به‌گزارش قدس آنلاین، چند روز پیش اظهارنظر پزشکیان به عنوان عالی‌ترین مقام اجرایی کشور درخصوص گم شدن روزانه ۲۰میلیون لیتر سوخت درکشور، بار دیگر این سؤال بی‌جواب را در ذهن همه ایجاد کرد که این حجم از قاچاق سوخت کار چه کسانی است؟ بر اساس اطلاعات مطرح شده، درآمد حاصل از قاچاق سوخت در یک شبانه‌روز به هزارو۵۰۰ میلیارد تومان می‌رسد. این رقم نشان‌دهنده سودهای کلانی است که قاچاقچیان از این طریق بدست می‌آورند و انگیزه بالایی برای ادامه این فعالیت غیرقانونی ایجاد می‌کند.

پس‌لرزه کنایه رئیس دولت در مجلس

پس از کنایه رئیس‌جمهور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم وارد ماجرا شدند وبراساس اظهارات رئیس مجلس، روزانه بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر فراورده نفتی از کشور قاچاق می‌شود. این حجم قابل توجه، نشان‌دهنده گستردگی و سازمان‌یافتگی این پدیده است.قالیباف به صراحت اعلام کرده است مراکز تولید و مصرف‌کننده‌های اصلی سوخت، از اولین تهیه‌کننده‌های این قاچاق هستند. این موضوع نشان‌دهنده وجود شبکه‌های قدرتمند و سازماندهی شده در قاچاق سوخت است که حتی به مراکز تولید و مصرف نیز نفوذ کرده‌اند.

درنهایت عبدالجلال ایری، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی از آغاز پروسه تحقیق و تفحص از وزارت نفت خبر داد و گفت: به استناد گفته‌های رئیس‌جمهور، روزانه ۲۰ میلیون لیتر سوخت در کشور ناپدید می‌شود.

این مسئله بیانگر ضعف جدی در نظارت و وجود تخلفات سازمان‌یافته در روند تولید و توزیع فراورده‌های نفتی است. چنین حجم گسترده‌ای از قاچاق سوخت که مصداق بارز غارت بیت‌المال است، باید به‌طور دقیق بررسی و عوامل دخیل در آن شناسایی و با آن‌ها برخورد قانونی شود.وی افزود: چرا دستگاه‌های نظارتی تاکنون نسبت به این تخلف‌ها سکوت کرده‌اند و جلو این اتفاق‌ها را نگرفته‌اند؟ چگونه ممکن است روزانه ۲۰ میلیون لیتر سوخت که به‌عنوان سرمایه ملی تولید و توزیع می‌شود، بدون پیگیری دقیق از زنجیره توزیع خارج شده و سر از بازار قاچاق دربیاورد؟ این مسئله نشان‌دهنده ضعف نظارتی جدی و وجود شبکه‌های سازمان‌یافته‌ای است که به‌راحتی از زیرساخت‌های توزیع سوخت سوءاستفاده می‌کنند.

سخنگوی کمیسیون عمران مجلس تصریح کرد: وزارت نفت به‌عنوان متولی اصلی تولید و توزیع فراورده‌های نفتی باید پاسخگو باشد که چرا با وجود اطلاع از این تخلف‌های گسترده، اقدامی جدی برای جلوگیری از آن انجام نشده است.

متأسفانه تفاوت قیمت بنزین در داخل و خارج کشور و پرداخت یارانه سنگین موجب شده فرصت برای سودجویان و شبکه‌های قاچاق مهیا شود و روزانه میلیاردها تومان از سرمایه ملی از دست برود.

ایری با اشاره به ضرورت شناسایی عوامل این تخلف، خاطرنشان کرد: مجموعه‌های مسئول در بروز این غارت بیت‌المال باید به مردم معرفی شوند و قوه قضائیه نیز در این زمینه باید برخورد قاطع و سریع داشته باشد. انتظار داریم دولت و وزارت نفت به‌جای بیان مشکلات در رسانه‌ها، در عمل راه‌حل‌های مؤثری برای جلوگیری از ادامه این تخلف‌ها ارائه دهند.

وی تأکید کرد: مجلس با استفاده از ابزارهای نظارتی خود، تحقیق و تفحص از وزارت نفت را کلید زده و تا رسیدن به نتیجه نهایی و روشن شدن ابعاد این ماجرا، از پیگیری آن دست نخواهد کشید. حفظ بیت‌المال و مبارزه با فساد خط قرمز مجلس است و با هرگونه کوتاهی در این زمینه برخورد قانونی خواهد شد.

در ادامه همین موضوع صبح دیروز پنجم دی‌ماه در چهل و یکمین جلسه هیئت دولت باز رئیس‌جمهور با اشاره به جلسه اخیر خود با مسئولان وزارت نفت و تصمیم‌گیری برای تشکیل تیم بررسی مسیر تولید تا توزیع و مصرف سوخت به خصوص بنزین و گازوئیل و شناسایی دقیق مبادی خروج این فراورده‌ها از مسیر قانونی توزیع، در مدت زمانی مشخص، خواستار تسریع در اجرای این مصوبه مهم شد.

براساس آنچه مطرح شده قرار است تیم ویژه‌ای متشکل از مجموعه‌های مرتبط با موضوع قاچاق سوخت تشکیل شود و ضمن شناسایی خلأهای موجود در فرایند تولید تا مصرف سوخت در کشور، زمینه‌های بروز قاچاق سوخت را نیز از بین ببرند.

