این رشته کم است.
وی افزود: در استان خراسان رضوی ۴۷/۷۵ درصد دانش‌آموزان پایه دهم جذب هنرستان شده‌اند و این عدد نشان‌دهنده گرایش خانواده‌ها و دانش‌آموزان به سمت رشته‌های مهارتی است.
وی در پاسخ به نقش مشاوران در هدایت صحیح دانش‌آموزان به سمت رشته‌های مادر عنوان کرد: بیشتر مشاوره‌های مدارس در حوزه بالینی است و مشاور شغلی کم داریم. هر چند توانسته‌ایم به عنوان مثال ۶۰درصد دانش‌آموز ناحیه یک را جذب هنرستان‌ها کنیم و جلساتی با کارشناس مسئولان مشاوره اداره‌های استان‌ها گذاشته‌ایم اما در عمل برای جذب در این رشته‌ها باید جلسات و هماهنگی با مشاوران دبیرستان‌های دوره اول متوسطه بیشتر شود.
حسین‌پور به نبود مشکل در تأمین هزینه مواد مصرفی در رشته صنایع فلز و رشته‌های مشابه اشاره کرد و گفت: در صورتی که مدرسه‌ای نیاز به مواد مصرفی داشته باشد از طریق خیران و اعتبارات استانی تأمین می‌کنیم. امسال ۱۰ میلیارد تومان متمرکز از طریق وزارت آموزش و پرورش برای مواد مصرفی به هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش خراسان رضوی واریز شد و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
رئیس اداره آموزش دوره دوم متوسطه فنی و حرفه‌ای و کاردانش خراسان رضوی عنوان کرد: امسال متناسب با نیاز کارخانجات صنعتی طرح «هنرستان جوار صنعت» را در دست اجرا داریم که سبب تربیت دانش‌آموزان در فضای کار می‌شود. به عنوان مثال در منطقه رضویه و در نزدیکی کارخانه چرم مشهد در دو هنرستان دخترانه و پسرانه رشته سراجی ایجاد کردیم و قرار شد آموزش‌های عمومی با آموزش و پرورش و آموزش‌های تخصصی تجهیزات و مربی با چرم مشهد باشد و با چند کارخانه دیگر قرار داد این چنینی داریم.
وی تأکید کرد: یک هنرجو که اصولی آموزش ببیند با مدرک دیپلم بیکار نمی‌ماند، اما نکته دیگر این است با دستمزدهای پایین نیرویی که مهارت فنی دارد مشغول به کار نمی‌شود و خوداشتغالی ایجاد می‌کند و یکی از دلایلی که بخش صنعت با کمبود نیروی کار مواجه است نبود بازنگری در حقوق و مزایا برای نیروی کار فنی و تخصصی است که باید در این زمینه چاره‌اندیشی شود.
اگر تأمین نیروی کار به عنوان دغدغه اساسی مطرح است باید شاهد نقش‌آفرینی بیشتر متولیان از جمله سازمان صمت بود تا براساس آنچه کارشناسان شرح دادند طبق نیاز واقعی صنایع، نیروی فنی در نظام آموزشی تربیت و جذب شود تا به این ترتیب منابع مالی و امکانات کمتر هدر بروند. از سوی دیگر جذابیت مالی و راحتی کار در فضاهای خدماتی سبب شده دست صنعت در جذب نیروی کار خالی بماند که این عامل موجب می‌شود صنایع یا به سمت افزایش دستمزد حرکت کنند یا در مسیر جذب نیروی کار ارزان قدم بردارند.
بار دیگر باید به نقش مهم مشاوره تحصیلی در تربیت نیروی کار متناسب با نیاز جامعه تأکید کرد اما چه میزان در برخورد با مقوله مشاوره شغلی به دانش‌آموزان، سلیقه مشاور و مدیر مدرسه یا فاکتورهایی مثل راحتی کار دخیل است و آیا واقعاً دانش‌آموزان براساس علاقه و توانایی به سمت رشته‌ها هدایت می‌شوند؟
خبرنگار: طاهره فجر داودلی
نظر شما