اقامت موقت در فصل سرما و بارش برف و باران شرایط سخت و طاقت‌فرسایی را به وجود می‌آورد و مشکلات همراهان بیماران را دوچندان می‌کند.

این درحالی است که تلاش‌ها برای رفع مشکل یاد شده که به گفته کارشناسان معمولاً ریشه در توزیع نامناسب خدمات درمانی و همچنین ناتوانی مالی خانوارها به دلیل توسعه فقر ساختاری در کشور دارد، راه‌گشا نبوده است. درواقع اجرای طرح تحول سلامت نتوانسته از مراجعه بیماران شهرستانی به بیمارستان‌های دولتی کلانشهرها به‌ویژه تهران جلوگیری کند، چون کمبودهای درمانی در شهرستان‌ها همچنان خودنمایی می‌کند و در پی آن، بیماران و همراهان آن‌ها از دورترین نقاط کشور، راهی پایتخت می‌شوند. علاوه بر این، راهکار ایجاد همراه‌سراها به حاشیه‌نشینی در اطراف بیمارستان‌های دولتی پایتخت پایان نداده است، زیرا براساس گزارش‌های رسمی، آمار مبتلایان برخی از بیماری‌های سخت‌درمان مثل سرطان‌ها در کشور رو به افزایش است و از سوی دیگر، روند توسعه همراه‌سراها به‌گونه‌ای نیست که پاسخگوی نیازها باشد.

به همین دلیل بسیاری از همراهان شهرستانی برای کاهش بار هزینه‌های درمان بیمارانشان چاره‌ای جز این ندارند که برای سپری کردن روزها و شب‌ها، اقامت در کنار خیابان‌ها را انتخاب کنند.

پول نداریم و مجبوریم در اطراف بیمارستان بخوابیم

ساعت هنوز ۸ شب نشده که به انتهای بولوار کشاورز و ابتدای خیابان قریب می‌رسم. جایی که یکی از بزرگ‌ترین مجتمع‌های بیمارستانی تهران و شاید هم کشور در آن واقع شده و بدون اغراق، بیشتر همراهان بیماران هم در خیابان‌های آن دیده می‌شوند.

پیش از ورودی شرقی بیمارستان، دقیقاً کنار یک گل‌فروشی، مرد میانسالی از داخل چادر مسافرتی خارج می‌شود. در یک دست گاز پیک‌نیک و در دست دیگرش قابلمه دارد. وقتی از حضورش در آنجا می‌پرسم، می‌گوید: خواهرزاده‌ام از ناحیه ستون فقرات مشکل دارد و باید عمل جراحی شود. به خاطر حساس بودن نوع عمل و اینکه خطر فلج شدنش وجود دارد به توصیه پزشکان اهواز او را یک هفته پیش به تهران انتقال دادیم و در بیمارستان امام خمینی(ره) بستری کردیم.

از وی درباره چرایی استفاده نکردن از همراه‌سراهایی که توسط شهرداری و خیران برای اقامت موقت همراهان بیماران ساخته شده‌اند می‌پرسم، می‌گوید: تا روز دوم که اصلاً نمی‌دانستیم چنین خانه‌هایی وجود دارد، بعد هم وقتی از طریق رهگذران از وجود آن‌ها مطلع شدیم به واحد مددکاری رفتیم تا از این امکان استفاده کنیم، اما ظرفیت همراه‌سراها تکمیل بود. البته گفتند فردا صبح بیایید شاید تعدادی تخت خالی شود و شما پذیرش شوید. روز بعد هم خبری نشد. اما دیروز گفتند می‌توانیم از همراه‌سرایی در خیابان سعدی استفاده کنیم که به دلیل دوری از بیمارستان امام خمینی(ره) خودمان حاضر نشدیم از آنجا استفاده کنیم. بنابراین با توجه به گرانی خیلی زیاد کرایه هتل و مسافرخانه در تهران چاره‌ای جز استفاده از چادر مسافرتی نیست. البته برای اقامت در چادر هم با محدودیت‌هایی مواجه می‌شویم. یعنی به درخواست مأموران شهرداری باید پیش از ساعت ۶ صبح چادر را جمع کنیم.