شرایط مهیا برای قاچاق سوخت در ایران

آنچه مسلم است قاچاق سوخت در ایران یکی از معضلات جدی است که به دلایل مختلفی رخ می‌دهد و باوجود تلاش‌های انجام شده، هنوز به طور کامل کنترل نشده است. در اینجا به دلایل این معضل و چرایی عدم برخورد جدی با آن می‌پردازیم:

اختلاف قیمت سوخت در داخل و خارج از کشور؛ یکی از مهم‌ترین دلایل قاچاق سوخت، اختلاف قیمت بالای سوخت در ایران با کشورهای همسایه است. سوخت در ایران به دلیل یارانه‌های دولتی، بسیار ارزان‌تر از قیمت‌های بین‌المللی است. این اختلاف قیمت، انگیزه زیادی برای قاچاقچیان ایجاد می‌کند تا با خرید سوخت ارزان در داخل کشور و فروش آن در خارج با قیمت بالاتر، سودهای کلانی بدست آورند. 

وجود تقاضای زیاد در کشورهای همسایه؛ در برخی کشورهای همسایه، به دلیل محدودیت در تولید داخلی سوخت یا قیمت بالای آن، تقاضای زیادی برای سوخت وجود دارد. این تقاضا، بازار جذابی برای قاچاقچیان ایجاد می‌کند.

مرزهای طولانی و سخت‌گذر؛ ایران دارای مرزهای طولانی و سخت‌گذری با کشورهای همسایه است که کنترل کامل آن‌ها را دشوار می‌کند. این شرایط، فرصت‌هایی را برای قاچاقچیان فراهم می‌آورد تا به‌راحتی سوخت را به خارج از کشور منتقل کنند.

ضعف سیستم‌های نظارتی و کنترلی؛ باوجود تلاش‌های انجام شده، سیستم‌های نظارتی و کنترلی در مرزها و مبادی خروجی کشور همچنان دارای ضعف‌هایی هستند. این ضعف‌ها موجب می‌شود قاچاقچیان به‌راحتی بتوانند سوخت را به صورت غیرقانونی از کشور خارج کنند.   

فساد اداری؛ متأسفانه، در برخی موارد، فساد اداری و زد و بندهایی که در برخی دستگاه‌ها وجود دارد، موجب می‌شود قاچاقچیان با پرداخت رشوه به برخی افراد، به‌راحتی به فعالیت‌های غیرقانونی خود ادامه دهند.   

وجود شبکه‌های سازمان‌یافته؛ قاچاق سوخت اغلب توسط شبکه‌های سازمان‌یافته انجام می‌شود که دارای امکانات و تجهیزات گسترده‌ای هستند. این شبکه‌ها به‌راحتی می‌توانند از روش‌های پیچیده‌تری برای دور زدن قانون استفاده کنند.

چرا برخورد نمی‌شود!

با وجود اینکه متولیان و مدیران از مضرات و پیامدهای منفی قاچاق سوخت آگاه هستند، به نظر می‌رسد دلایلی وجود دارد که موجب می‌شود برخورد جدی با این معضل با چالش‌هایی روبه‌رو شود که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.شبکه‌های قاچاق سوخت بسیار پیچیده و گسترده هستند و شناسایی و انهدام کامل آن‌ها کار دشواری است. این شبکه‌ها معمولاً از افراد و گروه‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که هماهنگ با هم عمل می‌کنند. همچنین به نظر می‌رسد  قوانین موجود در زمینه قاچاق سوخت بازدارندگی کافی ندارند و مجازات‌های در نظر گرفته شده برای قاچاقچیان ممکن است به اندازه کافی سختگیرانه نباشد و نتوانسته تأثیر مثبتی بر کاهش قاچاق داشته باشد.در برخی نقاط مرزی، کمبود امکانات و تجهیزات لازم برای کنترل و نظارت دقیق وجود دارد. این کمبودها، فرصت‌هایی را برای قاچاقچیان فراهم می‌آورد تا فعالیت‌های غیرقانونی خود را به‌راحتی انجام دهند.   

برخی نیز بر این باورند قاچاق سوخت برای عده‌ای از افراد و گروه‌ها سودهای هنگفتی به همراه دارد و این افراد با استفاده از لابی‌های خود در سطوح مختلف، سعی در حفظ منافع خود دارند و از اقدام‌های جدی در زمینه مبارزه با قاچاق سوخت جلوگیری می‌کنند. عده‌ای نیز معتقدند عدم هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف مسئول در مبارزه با قاچاق سوخت، موجب می‌شود اقدام‌های صورت گرفته تأثیر چندانی نداشته باشد. هماهنگی و همکاری میان این دستگاه‌ها، برای مبارزه مؤثر با قاچاق سوخت ضروری است.

آتش همیشه روشن قاچاق سوخت

با تمام این اوصاف با نگاهی به سابقه قاچاق سوخت در کشور می‌بینیم در چند دهه گذشته با بالا رفتن قیمت‌ها انگیزه‌های قاچاق سوخت نیز بالا رفته و هرچند در مقام مقابله و مبارزه با این پدیده اقدام‌های متنوعی در دستور کار متولیان قرار گرفته، اما خروجی نهایی رضایت‌بخش نبوده و سیر صعودی میزان قاچاق سوخت بیانگر وجود باندهای قدرتمندی در این حوزه است که امیدواریم به استناد گفته‌های رئیس‌جمهور که رؤسای سه قوه مصمم بر پایان دادن به این چرخه غیرقانونی هستند این‌بار شاهد خاموش شدن شعله قاچاق سوخت در کشور باشیم .