توصیه به زیارت اربعین باعث شده است که شیعیان به ویژه ساکنان عراق، در سال‌های اخیر و پس از سقوط حکومت پیشین کشور عراق، از نقاط مختلف این کشور به سوی کربلا حرکت کنند. این حرکت که غالبا به صورت پیاده صورت می‌گیرد، یکی از پرجمعیت‌ترین راه پیمایی‌ها در جهان شمرده می‌شود.
پیاده روی در اربعین حسینی / روز بازگشت اسیران کربلا
مشهور است که اسیران کربلا روز ۲۰ ماه صفر سال ۶۱ ه. ق در بازگشت از شام، برای زیارت مدفن امام حسین(ع) به کربلا آمده‌اند. همچنین در این روز جابر بن عبدالله انصاری به زیارت قبر امام حسین(ع) آمده است. زیارت اربعین از اعمال خاص این روز است که بنابر روایتی از امام حسن عسگری(ع) یکی از پنج نشانه مومن دانسته شده است.
پیشینه تاریخی سفر اربعین
جابر بن عبدالله انصاری از صحابه پیامبر اسلام(ص) است که به عنوان نخستین زائر امام حسین(ع) شناخته می‌شود. بنابر روایات دینی، او در اولین چهلم شهادت امام حسین(ع) در سال ۶۱ ه. ق به همراه عطیه عوفی به کربلا آمد و قبر امام حسین(ع) را زیارت کرد.
توصیه به زیارت اربعین باعث شده است که شیعیان به ویژه ساکنان عراق، در سال‌های اخیر و پس از سقوط حکومت پیشین کشور عراق، از نقاط مختلف این کشور به سوی کربلا حرکت کنند. این حرکت که غالبا به صورت پیاده صورت می‌گیرد، یکی از پرجمعیت‌ترین راه پیمایی‌ها در جهان شمرده می‌شود.
فرمان حضرت امام خمینی(ره) برای راهپیمایی اربعین
امام خمینی(ره) در آستانه اربعین سال ۱۳۵۷ پیام مهمی را در ۹ بند برای ادامه مبارزه با رژیم پهلوی خطاب به ملت ایران صادر کردند، که خط مشی تداوم نهضت اسلامی را تعیین می‌کرد. در متن این پیام آمده است:
بسم اللَّه الرحمن الرحیم
اربعین سید مظلومان و سرور شهیدان- صلوات اللَّه و سلامه علیه- رسید. بر ملت رشید و آگاه ما «اربعین» های سودمندی گذشت. ما در این سال‌ها به دنبال بیش از پنجاه سال سلطنت غاصبانه سلسله پهلوی با چه مصیبت‌هایی و بی فرهنگی‌های خانمانسوزی مواجه بوده‌ایم. سال‌هایی بس تلخ و رنج‌آور در این پنجاه سال و تلخ‌تر و رنج آورتر در این یکی دو سال اخیر که ملت شجاع ما را علیه استبداد و استعمار به حرکت درآورد.
امسال اربعین امام امت در خلال اربعین‌های پیروان و شیعیان آن بزرگمرد اسلام واقع شده، و گویی خون شهیدان ما امتداد خون پاک شهیدان کربلاست، و اربعین اخیر برادران ما بازتاب اربعین آن دلاوران می‌باشد؛ خون طاهر آنان به حکومت طاغوتی یزید خاتمه داد، و خون پاک اینان سلطنت طاغوتی را به هم پیچید. اربعین امسال استثنایی و نمونه است؛ راهپیمایی و تظاهرات پر شور در این اربعین وظیفه شرعی و ملی است.
