دلایل زیادی وجود دارد که ما روز به روز با اشتیاق بیشتری در فضای مجازی وقت بگذرانیم اما مهم‌ترین آن، طراحی حساب شده برخی برنامه‌ها است که زمان زیادی را از مخاطبانش می‌رباید. این برنامه‌ها، بخشی از اقتصاد توجه به شمار می‌روند که در آن توجه افراد به جای کالا و خدمات مورد توجه قرار می‌گیرد.
در این اقتصاد، مخاطبان این برنامه‌ها، مشتری آن‌ها نیستند بلکه فقط تبلیغ کننده‌ای هستند که به دیگران نشان دهند "این برنامه آنقدر جذابیت دارد که ما توجه و زمانمان را برای آن صرف می‌کنیم. "
طراح نرم‌افزارها، مخاطبان را با تقلید از تکنیک‌های مورد استفاده در ماشین اسلات به خود جذب می‌کنند. جذابیت این ماشین‌ها بر مبنای تحریک و ترشح دوپامین طراحی شده‌اند که مغز را وادار به تکرار یک کار می‌کند تا بتواند لذت اولیه را دوباره تجربه کند.
با اینکه دوپامین برای بقای جانوران ضروری است چرا که افراد را به برطرف کردن نیازهای فطری مثل غذا خوردن و تولید مثل ترغیب می‌کند اما باید توجه داشت که سیستم ترشح دوپامین، برای همه فعالیت‌ها به یک شکل عمل می‌کند و توانایی تمایز دادن تجربه خوب و بد را ندارد. به همین دلیل همان قدر که برای ورزش روزانه ما را تشویق می‌کند، می‌تواند در اعتیاد به مواد مخدر یا ساعت‌ها وقت گذراندن در فضای مجازی هم موثر باشد. این روند دقیقا همان ترفندی است که طراحان نرم افزار به کار می‌گیرند.
نمونه‌هایی از محرک دوپامین، رنگ‌های روشن، غیرقابل پیش بودن و تازگی یک موضوع است و تمام این‌ها دقیقا همان عواملی هستند که با روشن کردن صفحه موبایل، دوپامین مغز را فعال می‌کنند.
در واقع تلفن‌های همراه سرشار از محرک‌های دوپامین هستند به طوری که برخی متخصصان از جمله تریستان هریس، از بنیان‌گذاران و مدیر اجرایی مرکز فناوری انسانی، موبایل را به عنوان دستگاه‌های اسلات جیبی معرفی کرده‌اند.
پاداش و لذت‌ها در ترشح بیشتر دوپامین نقش به سزایی دارند. در ماشین‌های اسلات، محرکی که باعث ترغیب به تجربه مجدد آن می‌شود، جایزه‌ای است که درون آن وجود دارد. در تلفن‌های همراه نیز این جایزه وجود دارد اما با شکل و شمایلی دیگر که غالبا به صورت لایک و نظرات درآمده‌اند. به همین دلیل است که شبکه‌های اجتماعی، اخبار، بازی‌های آنلاین و خریدهای مجازی، زمان بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند.
استفاده از تکنیک‌های ماشین اسلات و توجه خاص به ترشح دوپامین، آنقدر موثر و جهانی است که به گفته هریس تا به حال فقط طراحان انگشت شماری از این متد استفاده نکرده‌اند. به همین دلیل است که یکی از عادات پرتکرار و روزانه ما، چک کردن تلفن همراه حتی بدون هیچ دلیلی است. این اعتیاد و عادت می‌تواند به حدی باشد که اگر دقایقی از اسلات‌های جیبی‌مان دور بمانیم، دچار احساس اضطراب و ترس شویم و پس از به وجود آمدن استرس، سراغ تلفن می‌رویم و سعی می‌کنیم با گشت و گذار در آن، این احساسات منفی را از بین ببریم اما این کار فقط یک درمان لحظه‌ای است و در طولانی مدت باعث می‌شود دوپامین بیشتری آزاد شود و ما را مجاب کند چک کردن تلفن همراه کار ارزشمندی است.
چاره کار
اولین عملی که می‌توان برای ترک چک کردن افراطی موبایل انجام داد، خاموش کردن اعلان‌ها و حذف برنامه‌های اضافی است. این کار به مرور سطح دوپامین را کاهش می‌دهد.
دومین مرحله تغییر تم صفحه تلفن به رنگ سیاه و سفید است که جذابیت بصری آن را تا حدی کم می‌کند.
مرحله سوم، تعیین کردن محدوده برای کار با موبایل است؛ به عنوان مثال می‌توانید تلفن را در پذیرایی و قسمت‌هایی از اتاق ممنوع کنید.
مرحله آخر نیز تعیین جایگزین برای ساعت‌هایی است که نمی‌خواهید در فضای مجازی هدر دهید. برای زمان اوقات فراغتتان، تفریحات و فعالیت‌هایی در فضای حقیقی پیدا کنید.
پس از انجام فعالیت‌های مختلف و توصیه شده برای ترک عادت بی دلیل گشت زدن در دنیای بی‌نهایت مجازی، کمی در دنیای واقعی سیر کنید و نتیجه آن را در بهبود کیفیت ارتباط با محیط پیرامون حس کنید. به یاد داشته باشید که تصمیم‌گیرنده نهایی برای چطور زندگی کردن شمایید؛ کدام دنیا را برای تحقق رویاهایتان واقعی‌تر می‌بینید؟
منبع: گاردین
ترجمه: تکتم شریفی نژاد-خبرنگار تحریریه جوان قدس
نظر شما