پیشوای هفتم شیعیان حضرت امام موسی بن جعفر(ع) در ماه صفر سال ۱۲۸ هـ ق در «ابواء» که مکانی است میان مکّه و مدینه متولد شد. بنا بر قول مشهور آن حضرت دارای ۳۷ فرزند پسر و دختر بوده است.

شهادت امام(ع) در ۲۵ رجب سال ۱۸۳ در زندانی واقع در بغداد صورت گرفته است. حضرت موسی بن جعفر (ع) نزدیک ۶ سال از عمر مبارکشان را در زندان سپری نمود. بیشتر زندگی ایشان مصادف با عصر عباسیان و چندتن از خلفای عباسیان همزمان بوده است.

به گواه آنچه در تاریخ نقل شده است، مدت زندانی بودن آن حضرت بیشتر از ۵ یا ۶ سال نبوده است. دوران زندگی آن حضرت مصادف با حکومت عباسیان بوده و بیشتر مدت زندانی شدن ایشان در دورة هارون الرشید عباسی صورت گرفته است.

آن حضرت حدود ۹ سال با منصور عباسی همزمان بود. منصور به ظاهر متعرض آن حضرت نشد. در دورة مهدی عباسی آن حضرت مدت کوتاهی در زندان به سر برد. مهدی عباسی در آغاز خلافت، متعرض امام هفتم نمی‌شد ولی فعالیت‌های آن حضرت را کنترل می‌کرد و منزل حضرت در حصر ماموران و جاسوسان حکومت بود و آمد و شد حضرت کنترل و به حکومت گزارش می‌شد.

حاکم عباسی با محبوبیت عمیق مردم نسبت به پیشوای هفتم، حکومت خود را در خطر می‌دید و به همین دلیل دستور بازداشت امام کاظم(ع) را صادر کرد.

پیشوای هفتم مدت کوتاهی در زندان بغداد بود ولی طولی نکشید که مهدی عباسی حضرت را به جهاتی از جمله ملاحظات سیاسی آزاد کرد. در دورة هادی عباسی هم آن حضرت آزاد بود، هر چند حکومت او بیش از یک سال طول نکشید.

بیشترین مدت زندانی شدن امام هفتم علیه السلام در دروة هارون بود.

در سال ۱۷۹ هجری قمری هارون برای استحکام خلافت خود به منظور دستگیر کردن امام موسی علیه السلام ارادۀ حج کرد. هارون فضل بن ربیع را فرستاد و آن حضرت را در اثنای نماز گرفتند و کشیدند و سپس حضرت را به بصره بردند و در این شهر که دور از مدینه بود زندانی کردند. با توجه به اینکه شهادت آن حضرت در سال ۱۸۳ هـ ق اتفاق افتاده است بنابراین مدت حبس آن حضرت در دروة هارون بیش از چهار سال نبوده است.

برخی نوشته اند :«امام موسی بن جعفر علیه السلام مدت چهار سال در زندان گرفتار بود، از این مدت یک سال آن را در بصره و در زندان عیسی بن جعفر به سر برد و بقیه مدت را گاه در حبس فضل بن یحیی برمکی و گاه در حبس فضل بن ربیع گذرانید و در سال آخر در حبس سندی بن شاهک قرار گرفت.»

در کتاب منتخب التواریخ از کتاب رجال کبیر چند روایت نقل می‌کند که آنها صراحت دارند در اینکه حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام مدت چهار سال در زندان بوده است.

ذکر این این نکته لازم است که همة فرزندان آن حضرت از یک همسر نبوده، بلکه همان‌طور که در الارشاد شیخ مفید آمده است: «فرزندان آن حضرت هر کدام یا هر چند تن از یک زن ام ولد(کنیز) بوده‌اند.» بر اساس آنچه بیان شد و مستندات بسیاری که در تاریخ وجود دارد تصریح می‌شود که حضرت موسی بن جعفر علیه السلام در دوران خلفای عباسی مدت چهار یا پنج، نهایت شش سال در زندان به سر برده‌اند و بقیه عمر شریف را در شهر مدینه در کنار خانواده خود بوده‌اند. آن حضرت هنگام شهادت ۵۵ سال از عمر شریفشان می‌گذشت.

منابع

۱. منتهی الآمال، جلد ۲.

۲. تاریخ چهارده معصوم، (جلاء العیون) علامه مجلسی.

۳. ارشاد، شیخ مفید. 

۴. مناقب ابن شهر آشوب