ملت بزرگ در سراسر ایران با راهپیمایی و تظاهرات خود این نظام را دفن می‌کند، و مخالفت خود را با «شورای سلطنت» غیر قانونی اعلام می‌نماید، و پشتیبانی خود را برای چندمین بار از «جمهوری اسلامی» اعلام می‌کند. لازم است توجه ملت دلیر ایران را به مطالبی چند جلب نمایم:
۱- از قرار اطلاع، مأمورین دولت شب‌ها گندم انبارها و سیلوها را با کامیون می‌برند و می‌خواهند قحطی مصنوعی به وجود آورند. وظیفه حتمی مردم تهران و شهرستان‌هاست که از این عمل شدیداً جلوگیری کنند، و عده‌ای از معتمدین را به نظارت بگمارند که این عمل غیر انسانی دولت را خنثی کنند. غفلت از این امر مسئولیت شرعی دارد.
۲- از قرار اطلاع، دولت آمریکا درصدد است که اسلحه و مهماتی را که در ایران است و در مقابل نفت به مردم ایران تحمیل کرده است، یا به سرقت ببرد (اگر تاکنون نبرده باشد، چنانچه بعضی از خبرگزاری‌ها افشا کرده‌اند) و یا منفجر کند. بر افسران و درجه داران ارتش و سایر نیروهای سه گانه است که از آن جلوگیری کنند، و بر ملت است که با ارتش در این امر همکاری کنند، و نگذارند بیش از این مال ملت را نابود و یا چپاول کنند. افسران محترم بدانند که مسامحه در این امر خیانت به کشور و اسلام است.
۳- کشاورزان محترم همت کنند و از اقدام برای کشت خصوصاً کشت دیمی غفلت نکنند. ممکن است مفسدین قحطی مصنوعی ایجاد کرده و کشور را در مضیقه قرار دهند.
۴- بانک‌های اسلامی به کشاورزان به منظور ادامه کشاورزی قرض الحسنه بدهند، و مسلمانان در این امر حیاتی با این بانک‌ها تشریک مساعی نمایند تا جلوی توطئه شیطانی گرفته شود.
۵- به جمیع بانک‌های خارجی کشور اعلام می‌شود که سپرده‌های شاه و بستگان او و سایر دزدان اموال ملت محروم را- که صورت اسامی بعضی از آنان تهیه شده است- از آنِ ملت است که اینان اختلاس نموده و از کشور خارج کرده‌اند؛ بانک ها این وجوه سپرده شده را نباید به آنها تحویل دهند که بزودی مقامات صالحه علیه آنان اقامه دعوی خواهند کرد.
۶- به وکلای غیر قانونی مجلسین اخطار می‌شود که از رفتن به مجلسین احتراز کنند و در صورت تخلف، مورد مؤاخذه ملت شریف قرار خواهند گرفت.
۷- از دانشگاهیان محترم انتظار دارم اکنون که دانشگاه‌ها این دژهای مبارزات دانشجویان فداکار را باز کرده‌اند، به شعارهای ضد رژیم فاسد و تظاهرات علیه دولت غاصب و شاه و علیه شورای غیر قانونی سلطنتی ادامه دهند، و استادانی را که با دستگاه ظلم و اختناق رابطه دارند یا طرفدار رژیم فاسد هستند نپذیرند.
۸- به کسانی که در شورای سلطنتی غیر قانونی به عنوان عضویت داخل شده‌اند اخطار می‌کنم که این عمل، غیر قانونی و دخالت آنان در مقدرات کشور جرم است، و بی درنگ از این شورا کناره‌گیری کنند، و در صورت تخلف مسئول پیشامدها هستند.
۹- اعضای شورای انقلاب اسلامی در داخل کشور هستند و بزودی معرفی خواهند شد.
از خداوند تعالی خواستارم که با مرحمت واسعه خود، ملت ما را از شر اشرار داخلی و خارجی نجات دهد. و السلام علیکم و رحمة اللَّه.
«روح اللَّه الموسوی الخمینی»
اولین راهپیمایی اربعین
در تاریخ شیعه تا پیش از دوره معاصر وضعیت پیاده‌روی اربعین این‌گونه بود: «نخستین‌بار زینب‌کبری (س) و امام سجاد (ع) و جابر بن عبدالله انصاری به‌همراه جمعی از بنی‌هاشم چهل روز پس از شهادت امام حسین (ع) بر مزارش رفتند و سال‌های بعد ائمه و پیشوایان شیعه و پیروانشان همین سنت را اجرا کردند.