تأمین دارو مهم‌تر است

کمی آن طرف‌تر، درِ خودری پژو آردی باز است. به فاصله نیم متری آن هم سه مرد ۴۰ تا ۵۰ ساله روی زیلو نشسته‌اند. یکی از آن‌ها در حال روشن کردن زغال قلیان است. مسن‌ترینشان بدون هیچ مقدمه‌ای می‌گوید: توی این روزها اگر آدم پول یا درآمد مناسبی نداشته باشد حالش خوب نخواهد بود، اما اگر مریض هم داشته باشد آن‌وقت باید منتظر شرایط بدتر باشد. مثلاً خودم سه روز پیش برای درمان خواهرم که کبدش سنگ دارد از زنجان به اینجا آمدم. شب اول وقتی شنیدم روبه‌روی بیمارستان همراه‌سرای جوادالائمه(ع) است به آنجا رفتم، اما با شنیدن اینکه باید بابت یک اتاق سه چهار تخته شبی ۷۵هزار تومان بپردازم، بلافاصله از آنجا برگشتم. البته چون قبلاً از طریق رسانه‌ها شنیده بودم همراه‌سراهای بیماران رایگان است به دفتر مددکاری بیمارستان رفتم که گفتند شهرداری دیگر با این مرکز قرارداد همکاری ندارد. از طرف دیگر، همراه‌سراهایی هم که طرف قرارداد شهرداری هستند تخت خالی نداشتند تا از آن‌ها استفاده کنیم. درحالی که دولت می‌تواند در کنار چنین بیمارستان‌هایی همراه‌سرا ایجاد کند تا به قول رهبر معظم انقلاب بیمار جز رنج بیماری، درد دیگری نداشته باشد.

کرایه هتل و مسافرخانه در تهران سر به فلک گذاشته و آدم کارگری مثل من که حداکثر در ماه حدود ۷میلیون تومان درآمد دارد نمی‌تواند به استفاده از این مراکز در چنین موقعیت‌هایی فکر کنداز میان کسانی که برای درمان به تهران می‌آیند، هستند کسانی که همین اندک بضاعت را هم ندارند. نه چادری برای اقامت دارند و نه خودرویی برای خواب در آن. مردی که همسرش دچار تومور مغزی است و دل پُری از آنچه که طی دو بار حضورش در تهران دیده دارد، می‌گوید: کرایه هتل و مسافرخانه در تهران سر به فلک گذاشته و آدم کارگری مثل من که حداکثر در ماه حدود ۷میلیون تومان درآمد دارد نمی‌تواند به استفاده از این مراکز در چنین موقعیت‌هایی فکر کند.

او که سه فرزندش را نزد یکی از بستگانش در زاهدان گذاشته و به همراه دختر بزرگش برای درمان همسرش به پایتخت آمده، می‌گوید: سال گذشته همسرم در همین بیمارستان عمل جراحی شد اما باز بیماری‌اش عود کرد، بنابراین از یک ماه پیش باز درگیر درمانش شدیم. البته صبح دیروز به اینجا رسیدیم و کمی بعد هم همسرم بستری شد. در این مدت دخترم پیش مادرش بوده و من بیرون و روی سکوها به انتظار نشسته‌ام.

وی مشکل تأمین دارو را مهم‌تر از ماندن کنار خیابان عنوان می‌کند و می‌گوید: مشکل اصلی این است بعضی از داروها پیدا نمی‌شوند و آن‌هایی هم که هستند، بسیار گران‌اند. من هر طور هم که باشد می‌توانم برای چند شب روی زیلو بخوابم و استراحت کنم. کاری که سال گذشته انجام دادم، البته پارسال از خودرو دامادم استفاده می‌کردم. اما چون دزد به ماشینش زد و چک و مدارکش را برد، امسال از ترس تکرار چنین اتفاقی با اتوبوس آمدیم.

وی با اشاره به اینکه می‌داند همراه‌سراهایی برای اقامت موقت همراهان بیماران در تهران وجود دارد، می‌افزاید: روی سکوی ایستگاه اتوبوس خوابیده بودم که صبح شد و یک مأمور شهرداری بیدارم کرد و گفت برای اقامت می‌توانم با دریافت نامه از واحد مددکاری بیمارستان از همراه‌سراها استفاده کنم. حالا می‌خواهم به آنجا بروم. خدا هیچ کس را فراموش نمی‌کند، ما را هم همین‌طور.

یکی از دستگاه‌ها متولی همراه‌سراهای بیماران شود

احمد احمدی صدر؛ مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران نیز اسکان موقت همراهان بیماران را مسئله و دغدغه‌ای مهم عنوان می‌کند و به قدس می‌گوید: به دلیل نبود امکانات درمانی کافی در برخی مناطق کشور، بعضی از هموطنان به بیمارستان‌های تهران مراجعه می‌کنند. این درحالی است که بیمارستان‌ها فضایی برای اقامت موقت همراهان بیماران ندارند و از سوی دیگر، افرادی از دهک‌های پایین اصلاً نمی‌توانند اتاقی در هتل‌ها و مسافرخانه‌ها برای اقامت چند روزه خود رزرو کنند. به همین خاطر اطراف برخی از بیمارستان‌ها چادر برپا می‌کنند یا داخل خودروها می‌خوابند که این موضوع به هیچ وجه در شأن مردم ما نیست، ضمن اینکه گاهی خطرآفرین می‌شود. شهرداری تهران برای رفع این مشکل اراده جدی دارد و برای این منظور با مشارکت خیران در کنار چند بیمارستان اصلی، هفت همراه‌سرا ایجاد شده و دو همراه‌سرا هم به‌زودی افتتاح می‌شود.

