پس از مسلط شدن دوباره طالبان در افغانستان، قوانین و ‌آزادی‌های اقلیت‌های قومی و مذهبی از میان برداشته شده و جایگزین آن‌ها فشارها و قوانین سخت گیرانه طالبان شد.

ندا محمد ندیم سرپرست وزارت علوم طالبان که در روز یکشنبه ۲۷ آذرماه از دانشگاه سید جمال الدین افغانی دیدار کرده بود، در جریان سخنرانی خود در میان دانشجویان و استادان این دانشگاه گفت: "در افغانستان مذاهب وجود ندارد. تنها یک مذهب وجود دارد که آن‌هم مذهب امام ابوحنیفه است. تمام افغان‌ها پیرو همین یک مذهب هستند".

در حالی‌که مذهب شیعه دومین مذهب بزرگ در افغانستان پنداشته می‌شود، اما از نظر سرپرست وزارت علوم طالبان مذهب به‌ شمار نمی‌رود.

این سخنان وی در حالی است که در کنار مذهب حنفی، مذهب شیعه نیز به رسمیت شناخته می‌شود. در کنار این دو مذهب پیروانی از اهل هنود و سک نیز در افغانستان وجود دارد.

فقه جعفری، یکی از فقه‌های بزرگ اسلامی با پیروان زیادی در افغانستان است که از زمان مذاکرات صلح حکومت پیشین با طالبان در دوحه تا به امروز، هم‌چنان بر دورخارج‌ ساختن این فقه و نادیده‌گرفتن پیروان آن از سوی طالبان، موجی از انتقادها را به هم‌راه داشته است.

از طرفی‌هم، سرپرست وزارت علوم طالبان می‌گوید که داعش در افغانستان از میان برداشته شده است؛ در حالی که این گروه هم‌چنان فعالیت‌های هراس‌افکنانه دارد و در حملات خود، بیش‌تر از پیروان «اهل تشیع» قربانی می‌گیرد.

بعد از روی کار آمدن دوباره طالبان در افغانستان اقلیت‌های مذهبی اهل هنود و سک به نسبت شرایط نامناسب به کمک کشور هند افغانستان را ترک کردند.این سخنان سرپرست وزارت علوم طالبان با موجی از انتقادها روبرو شده است.

شاه گل رضایی عضو پیشین مجلس نمایندگان افغانستان می‌گوید: اظهاراتی که توسط این وزیر طالبان مطرح شده، پیش از آنکه اختلاف مذهبی را در افغانستان نشان بدهد. بیانگر دیدگاه انحصاری و فهم ناچیز گوینده‌ای این سخن را از دین و دین مداری در افغانستان را نشان می‌دهد.

  زبان فارسی پس از حاکمیت طالبان/ تلاش برای حذف زبان فارسی

با حاکیمت طالبان در نمیه سال ۱۴۰۰ برای دومین بار در افغانستان، همواره تلاش کرده اند تا زبان فارسی را از میان بردارند. در اوایل این گروه با برداشتن لوایح فارسی و پشتوی دانشگاه کابل و دانشگاه مزار واکنش های زیادی را به همراه داشت.

اما طالبان به این کار اکتفا نکرده و به دنبال آن زبان فارسی را از مدارس حذف کردند. پس از به قدرت رسیدن طالبان، زبان فارسی به شدت بایکوت و به حاشیه رانده شده است. علی­رغم تصریح و تأکید طالبان به اینکه فارسی یکی از زبان­های رسمی کشور است، عملا زبان فارسی با بی محلی حاکمان دست و پنجه نرم می­کند . در همین حال شماری از فعالین عرصه زبان فارسی از ادامه این روند را توسط طالبان  نگران کننده می‌دانند.

به گزارش قدس خراسان، شماری از شاعران افغانستانی برای اولین بار پس از روی کار آمدن طالبان در افغانستان، (مسابقات بین المللی ادبی فرهنگی فارسی وطن است) را در مشهد برگزار کرده اند.

