اما این قانون، به دلیل فراگیری طلاق در خراسان رضوی با کمی تفاوت در این استان اجرا می‌شود؛ به صورتی که نه تنها پیش طلاق‌های توافقی، بلکه برای دادخواست‌های یک طرفه نیز لازم ‌الاجرا دانسته شده است.

جلسات ذکر شده در این قانون، طی ۵ جلسه مشاوره شامل یک جلسه مددکاری، ۳ جلسه روانشناسی و یک جلسه حقوقی در حداقل ۴۵ روز برگزار می‌شود. هزینه مصوب کل این جلسات توسط شورای مشورت دادگستری ۵۰۰ هزار تومان اعلام شده است که البته درصورت عدم توانایی مالی زوجین و تایید این مسئله توسط مراکز، جلسات مشاوره به صورت رایگان برگزار می‌شود.

با اینکه پس از اجرای این طرح، آمار طلاق همچنان بیش از میزان قابل انتظار است، اما بسیاری از افراد از آن به عنوان یکی از عوامل موثر در کاهش آمار طلاق یاد می‌کنند.

طبق اظهارات حسن حاجی پور، مسئول برنامه پیشگیری و کاهش طلاق بهزیستی خراسان رضوی، سیر کاهشی طلاق را نمی‌توان فقط به جلسات مشاوره پیش از طلاق تعمیم داد چرا که بسیاری از موضوعات دیگر هم در این آمار تاثیرگذار بوده‌اند؛ اما آماری که می‌توان برای نشان دادن تاثیر این طرح بر کاهش طلاق اعلام کرد، سازش ۲۵ تا ۲۶ درصدی از میان افرادی است که با درخواست طلاق توافقی به مراکز مشاوره مراجعه کرده‌اند که در مشهد سهم بیشتری از سایر شهرها دارد.

به عقیده حاجی پور، برای جلوگیری اساسی و اصولی طلاق، باید پیش از ازدواج سخت گیری‌های بیشتری صورت بگیرد تا ورودی‌های طلاق کم شود اما هیچ سازمانی عهده‌دار رسیدگی به این موضوع نیست و از طرف قانون هم متولی دقیقی برای آن تعیین نشده است.

حاجی همچنین خاطر نشان کرد: ایجاد روال جدید و سخت‌گیری‌های مشاوره‌ای پیش از ازدواج، با دستور قانون مجلس شورای انقلاب فرهنگی میسر خواهد شد. با اینکه قبل از ازدواج برای طرفین کلاس‌های آموزشی توسط سازمان علوم پزشکی در ۶ ساعت برگزار می‌شود اما برای آغاز این مسیر مهم و پایداری آن، تدابیر بیشتری باید اتخاذ شود.

بر این اساس، جلسات پیش از طلاق به ۳ بخش تقسیم می‌شوند که پس از اتمام این جلسات  درصورت تائید مراکز مشاوره، مجوز طلاق صادر می‌شود.

بخش اول مربوط به یک جلسه مددکاری است که در آن، پیشینه و سرگذشت افراد و همچنین تاثیر اتفاقات گذشته بر مسائل و مشکلات ایجاد شده بررسی می‌شود.

قسمت دوم، مشاوره خانواده است که طی ۳ جلسه (جلسه دوم تا چهارم) توسط روانشناس یا مشاور با زوجین برگزار می‌شود. مشاوران این حوزه غالبا سعی در تقویت مهارت‌های ارتباطی طرفین دارند و تلاش می‌کنند در محیطی آرام و بدون تنش برای زوجین شرایط لازم برای صحبت با یکدیگر را فراهم کنند.

محسن کریمی، مشاور خانواده در خصوص جلسات پیش از طلاق عنوان کرد: این جلسات با رویکرد شناختی رفتاری تشکیل می‌شود و با این روش منشا دلخوری‌های منجر شده به اختلاف، بررسی خواهد شد.

کریمی درخصوص غالب دلایل درگیری بین طرفین بیان کرد: در بیشتر موارد، زوجین در حین جلسات متوجه می‌شوند که منشا بیشتر مشکلاتشان عدم مهارت کامل و صحیح ارتباطی است؛ به شکلی که نمی‌توانند با هم به درستی صحبت کنند و حرف یکدیگر را متوجه نمی‌شوند.