طی قرن‌ها نیز پیاده‌روی اربعین به‌ویژه از نجف تا کربلا رواج داشت و بزرگان تشیع به ترویج این نوع زیارت پرداختند و خود همراه دوستداران اهل‌بیت (ع) به زیارت پیاده حرم امام حسین (ع) شتافتند. در ایران در دوره حکومت‌های آل‌بویه و صفویه زیارت کربلا با پای پیاده توسط علما ترویج‌شده است و در میان متأخرین نیز بزرگانی نظیر شیخ انصاری، آخوند خراسانی، محدث نوری و... به همراه یاران و شاگردانشان به پیاده‌روی اربعین می‌رفته‌اند. در این میان محدث نوری هرسال و در مناسبت‌های مختلف به همراه شاگردانش پیاده به زیارت می‌رفت و در ترویج زیارت اربعین نقشی ویژه داشت».
رکوردهای اربعینی زیادند و همگی حیرت‌انگیز؛ شورهای درون، شگفتی‌ها آفریده در بیرون. از سال ۹۴ جمعیت زائران اربعین با وجود تهدیدهای امنیتی آن‌قدر بالا رفت که جهانیان به فکر مقایسه ابعاد متنوع این گردهمایی بهت‌آور با رکوردهای جهانی افتادند؛ اول‌از همه معلوم شد پیاده‌روی اربعین از نظر جمعیت رکورد زده و عنوان شلوغ‌ترین گردهمایی سالانه جهان را به دست آورده است. بعد رکوردهای دیگر از راه رسیدند تا اربعین خاص‌ترین و رکورددارترین گردهمایی جهان باشد.
راهپیمایی اربعین در کربلای معلی رکورد دار بزرگترین اجتماعات مسالمت آمیز در جهان
خیلی‌ها نمی‌دانند که پیاده روی اربعین رکوردهای جهانی دارد، این پیاده روی را که شیعیان با عشق و ارادت می‌روند، خدا نظر کرده است. اولین رکوردش هم اینکه بزرگترین گردهمایی سالانه جهان است ...
از سال ۱۳۹۳ شمسی جمعیت اربعینی‌ها به ۲۰ میلیون نفر نزدیک شد و چشم جهانیان به روی پدیده‌ای عظیم در دنیای معاصر باز شد که رکوردهای جدید داشت. سال بعدش این‌طوری شد: «سال ۱۳۹۴ جمعیت زائران اربعین ۲۲ میلیون نفر تخمین زده شد ولی مقامات عراقی اعلام کردند جمعیت حدود ۲۶ میلیون نفر بوده است». این‌چنین است که در سال‌های و همچنان طبق اعلام مرکز آمار حرم مطهر حضرت عباس علیه السلام در اربعین امسال (۱۴۰۲) بیش از ۲۲ میلیون نفر، در راهپیمایی اربعین شرکت کردند و از این رو پیاده‌روی کربلا «بزرگترین گردهمایی سالانه جهان» نامیده می‌شود. از نظر جمعیت تنها رقیب مراسم اربعین که ممکن است به ذهن کسی برسد مراسم «کوم میلا» در هند است که آن هم البته رقیب نیست؛ هر ۳ سال یک‌بار برگزار می‌شود و سالانه نیست و هر بار حدود ۲ ماه طول می‌کشد و هر بار در یک منطقه جغرافیایی متفاوت در حاشیه رود گنگ و برای شستشوی بدن در آب برپا می‌شود.
پیاده‌روی اربعین علاوه‌بر میزان جمعیت، رکوردهای دیگری هم دارد که این مراسم را به رکورددارترین گردهمایی جهان تبدیل کرده است. در ادامه مهم‌ترین رکوردهای اربعین را مرور کنیم.