شمس الحق آریانفر رئیس بنیاد شهید مسعود در باره وضعیت زبان فارسی پس از حاکمیت دوباره طالبان گفت: زبان فارسی یکی از زبان‌های مطرح جهان بوده و شخصیت‌های بزرگی در عرصه علم و فرهنگ به جهان ارائه کرده است. شاهکارهای جهانی بزرگی نیز چون شاهنامه و مثنوی معنوی مربوط به زبان فارسی است. در منطقه نیز این زبان حوزه تمدنی را به خود اختصاص داده و  زبان و ادبیات و تاریخ حداقل ۱۲ کشور با فارسی خوانده می‌شود.

آریانفر در ادامه نیز افزود:  در جهان امروز ۷۰درصد نفوس افغانستان فارسی زبان هستند و ۱۰۰درصد زبان ارتباط اقوام، فارسی است. گذشته از این، زبان فارسی، زبان دانشگاه و زبان تدریس و همچنین زبان اداری در افغانستان است. زبان دانش و انتقال علوم در افغانستان فارسی است اما امروز همین زبان که از ویژگی‌های کشور افغانستان و زبان دوم جهان اسلام است، به وسیله طالبان که در افغانستان مسلط شدند چنان در مضیقه قرار گرفته که آن را به رسمیت نمی‌شناسند و این گروه می‌خواهند زبانی را جانشین فارسی کنند که پاسخگوی نیاز جامعه نیست. امروز اکثر اساتید زبان فارسی متواری و از دانشگاه‌ها رانده شدند. تا حدی که توانستند لوایح و نوشته‌های فارسی را از شهر پاک می‌کنند و به پشتو می‌نویسند. زبان اداری را می‌خواهند پشتو بسازند و اگر در سخنرانی‌ها و گفت‌وگوها پشتو صحبت نکنید با شما مکالمه نمی‌کنند. در همه زمینه‌ها خشونت جدی با زبان فارسی دارند و حتی زبان و کتاب فارسی اجازه چاپ ندارد.

آریانفر به اقدامات موثری که جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در راستای حفظ زبان فارسی انجام دهد گفت: اگر در افغانستان دانشگاه‌ها بسته می‌شود، مثل ۱۰۰ دانشگاهی که تعطیل شد و دانشجویان و اساتیدی که زمینه فعالیت ندارند، اگر در افغانستان ۶ تا ۷ میلیون زن و دختر از تحصیل محروم شدند، ایران می‌تواند دانشگاهی مجازی ایجاد کند تا نه تنها از افغانستان، بلکه از آسیای میانه و هند و پاکستان نیز در آن شرکت کنند و به این وسیله زبان فارسی به اوج برسد. به نظر من هیچ برنامه‌ای بالاتر از این برنامه نمی‌تواند به اعتلای زبان فارسی کمک کند.

وی تاکید کرد: رسانه‌های ایران کمتر به این مسائل می‌پردازد. اگر به این مسائل و مسائل فرهنگی در افغانستانی بپردازیم و بیان کنیم در آنجا چه می‌گذرد، اهمیت آن مشخص می‌شود. وضعیت فعلی افغانستان در هیچ کجای تاریخ بدل ندارد. همچنین پذیرش برخی اساتید و ایجاد فرصت برای کار و تحقیق و پژوهش و کارهای مشترک می‌تواند برای اعتلای زبان فارسی موثر باشد.

سید ابوطالب مظفری رئیس مؤسسه فرهنگی در دری، نیز در این باره گفت: ما در روزگاری به سر می‌بریم که آفت‌هایی را متوجه تمام ثروت‌های ملی جامعه کرده است. امری مانند زبان یک ثروت ملی در افغانستان است و مربوط به یک قوم نیست. یکی از آفت‌ها این است که برخی مردم و سیاست‌مداران که در افغانستان صاحب قدرت هستند زبان فارسی را به مثابه یک امر قومی تنزل دادند. زبان فارسی قومی نیست و چندین ارزش دارد.  