او همچنین در نقد این فرآیند شرح داد: بسیاری از مشکلات زوجین در اوایل زندگی به راحتی و فقط با چند جلسه مشاوره قابل رفع است اما هر چقدر از عمر رابطه طرفین می‌گذرد، حل مسئله نیز دشوارتر خواهد شد از همین جهت بهتر است این جلسات، پیش از ازدواج و جدی شدن رابطه برگزار شود تا تاثیر راهکارهای ارائه شده اثرگذارتر باشد.

کریمی در همین راستا افزود: در بیشتر موارد، خانواده‌ها در ابعاد مختلف با هم اختلاف دارند اما زوجین در ابتدای آشنایی به امید اینکه تمامی مشکلات با گذشت مدت زمانی پس از ازدواج به شکل معجزه‌آسایی برطرف خواهند شد، از پیگیری آن‌ها پیش از ازدواج خودداری می‌کنند که همین امر موجب می‌شود در آینده با مشکلات اساسی مواجه شوند.

وی در تکمیل صحبت‌هایش چنین گفت: اگر جلسات پیش از طلاق به قبل از ازدواج موکول شود، بخش قابل توجهی از این معضلات برطرف خواهد شد. در کشورهای دیگر، زوجین در طول زندگی مشترک تحت نظر مشاور و مددکار قرار می‌گیرند تا درصورت مواجهه با یک مشکل بتوانند از آن‌ها کمک بگیرند؛ اما در ایران، عکس این فرآیند طی می‌شود و هنگامی که اکثرا راه بازگشتی برای طرفین وجود ندارد، مشاور وارد میدان می‌شود.

او همچنین در ادامه نقدش به این اتفاق افزود: جلسات مشاوره زمانی برگزار می‌شود که کار به بی‌احترامی، دادگاه، کلانتری و... رسیده است و زوجین تقریبا تصمیم نهایی‌شان را گرفته‌اند. درصورتی که اگر همین جلسات پیش از ازدواج یا حین زندگی مشترک افراد انجام گیرد، شاهد تاثیر چشمگیری در کاهش آمار طلاق خواهیم بود.

بخش سوم که پیش از جلسه دادگاه و درصورت عدم انصراف زوجین، به عنوان آخرین جلسه برگزار می‌شود، مربوط به مسائل حقوقی است. در این بخش، افراد متوجه حقوقی که در طی فرآیند طلاق می‌توانند از آن‌ها بهره‌مند شوند، خواهند شد.

محسن شریفی نژاد، کارشناس امور حقوقی، در خصوص مدت زمان طولانی روند طلاق‌های توافقی عنوان کرد: در این مدت طولانی، بسیاری از زوج‌ها از ادامه روند منصرف شده و بدون طی شدن روند قانونی، محل زندگی خود را از یکدیگر جدا می‌کنند.

او همچنین با ذکر این نکته که مشاوره‌های طلاق از دید وکلا فرآیندی دشوار و زمان‌بر است گفت: این شرایط ممکن است باعث ایجاد موقعیتی شود که انصراف را به زوجین تحمیل کند که این اتفاق قطعا به معنای سازش نبوده و در موارد بسیاری منجر به طلاق‌های عاطفی و آسیب‌های اجتماعی زیادی خواهد شد که غالبا برای جامعه از طلاق شرعی مخرب‌تر است.

بدیهی است که در هر زمینه‌ای پیشگیری از درمان موثرتر است. مشکلات مربوط به زوجین باید پیش از شروع زندگی مشترک، پیشگیری و در طول آن تحت نظارت قرار گیرد. به عقیده افرادی که درگیر فرآیند طلاق شده‌اند، هنگامی که جلسات مشاوره برای‌شان تجویز می‌شود، غالبا امیدی به بازگشت وجود ندارد و کل فرآیند مشاوره را به نوشدارو پس از مرگ سهراب تشبیه می‌کنند. لذا این عمل نیازمند پیگیری شورای انقلاب فرهنگی بوده و مطمئنا در آینده تاثیر به سزایی در بهبود روابط خواهد داشت.

تکتم شریفی نژاد-خبرنگار تحریریه جوان قدس