طولانی‌ترین راهپیمایی جهان
مسیر نجف تا کربلا که حدود ۸۰ کیلومتر است، مسیر تاریخی پیاده‌روی اربعین محسوب می‌شود، ولی مسیرهای اصلی سفر زائران به کربلا بیش از ۶۴۰ کیلومتر طول دارد و این میزان راهپیمایی در مجموع خودش یک رکورد جهانی است.
بزرگترین رویداد بین‌المللی
پیاده‌روی اربعین زائرانی از حدود ۷۰ کشور جهان دارد. فقط شیعیان ایران و عراق و خاورمیانه و آسیا نیستند و این‌طوری است: «هرسال زائرانی از کشورهایی در قاره‌های مختلف ازجمله اتریش، فنلاند، استرالیا، سوئد، دانمارک، آمریکا، انگلستان، آرژانتین، کلمبیا، روسیه، هند، پاکستان، افغانستان ... در پیاده روی اربعین حضور دارند.
بزرگترین مراسم اطعام در دنیا
تعداد زائران کربلا در یک دهه اخیر به‌طور متوسط بین ۱۴ تا ۲۷ میلیون نفر متغیر است و در برخی از سال‌ها تعداد وعده‌های غذایی توزیع‌شده میان زائران بیش از ۷۰۰ میلیون وعده شامل صبحانه و ناهار و شام برآورد شده است. این غذاهای رایگان از کجا می‌آید؟ به بودجه دولتی و بین‌المللی نیاز ندارد و توسط مردم عراق و ساکنان مناطق اطراف کربلا و همچنین داوطلبانی در کشورهای همسایه تأمین می‌شود.
بزرگترین نماز جماعت دنیا
در روز اربعین نماز جماعت همزمان در مسیر نجف تا کربلا برپا می‌شود و این نماز که گاهی صف‌هایش کیلومتری است و با حضور میلیون‌ها نمازگزار از بیش از ۳۰ کشور برگزار می‌شود بزرگترین نماز جماعت مشترک (منقطع) در جهان محسوب می‌شود.
بیشترین میزان کار داوطلبانه در یک رویداد
در مسیرهای راهپیمایی کربلا در برخی سال‌ها بیش از ۱۷ هزار موکب و مضیف برپا می‌شود و صفر تا صد این میزبانی بزرگ حاصل کار داوطلبانی است که عشق حسین (ع) در دل و نام حسین (ع) بر زبان و یاد حسین (ع) در جان دارند.
متکثرترین آیین مذهبی جهان
در پیاده‌روی اربعین فقط شیعیان نیستند و از ادیان و مذاهب دیگر هم می‌آیند برای رفتن و ره‌پیمودن به سوی حسین (ع). شاید کمتر کسی خبر داشته باشد که شیعه و سنی و مسیحی و کلیمی و زرتشتی و بودایی و ایزدی و... در کنار هم در این راهپیمایی عظیم حضور دارند؛ «شور حسین است چه‌ها می‌کند»!
و یک رکورد دیگر!
اربعین یک رکوردی متفاوت دیگر هم دارد. عظمت این خیزش نوظهور جهانی را چشم خیلی‌ها برنمی‌دارد! و این‌طوری است که به اذعان اغلب کارشناسان رسانه‌ای دنیا مراسم اربعین در بخشی از رسانه‌های جهان به‌ویژه رسانه‌های مشهور غربی به‌وضوح سانسور می‌شود. برخی رسانه‌ها حتی از ارائه خبر زیرنویس برپایی مراسم اربعین در برنامه‌های خبری‌شان دریغ می‌کنند تا پیاده‌روی اربعین از نظر رسانه‌ای سانسور شده‌ترین مراسم جهان هم باشد. البته نگران نباید بود. عظمت اربعین را آنان که باید ببینند، می‌بینند و دشمنان بهتر از هر کسی می‌فهمند که چه خبرهاست در میان شیعیان و چه شورها حسین (ع) برانگیخته در جان ملت‌ها.
خدابخش حکیمی- خبرنگار تحریریه جوان قدس
نظر شما