سید ابوطالب مظفری گفت: زبان فارسی نخست یک زبانی دینی است و زبان دوم جهان اسلام است. وقتی روی این زبان مقاومت می‌کنند، در واقع با اسلام مقابله می‌کنند.  

وی با اشاره به اینکه فارسی زبان ارتباطی بین اقوام است گفت: همه اقوام افغانستان برای گفت‌وگو با یک‌دیگر فارسی حرف می‌زنند. زبان فارسی یک ارزش و ثروت ملی است و نباید به بهانه‌های واهی آن را از دست بدهیم. از دست رفتن زبان فارسی به معنای این است که به اخلاق بشری آسیب می‌زنیم و از بین بردن زبان فارسی یعنی اینکه مثنوی و شاهنامه را از بین بردیم. در زمانه‌ای قرار داریم که چنین سوء برداشتی نسبت به زبان فارسی حاکم است و دارد این زبان را با دلایل غیرواقع‌بینانه تخریب می‌کند.

مظفری افزود: نهادهای فرهنگی چون با هجوم به یک ارزش عمومی طرفیم وظیفه دارند همه جانبه به دفاع برخیزند. هم نهادهای افغانستان و هم ایران و تاجیکستان و دیگر کشورهای دغدغه مند باید از این میراث مشترک دفاع کنند. زمانی در تاریخ با اهمال کاری سردمداران برخی حکومت‌ها زبان فارسی از هندوستان و ترکیه تضعیف شد و روز به روز از دامنه آن کاسته شد. امروز هم اگر اهمال کنیم  این دایره روز به روز کمتر و جزایر فرهنگی ما خشک می‌شوند.

وی با اشاره به اینکه ایران تاکنون اقدام موثری درقبال زبان فارسی انجام نداده گفت: زبان را نباید به مثابه یک امر سیاسی فروکاست. وقتی مساله‌ای را خیلی خاص سیاسی می‌کنیم تابع امر سیاست شده و فراموش می‌شود. جمهوری اسلامی ایران باید به عنوان یک ثروت ملی درخصوص زبان فارسی با کشورهای همسایه گفت‌وگو کند و آن را یک امر داخلی در افغانستان نداند. وظیفه رسانه این است که گاه‌ و بی‌گاه این خطر را گوشزد کند. اهمال کاری در این موارد جفا به یک میراث مشترک جهانی است.

مظفری در خصوص مسابقه فارسی وطن است نیز بیان کرد: این مسابقه در سه بخش شعر، داستان و مقاله برگزار می‌شود که برای هرکدام موضوعاتی تعریف شده است. در بخش مقالات بیش از ۲۰ موضوع تعریف کردیم که تنش آفرین نبوده و پیرامون ارزش‌های زبان فارسی و موضوعاتی عام است.

وی ادامه داد: در هیچ یک از بخش‌ها و قالب‌ها نیز محدویت سنی نداریم و در بخش داستانی نیز تنها پذیرنده داستان کوتاه خواهیم بود.   ضمن اینکه از تعدادی از پیشکوستان و اساتید فرهنگی دعوت کردیم تا فارغ از فضای مصاحبه و به صورت جداگانه با آن‌ها ارتباط بگیریم تا آن‌ها نیز تجربیات خود را منتقل کند. بنا به درخواست‌ها، تا ۲۰ دی مهلت ارسال آثار را تمدید کردیم. در هر بخشی نیز داوران مخصوص به هر بخش از ایران و افغانستان آثار را داوری خواهند کرد. در هر بخش نیز تلاش کردیم از کمک داوران تاجیکستان نیز کمک بگیریم.

مظفری در پایان افزود: همه فارسی زبانان و تمام کسانی که دغدغه زبان فارسی را دارند می‌توانند در این مسابقه شرکت کنند. اختتامیه این مسابقه نیز به احتمال زیاد در اسفندماه یا فروردین سال آینده برگزار خواهد شد.

خدابخش حکیمی_ خبرنگار تحریریه جوان قدس