وی ادامه می دهد: ظرفیت همراه‌سراهای شهرداری تهران حدود ۵۰۰نفر است، البته ظرفیت ایجاد شده از سوی شهرداری پاسخگوی نیازها نیست. به همین دلیل ممکن است برخی خواهان استفاده از همراه‌سراهای ما باشند اما نتوانیم آن‌ها را اسکان دهیم؛ به همین خاطر آن‌ها را به میهمانسراها یا اماکنی که با آن‌ها تفاهم‌نامه همکاری امضا کرده‌ایم ارجاع می‌دهیم تا در آنجا اقامت کنند و از خدمات رایگان مثل جای خواب، صبحانه، ناهار، شام، امکان استحمام و... بهره ببرند. حتی همراه‌سراهای ما شرایط وی‌آی‌پی دارند یعنی در صورت نیاز، افراد خانواده می‌توانند در کنار هم در آنجا اقامت کنند.

در برخی از کشورها، موضوع هتل‌بیمارستان‌ها بسیار جدی است و این مراکز موظف هستند مجموعه هتلینگی برای ارائه خدمات به همراهان بیماران داشته باشداحمدی صدر یکی از اهداف شهرداری را افزایش تعداد همراه‌سراها با مشارکت خیران سلامت می‌خواند و می‌گوید: برای این منظور نیز زمین و امکاناتی در اختیار خیران قرار می‌دهیم؛ البته براساس قانون، شهرداری وظیفه ایجاد همراه‌سرا را ندارد که امیدواریم در آینده نزدیک با تصویب قانون، یکی از دستگاه‌ها متولی همراه‌سراهای بیماران شود؛ چون در حال حاضر مسئولیت این حوزه به یک نهاد تفویض نشده است در حالی‌که در برخی از کشورها، موضوع هتل‌بیمارستان‌ها بسیار جدی است و این مراکز موظف هستند مجموعه هتلینگی برای ارائه خدمات به همراهان بیماران داشته باشد.

وی در خصوص دریافت پول از همراهان بیماران از سوی برخی از همراه‌سراها هم می‌گوید: این‌گونه مراکز میهمانسرا هستند نه همراه‌سرا، اما با عنوان همراه‌سرا شناخته می‌شوند. در واقع بعضی افراد میهمانسراهایی ایجاد کرده‌اند و با عنوان همراه‌سرا خدماتی می‌دهند. البته گویا در ازای ارائه خدمات، شبی ۵۰۰هزار تومان دریافت می‌کنند که به اعتقاد ما چنین کاری کاسبی محسوب می‌شود. اما همان‌طور که اشاره شد همراه‌سراهای شهرداری و مراکزی که با ما همکاری می‌کنند به همراهان بیماران کاملاً رایگان خدمات می‌دهند و افراد می‌توانند از طریق واحدهای مددکاری بیمارستان آدرس را دریافت و از خدمات آن‌ها استفاده کنند.

وی در خصوص استفاده نکردن از همراه‌سراها از سوی بعضی همراهان بیماران به دلیل دوری از بیمارستان‌ها، می‌گوید: این مشکل وجود دارد. همراهان بیمار در وضعیت روحی خاصی قرار دارند، بعضی از آن‌ها حاضر نیستند حتی یک کیلومتر از بیمارستان دور شوند. در این شرایط ما هم نمی‌توانیم فشار بیاوریم، چون به‌اندازه کافی درد و تألم بیماری عزیزانشان، آن‌ها را رنجانده است. ضمن اینکه قرار نیست آن‌ها را به کاری مجبور کنیم، بنابراین باید با کار فرهنگی این مشکل را حل و فصل کنیم.

احمدی صدر همچنین به مسئولیت اجتماعی دستگاه‌ها، نهادها و شرکت‌ها در ارائه خدمات بهتر به همراهان بیماران اشاره می‌کند و می‌گوید: نقش این ارگان‌ها در این بخش بسیار مهم است. برای مثال یک یا دو اتاق از هتل‌ها و میهمانسراهای سازمانی به صورت رایگان در اختیار همراهان بیماران قرار گیرد. یا اگر در هر یک از بیمارستان‌ها ۱۰ تا ۱۵ اتاق برای همراهان بیماران فراهم شود در این صورت ما اصلاً نیازی به ایجاد همراه‌سرا در سراسر پایتخت نداریم و مشکل کاملاً حل می‌شود.